Η φιλελεύθερη Δημοκρατία στη Δύση έχει αποκτήσει έναν ισχυρό πολιτικό αντίπαλο, το λαϊκισμό, καθώς η συνεχής άνοδος στις δυνάμεις των ευρωπαϊκών λαϊκιστικών κομμάτων είναι γεγονός.
Ο Μάριο Σαλβίνι ξεκίνησε ως ένα μικρό κόμμα και έχει γίνει κύρια πολιτική δύναμη στην Ιταλία, ενώ η Ουγγαρία τελεί υπό την πρωθυπουργία του ευρωσκεπτικιστή ακροδεξιού Βίκτορ Ορμπάν. Στη Γαλλία, η Μαρίν Λεπέν έφτασε να διεκδικεί την προεδρία, ενώ το UKIP στη Βρετανία από το 2% κατάφερε να επηρεάσει ολόκληρη τη χώρα υπέρ της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο λαϊκισμός παρελαύνει επίσης σε Ολλανδία, Πολωνία, Αυστρία, Γερμανία και Σουηδία. Δεν θα μπορούσε φυσικά να μην αναφερθεί το παράδειγμα της Ελλάδας, όπου οι λαϊκιστές του ΣΥΡΙΖΑ, εκκινούμενοι από το ταπεινό 4% εκτοξεύθηκαν στις εκλογές του 2015.
Όλα τα προαναφερθέντα παραδείγματα αφορούν κόμματα που στήριξαν την άνοδο τους στη λογική του λαϊκισμού και της δημαγωγίας. Ο λαϊκισμός, ως αντίθεση στη λογική της πολιτικής ορθότητας, επικαλείται υπαρκτά προβλήματα αλλά οι λύσεις που προτείνει ανήκουν στο φαντασιακό. Στηρίζεται στο συναίσθημα και απορρίπτει τη λογική, πολώνοντας μια περίπλοκη κατάσταση ανάμεσα “σε εμάς” και “σε αυτούς”. Οι εκ αριστερών ή εκ δεξιών λαϊκιστές αναζητούν το εξιλαστήριο θύμα σε ένα συγκεκριμένο “εκείνοι” για τα προβλήματα της κοινότητας στο σύνολό της. Βασική λοιπόν στρατηγική τους είναι η συλλογιστική μέσα από δίπολα, η οποία καλλιεργεί το μίσος, τη βία και την εσωστρέφεια.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η άνοδος των λαϊκισμού και του ευρωσκεπτικισμού πρέπει να αναζητηθεί στα σύγχρονα προβλήματα της Ένωσης. Η οικονομική κρίση και η οικονομική ανισότητα σε συνδυασμό με την ραγδαία αύξηση της ανεργίας, συνιστούν βασικές αιτίες της κλονισθείσας εμπιστοσύνης των Ευρωπαίων στους μηχανισμούς και τους θεσμούς της Ένωσης. Η κρίση εμπιστοσύνης και ηγεσίας κορυφώθηκε με τη μετανάστευση και την παγκοσμιοποίηση, ζητήματα τα οποία αποτέλεσαν τον βασικό κορμό της ρητορικής των ακροδεξιών, εθνικιστικών κομμάτων. Με οξεία κριτική στη διαχείριση αυτών των ζητημάτων από την Ένωση και με πομπώδη λεκτικά σχήματα, οι λαϊκιστές αποβλέπουν στην αποδόμησή της.
Με τις Ευρωεκλογές του Μαϊου “προ των πυλών” και την ενδεχόμενη κατάληψη περισσότερων εδρών από ακραία κόμματα, γίνεται σαφές ότι το φαινόμενο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί στη ρίζα του. Η εμπιστοσύνη των πολιτών πρέπει να αποκατασταθεί, ενώ πρέπει επίσης να λάβουν χώρα κοινωνικές και δημοσιονομικές ρυθμίσεις για την εξασφάλιση και προστασία της πληγείσας μεσαίας τάξης. Για να επιτευχθεί βιώσιμη και πραγματική ανάπτυξη, πρέπει επίσης να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και να δοθεί στους νέους της Ευρώπης μια προοπτική για το μέλλον.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει μια όαση κοινής λογικής. Αυτό που πριν χρόνια φάνταζε απλησίαστο, σήμερα φαντάζει αυτονόητο. Προκειμένου ωστόσο να επιτεύξει τους στόχους της, να πραγματώσει τις αξίες της και να εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον για όλα τα κράτη μέλη της, πρέπει να συναπαρτίζεται από δημοκρατικές και μετριοπαθείς φωνές. Στις επερχόμενες εκλογές για τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, πρέπει όλοι μαζί να δώσουμε μια ηχηρή απάντηση ενάντια στον ευρωσκεπτικισμό, κρατώντας τους πάσης φύσεως λαϊκιστές εκτός των οργάνων και των θεσμών της Ένωσης.
* Ο Κώστας Δέρβος είναι πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ
Η ευκαιρία μας μέσα στην Ευρώπη
