Ενίσχυση του αντισυστημισμού εξαιτίας της υπόθεσης των Τεμπών, άποψη με την οποία συμφωνεί το 64,8% του δείγματος, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση της GPO για τα Παραπολιτικά 90,1.
Η τραγωδία των Τεμπών και η ενίσχυση του αντισυστημικού ρεύματος στην ελληνική κοινωνία
Το δυστύχημα στα Τέμπη αναζωπύρωσε τη διαχρονική δυσπιστία των πολιτών απέναντι στο κράτος, τροφοδότησε την αμφισβήτηση προς τους θεσμούς και διεύρυνε το έλλειμμα εμπιστοσύνης προς κάθε έκφανση του συστήματος.
Η κοινωνική αναταραχή που προκλήθηκε συνέβαλε στη διαμόρφωση μιας νέας διαιρετικής τομής, παρόμοιας με τη διάκριση μνημονιακών και αντιμνημονιακών της προηγούμενης δεκαετίας, αυτή τη φορά μεταξύ “συστημικών” και “αντισυστημικών”.
Η έντονη πόλωση, απόρροια της οργής που αισθάνθηκε μεγάλο μέρος της κοινωνίας, το οποίο ταυτίστηκε με τα θύματα και τις οικογένειές τους, απέκτησε σύντομα πολιτικές προεκτάσεις. Η κυβέρνηση επιχείρησε να ελαχιστοποιήσει το πολιτικό κόστος, ενώ η αντιπολίτευση προσπάθησε να μεγιστοποιήσει το δικό της όφελος. Το αποτέλεσμα ήταν η όποια κριτική προς την κυβέρνηση να εκλαμβάνεται ως πολιτική εκμετάλλευση της τραγωδίας, ενώ κάθε κυβερνητική παράλειψη να θεωρείται προσπάθεια συγκάλυψης.
Μέσα σε αυτό το τοξικό περιβάλλον αναδύεται ένας νέος διχασμός, με την αντισυστημικότητα να αποκτά σαφή πολιτικά, ιδεολογικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά.
Ο αντισυστημισμός ως πολιτική έννοια: Θετική ή αρνητική προσέγγιση;
Η έννοια του αντισυστημισμού δεν γίνεται αντιληπτή με τον ίδιο τρόπο από όλους. Για το 39,8% της κοινωνίας έχει θετικό πρόσημο, ενώ το 51% τον συνδέει με αρνητικές προεκτάσεις.
Μια πιο λεπτομερής ανάλυση αποκαλύπτει ότι:
- Οι νεότερες ηλικίες (έως 39 ετών), όσοι αυτοτοποθετούνται στην αριστερά, καθώς και οι ψηφοφόροι του ΚΚΕ, της Πλεύσης Ελευθερίας και της Ελληνικής Λύσης εμφανίζονται πιο θετικοί απέναντι στον αντισυστημισμό.
- Αντίθετα, πιο αρνητικοί απέναντι στο φαινόμενο εμφανίζονται οι μεγαλύτερης ηλικίας πολίτες (άνω των 65 ετών), οι κεντροδεξιοί και οι ψηφοφόροι της ΝΔ, της Φωνής Λογικής και της Νίκης.
Η σύγκρουση αυτή διαμορφώνει ένα νέο πολιτικό τοπίο, στο οποίο η αντισυστημική ρητορική αποκτά δυναμική και ενισχύει τα ρεύματα που αμφισβητούν τους παραδοσιακούς πολιτικούς και θεσμικούς μηχανισμούς.
Ταύτιση του αντισυστημισμού με το λαϊκισμό
Η ταύτιση του αντισυστημισμού με το λαϊκισμό βρίσκει σύμφωνο το 43,3% της κοινής γνώμης με τους κεντροδεξιούς πολίτες, τους ψηφοφόρους της ΝΔ και της Φωνής Λογικής να υπερθεματίζουν υπέρ αυτής της άποψης.
Αντίθετα το 46,7% απορρίπτει τη σύζευξη των δύο εννοιών με τους αριστερούς, τους ψηφοφόρους του ΚΚΕ, της Πλεύσης, του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και της Νίκης να διαφωνούν περισσότερο.
Εκεί που φαίνεται να διαμορφώνεται μία πλειοψηφική τάση είναι στην αντίληψη ότι ο αντισυστημισμός συνιστά δείγμα μιας κοινωνίας που διαθέτει αντανακλαστικά, άποψη που ενστερνίζεται το 54,3% του συνόλου έναντι του 36,2% που θεωρεί την διεύρυνση του αντισυστημισμού επικίνδυνη για τη δημοκρατία με την άποψη αυτή να είναι πλειοψηφική μόνο μεταξύ των ψηφοφόρων της ΝΔ και όσων εμπιστεύονται για την ενημέρωσή τους την τηλεόραση.
