Όταν ανοίγετε τη θέρμανση στο σπίτι σας, μπορεί να μην σκέφτεστε πολύ από πού προέρχεται η ενέργεια, πόσο μάλλον πού πάνε τα χρήματα που πληρώνετε για αυτήν. Για εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν στην Ευρώπη, υπάρχει μια μεγάλη πιθανότητα τα χρήματα να πηγαίνουν στο ρωσικό κράτος — και από εκεί στο πολεμικό σεντούκι του Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν.
Η Ρωσία κατασκευάζει ένα δίκτυο αγωγών φυσικού αερίου σε όλη την Ευρώπη από τη δεκαετία του 1960. Η Ουάσιγκτον προειδοποιεί έκτοτε τους δυτικούς συμμάχους της ότι το ρωσικό αέριο θα κάνει τους Ευρωπαίους πιο εξαρτημένους από τη Μόσχα.
Υπάρχουν φόβοι τώρα ότι το Κρεμλίνο μπορεί να διακόψει την παροχή φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ως αντίποινα για την υποστήριξή της στην Ουκρανία — η Ευρώπη, μεταξύ άλλων συμμάχων, στέλνει όπλα και βοήθεια στην Ουκρανία για να την βοηθήσει να αμυνθεί ενάντια στη ρωσική εισβολή.
Έχει περάσει μόλις μια εβδομάδα, αλλά μέχρι στιγμής, η Ρωσία δεν έχει διακόψει τη ροή του φυσικού αερίου. Εδώ όμως υπάρχει ένα άλλο πρόβλημα.
Η Ρωσία κερδίζει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια την ημέρα από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, υπονομεύοντας τις οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβάλει οι δυτικές δυνάμεις για να σταματήσουν τη χρηματοδότηση της εισβολής του Πούτιν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο μεγαλύτερος πελάτης φυσικού αερίου της Ρωσίας, αντιμετωπίζει τώρα την εξής παράδοξη πραγματικότητα: οι ενεργειακές της δαπάνες βοηθούν τον Πούτιν να διεξάγει έναν αιματηρό πόλεμο στα σύνορά της.
Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό think thank Bruegel, με τις τιμές σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ, η αξία των εξαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκτινάχθηκε στα 500 εκατομμύρια ευρώ περίπου (545 εκατομμύρια δολάρια) κάθε μέρα. Αυτό είναι υψηλότερο από περίπου 200 εκατομμύρια ευρώ (220 εκατομμύρια δολάρια) τον Φεβρουάριο. Πριν από την εισβολή, η Ρωσία εξήγαγε, επίσης, πετρέλαιο αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων την ημέρα στην Ευρώπη.
Οι ηγέτες της ΕΕ μιλούν για τη μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο εδώ και χρόνια. Ο Πολωνός πρωθυπουργός Mateusz Morawiecki το είπε ξεκάθαρα την περασμένη εβδομάδα. “Αγοράζουμε, ως Ευρωπαϊκή Ένωση, πολύ ρωσικό αέριο, πολύ ρωσικό πετρέλαιο. Και ο Πρόεδρος Πούτιν παίρνει τα χρήματα από εμάς, από τους Ευρωπαίους. Και το μετατρέπει σε επιθετικότητα, εισβολή”, είπε στην Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, σύμφωνα με δημοσιεύματα.
Μόνο για το φυσικό αέριο, το μπλοκ των 27 χωρών βασίζεται στη Ρωσία για το 40% των αναγκών του. Ανά χώρα, η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος πελάτης της Ρωσίας, καθώς βασίζεται σε εκείνη για το ήμισυ του φυσικού αερίου της, σύμφωνα με τον Bruegel.
Με τη σειρά της, η Ρωσία χρειάζεται τα χρήματα της Ευρώπης. Τα έσοδα της Ρωσίας από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο το 2021 ανήλθαν σε 9,1 τρισεκατομμύρια ρούβλια, τα οποία τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους εκτοξεύτηκαν στα 119 δισεκατομμύρια δολάρια, αναφέρει το Reuters. Αυτό αποτελούσε το 36% του προϋπολογισμού της χώρας.
Τα διεθνή αποθέματα της Μόσχας ανέρχονται πλέον στα 630 δισεκατομμύρια δολάρια, τα υψηλότερα από ποτέ, δημιουργώντας ένα τεράστιο πολεμικό ταμείο. Αλλά η οικονομική της δύναμη έχει περιοριστεί σημαντικά από τις δυτικές κυρώσεις που οι αναλυτές εκτιμούν ότι έχουν παγώσει περίπου τα μισά από αυτά τα περιουσιακά στοιχεία.
Η ώθηση για απαγόρευση του ρωσικού πετρελαίου κερδίζει έδαφος – Τι σημαίνει αυτό για τις τιμές ενέργειας
Αυτές οι κυρώσεις πλήττουν τη ρωσική οικονομία, αλλά δεν έχουν ακόμη στοχεύσει άμεσα τις εξαγωγές ορυκτών καυσίμων, επομένως οι δυτικές κυβερνήσεις ανησυχούν για την άνοδο των τιμών της ενέργειας και του κόστους ζωής. Τελικά, θέλουν το ρωσικό αέριο, τουλάχιστον, να συνεχίσει να ρέει.
