Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι αναμένεται να επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο την Παρασκευή για να υπογράψει συμφωνία για ορυκτά, σύμφωνα με τον Ντόναλντ Τραμπ. Αυτό έρχεται έπειτα από την αρχική άρνηση του Ουκρανού προέδρου να δεχτεί την πίεση των ΗΠΑ, που επιδίωκαν να διασφαλίσουν πρόσβαση στους πόρους της χώρας του ως αντάλλαγμα για συνεχιζόμενη στρατιωτική και οικονομική βοήθεια κατά των ρωσικών δυνάμεων.
Η ανακοίνωση ακολούθησε ημέρες έντονων διαπραγματεύσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Κιέβου, κατά τις οποίες ο Ζελένσκι ισχυρίστηκε ότι οι ΗΠΑ του ασκούσαν πίεση να υπογράψει συμφωνία άνω των 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων, η οποία θα επιβάρυνε «δέκα γενιές» Ουκρανών. Επιπλέον, ανέφερε ότι η συμφωνία δεν περιείχε τις απαραίτητες εγγυήσεις ασφαλείας για το Κίεβο.
Μέχρι το βράδυ της Τρίτης, οι λεπτομέρειες της συμφωνίας παρέμεναν ασαφείς. Μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι οι όροι της ήταν πιο ευνοϊκοί για την Ουκρανία σε σχέση με την αρχική πρόταση της Ουάσιγκτον, ωστόσο, δεν περιλάμβανε αναφορές σε μακροπρόθεσμες εγγυήσεις ασφαλείας, όπως ήθελε το Κίεβο.
Τι είναι τα κρίσιμα ορυκτά;
Τα κρίσιμα ορυκτά είναι μέταλλα και άλλες πρώτες ύλες απαραίτητες για την παραγωγή υψηλής τεχνολογίας προϊόντων, ειδικά εκείνων που σχετίζονται με τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια, αλλά και για καταναλωτικά ηλεκτρονικά, υποδομές τεχνητής νοημοσύνης και όπλα.
Η ανάγκη για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η στροφή από τα ορυκτά καύσιμα έχουν προκαλέσει έντονη ζήτηση για ορυκτά όπως το κοβάλτιο, ο χαλκός, το λίθιο και το νικέλιο, τα οποία είναι απαραίτητα για την ηλεκτροκίνηση και την κατασκευή ανεμογεννητριών. Τα ίδια ορυκτά, αλλά και άλλα, χρησιμοποιούνται επίσης για την παραγωγή κινητών τηλεφώνων, κέντρων δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης και όπλων, όπως τα μαχητικά αεροσκάφη F-35.
Καθώς η παγκόσμια οικονομία και τεχνολογία εξελίσσονται, η αξία των κρίσιμων ορυκτών έχει εκτοξευθεί και η γεωπολιτική διαμάχη για την πρόσβαση σε αυτά εντείνεται. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA), η αγορά των ορυκτών αυτών έφτασε τα 320 δισεκατομμύρια λίρες το 2022, διπλασιάζοντας την αξία της μέσα σε πέντε χρόνια. Αν οι χώρες τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους για καθαρή ενέργεια και την κλιματική αλλαγή, η ζήτηση αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί έως το 2030 και να τριπλασιαστεί έως το 2040.
Ποια ορυκτά θεωρούνται κρίσιμα;
Ο όρος «κρίσιμα ορυκτά» δεν έχει καθαρά επιστημονικό υπόβαθρο, αλλά περισσότερο πολιτικό. Διαφορετικές χώρες έχουν διαφορετικές λίστες κρίσιμων ορυκτών, ανάλογα με τις εσωτερικές και γεωπολιτικές προτεραιότητές τους.
Το 2022, η Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ (USGS) δημοσίευσε λίστα με 50 ορυκτά, από το αλουμίνιο έως το ζιρκόνιο, τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στην εθνική ασφάλεια, την οικονομία, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις υποδομές. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται:
- Αρσενικό: Χρησιμοποιείται σε ημιαγωγούς.
- Βηρύλλιο: Χρησιμοποιείται στην αεροναυπηγική και την άμυνα.
- Κοβάλτιο, λίθιο, γραφίτης: Κρίσιμα για την κατασκευή μπαταριών.
- Ίνδιο: Επιτρέπει στις οθόνες αφής να ανταποκρίνονται στα δάχτυλα.
- Τελλούριο: Χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλιακής ενέργειας.
Η λίστα των κρίσιμων ορυκτών στις ΗΠΑ ανανεώνεται κάθε τρία χρόνια, κάτι που σημαίνει ότι φέτος θα επανεξεταστεί, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει ποια ορυκτά θα προστεθούν ή θα αφαιρεθούν, λαμβάνοντας υπόψη το νέο πολιτικό περιβάλλον.
Ποια κρίσιμα ορυκτά διαθέτει η Ουκρανία;
Σύμφωνα με την Ένωση Γεωλόγων της Ουκρανίας, η χώρα κατέχει περίπου το 5% των παγκόσμιων ορυκτών πόρων, παρά το ότι καλύπτει μόλις το 0,4% της επιφάνειας του πλανήτη. Διαθέτει κοιτάσματα 22 από τα 34 κρίσιμα ορυκτά που έχει αναγνωρίσει η ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων σπάνιων γαιών όπως το λανθάνιο, το νεοδύμιο και το υττρίο.
Πριν από τον πόλεμο, η Ουκρανία ήταν βασικός προμηθευτής τιτανίου, παράγοντας περίπου το 7% της παγκόσμιας παραγωγής το 2019. Επιπλέον, διέθετε 500.000 τόνους αποθεμάτων λιθίου και περίπου το 20% των παγκόσμιων αποθεμάτων γραφίτη.
Ωστόσο, με τη Ρωσία να ελέγχει περίπου το 20% της Ουκρανίας, μεγάλο μέρος αυτών των πόρων έχει χαθεί. Υπολογίζεται ότι έως και το 40% των μεταλλευτικών πόρων της χώρας βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή, ενώ ρωσικά στρατεύματα ελέγχουν τουλάχιστον δύο από τα κοιτάσματα λιθίου της Ουκρανίας.
Γιατί ο Τραμπ θέλει τόσο πολύ τα κρίσιμα ορυκτά της Ουκρανίας;
Ο κύριος λόγος που ο Τραμπ επιδιώκει πρόσβαση στα κρίσιμα ορυκτά της Ουκρανίας είναι η Κίνα. Η Ασιατική υπερδύναμη κυριαρχεί στην επεξεργασία και εξευγενισμό κρίσιμων ορυκτών. Σύμφωνα με τον IEA, η Κίνα ελέγχει περίπου το 35% της επεξεργασίας νικελίου, το 50-70% του λιθίου και του κοβαλτίου, και σχεδόν το 90% των σπάνιων γαιών.
Με τον Τραμπ να έχει κηρύξει εμπορικό πόλεμο στην Κίνα μέσω αυστηρών δασμών, η πρόσβαση των ΗΠΑ σε κρίσιμα ορυκτά κινδυνεύει. Οι κρίσιμες πρώτες ύλες είναι οι θεμέλιοι λίθοι της οικονομίας του μέλλοντος, και αν οι ΗΠΑ δεν εξασφαλίσουν πρόσβαση σε αυτές, κάποιος άλλος θα το κάνει.
Πηγή: Guardian