Την ίδια στιγμή βέβαια μόνο το 25,9% θεωρεί τον αντισυστημισμό πολιτική πρόταση με το 66,3% να υποβιβάζει το φαινόμενο στο επίπεδο της διαμαρτυρίας. Για το λόγο αυτό το 55,5% δεν θα ήθελε να δει στην διακυβέρνηση της χώρας μια πολιτική δύναμη από αυτές που σήμερα θεωρούνται αντισυστημικές με τους ψηφοφόρους, ωστόσο, της Ελληνικής Λύσης, της Πλεύσης Ελευθερίας και της Φωνής Λογικής να εμφανίζονται πολύ θετικοί μπροστά σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Ενίσχυση του αντισυστημισμού εξαιτίας της υπόθεσης των Τεμπών
Αυτό που σίγουρα συμβαίνει τη δεδομένη χρονική περίοδο είναι η ενίσχυση του αντισυστημισμού εξαιτίας της υπόθεσης των Τεμπών, άποψη με την οποία συμφωνεί το 64,8% του δείγματος με αποτέλεσμα το 42,6% να δηλώνει σήμερα συστημικό, το 37,4% αντισυστημικό και το 20% να μην τοποθετείται στο συγκεκριμένο δίπολο.
Δεν έχουμε προηγούμενα ερευνητικά δεδομένα για να μπορούμε να εκτιμήσουμε αριθμητικά αν έχουμε έξαρση του φαινομένου, ωστόσο, το γεγονός ότι περισσότεροι από ένας στους τρεις εντάσσονται στην αντισυστημική πλευρά είναι από μόνο του σημαντικό και χαρακτηριστικό της συνολικής φοράς των πραγμάτων που δεν επηρεάζονται μόνο από την εσωτερική επικαιρότητα, αλλά και την παγκόσμια αλλαγή στο συσχετισμό των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών δυνάμεων που προκαλεί η προεδρία Τραμπ.
Μέσα Ενημέρωσης και εμπιστοσύνη
Στη συζήτηση εμπλέκονται και τα Μέσα Ενημέρωσης με το 32,6% να δηλώνει ότι εμπιστεύεται περισσότερο τις ενημερωτικές ιστοσελίδες, το 20,3% την τηλεόραση, το 12,5% τις εφημερίδες, το 10,8% το ραδιόφωνο και το 8,2% τα social media, ενώ το 15,3% του δείγματος δήλωσε ότι δεν εμπιστεύεται κανένα μέσο.
Η διασταύρωση συστημισμού και εμπιστοσύνης στα ΜΜΕ είναι αποκαλυπτική και αναδεικνύει τους τρόπους συσχέτισεις, με τους συστημικούς πολίτες να εμπιστεύονται περισσότερο την τηλεόραση, τις εφημερίδες και τα ραδιόφωνα, τα παραδοσιακά, δηλαδή, μέσα, σε αντίθεση με τους αντισυστημικούς που επιλέγουν για την ενημέρωσή τους τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στη συνέχεια τις ιστοσελίδες, ενώ περίπου οι μισοί αυτής της ομάδας δεν θεωρούν ως αξιόπιστο κανένα μέσο.
Η φυσιογνωμία των κομμάτων ως… πιο συστημικό
Όσον αφορά τη φυσιογνωμία των κομμάτων στην κλίμακα 1-5 ως το πιο συστημικό κόμμα τοποθετείται η ΝΔ με Μ.Ο. 4.3, ακολουθούμενη από το ΠΑΣΟΚ που σκοράρει 3.7 και το ΣΥΡΙΖΑ που καταγράφεται με 3.4. Στον αντίποδα ως πιο αντισυστημικά κόμματα αποτυπώνονται η Πλεύση Ελευθερίας και το ΜΕΡΑ25 με 2.7 και το ΚΚΕ με 2.8. Είναι εμφανές ότι τα κόμματα εξουσίας εκλαμβάνονται από τους πολίτες ως τα πιο συστημικά, ενώ φαίνεται ότι στη χώρα μας ο αντισυστημισμός συνεχίζει να έχει αριστερό πρόσημο.
Προβάδισμα ΝΔ, πτώση για ΠΑΣΟΚ
Σε αυτό το πολιτικό περιβάλλον επομένως δεν προκαλεί εντύπωση η αποτύπωση της εκλογικής επιρροής των κομμάτων στην οποία εμφανίζονται ενισχυμένοι η Ελληνική Λύση με 9,6% η Πλεύση Ελευθερίας με 6,8% και η Φωνή Λογικής με 5,9%. Στον αντίποδα υποχώρηση των ποσοστών τους στην πρόθεση ψήφου βλέπουν τόσο η ΝΔ με 24,8%, αλλά και το ΠΑΣΟΚ που καταγράφεται στο 15,4%, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει σε μονοψήφια ποσοστά με 5,9%, πίσω πλέον και από το ΚΚΕ (8%) αλλά και την Πλεύση Ελευθερίας.
Η ταυτότητα της έρευνας της GPO για τα Παραπολιτικά 90,1
Συμπεράσματα του Αντώνη Παπαργύρη – Διευθυντή ερευνών GPO