Το πετρέλαιο είναι μια άλλη ιστορία. Ενώ η τιμή του αργού πετρελαίου αναφοράς Brent εκτινάχθηκε στα ύψη αυτή την εβδομάδα, με την διαπραγμάτευση περίπου στα 115 δολάρια το βαρέλι την Παρασκευή, η ναυαρχίδα του ρωσικού αργού Urals προσφέρθηκε με έκπτωση 18 δολαρίων το βαρέλι, σημάδι ότι ορισμένοι αγοραστές το αποφεύγουν.
Οι τράπεζες φοβούνται ότι θα εγκλωβιστούν στις οικονομικές κυρώσεις και οι ναυτιλιακές και ασφαλιστικές εταιρείες ανησυχούν για τον κίνδυνο που διατρέχουν τα δεξαμενόπλοια στη Μαύρη Θάλασσα.
Εξάλλου, η Ευρώπη μπορεί να αγοράσει πετρέλαιο από αλλού. Η αντικατάσταση του φυσικού αερίου της Ρωσίας είναι πιο δύσκολη.
Το κλείσιμο της θέρμανσης μπορεί να εξοικονομήσει τεράστιες ποσότητες αερίου
Οι υποστηρικτές ενός σχεδίου για το κλίμα πίεζαν εδώ και χρόνια για τον απογαλακτισμό του κόσμου από το φυσικό αέριο, το οποίο είναι ένα ισχυρό ορυκτό καύσιμο που θερμαίνει τον πλανήτη.
Χρειάστηκε μια ενεργειακή κρίση και η αιματοχυσία στην Ουκρανία για να μπουν επιτέλους τα θεσμικά όργανα της ΕΕ σε αυτή την τροχιά.
Η Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ, Κάντρι Σίμσον, δήλωσε την Πέμπτη ότι το μπλοκ των 27 θα δημοσιεύσει σχέδιο την επόμενη εβδομάδα για τη μείωση της εξάρτησής του από το ρωσικό αέριο και για την επιτάχυνση της υιοθέτησης περισσότερης ανανεώσιμης ενέργειας.
“Τελικά… η μόνη μόνιμη λύση είναι η Πράσινη Συμφωνία, ενισχύοντας τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση όσο το δυνατόν γρηγορότερα τεχνικά. Αλλά, εξακολουθούμε να εξαρτόμαστε πάρα πολύ από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων”, είπε σε συνέντευξη Τύπου του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας.
Η Γερμανία, η οποία είχε στόχο τη μετάβαση σε 100% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως το 2040, έχει ήδη επιταχύνει τον στόχο της κατά πέντε χρόνια, από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία την περασμένη εβδομάδα.
Η Ευρώπη θα πρέπει να είναι σε θέση να αντικαταστήσει μέρος της ρωσικής προμήθειας φυσικού αερίου, αλλά η πλήρης διακοπή της απλά δεν αποτελεί επιλογή για αυτήν την περίοδο, είπαν ειδικοί στο CNN. Ακόμη και στη συνέχεια, η πλήρης αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου θα είναι δύσκολη.
Ο εκτελεστικός διευθυντής του IEA Fatih Birol πρότεινε οι Ευρωπαίοι να κλείσουν τη θέρμανση ως μέρος της λύσης.
“Αλλά ποιος ξέρει; Είναι μια άνευ προηγουμένου κατάσταση. Θα μπορούσα να φανταστώ ένα είδος πολιτικής εκστρατείας, μια πραγματική ώθηση από ευρωπαίους ηγέτες που λένε, κοιτάξτε, αν μπορείτε να μας βοηθήσετε χαμηλώνοντας 1 βαθμό στον θερμοστάτη σας, θα έχετε όφελος», ανέφερε στο CNN. «Αλλά τελικά, θα χρειαστείτε να γίνουν πολύ περισσότερα από αυτό ως απάντηση».
Μια προσέγγιση θα ήταν η αντικατάσταση περίπου του μισού φυσικού αερίου από άλλες πηγές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποστέλλουν ήδη υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) στην Ευρώπη και οι αξιωματούχοι της ΕΕ αναζητούν επίσης χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν και το Κατάρ.
Το άλλο μισό θα πρέπει να προέλθει από τη μείωση της ζήτησης, ειδικά καθώς η Ευρώπη προετοιμάζεται για τον επόμενο χειμώνα.
Οι βαριές βιομηχανίες, όπως η χαλυβουργία και η χημική παραγωγή, θα χρειαστεί να μειώσουν τις δραστηριότητές τους.
Η Tara Connolly, ακτιβίστρια της διεθνούς ΜΚΟ Global Witness που ειδικεύεται στο φυσικό αέριο, λέει ότι η Ευρώπη πρέπει να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα έκτακτης ανάγκης για τη μόνωση των σπιτιών, την αντικατάσταση των λεβήτων αερίου με αντλίες θερμότητας και την επιτάχυνση της μετάβασης στην ανανεώσιμη ενέργεια.
«Είναι απολύτως σαφές ότι η εξάρτηση της Ευρώπης από το φυσικό αέριο έχει παράσχει στον Πούτιν τους πόρους για να συμμετάσχει στο αιματηρό εγχείρημά του στην Ουκρανία, ενώ παρεμποδίζει την απάντηση της Ευρώπης», είπε. «Αυτή η στιγμή έδειξε ότι όχι μόνο τα ορυκτά καύσιμα καταστρέφουν το κλίμα, αλλά συμβάλλουν σε έναν πιο ασταθή και επικίνδυνο κόσμο».
