Σφίγγει ο κλοιός της Ε.Ε. για χώρες που παραβιάζουν το κράτος δικαίου – Στο στόχαστρο η Ουγγαρία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να αυστηροποιήσει τη σύνδεση μεταξύ της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης και της συμμόρφωσης με τους δημοκρατικούς κανόνες, θέτοντας στο στόχαστρο κυβερνήσεις που απομακρύνονται από τις αρχές του κράτους δικαίου. Η νέα πρόταση αναμένεται να δημοσιευθεί την ερχόμενη Τετάρτη και θα αφορά το δημοσιονομικό πλαίσιο της περιόδου 2028-2034, εγκαινιάζοντας μια διετία δύσκολων διαπραγματεύσεων.
Βασικός στόχος της Επιτροπής είναι να ενισχυθεί η σύνδεση μεταξύ της παροχής χρηματοδότησης και της τήρησης των δημοκρατικών αξιών, επιχειρώντας να αποτρέψει φαινόμενα πολιτικής αυθαιρεσίας. Στο επίκεντρο βρίσκεται και πάλι η Ουγγαρία, με τον πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν να αντιμετωπίζει τον κίνδυνο περαιτέρω περικοπών στη χρηματοδότηση από την Ε.Ε., καθώς η κυβέρνησή του έχει κατηγορηθεί για περιορισμό της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και των μέσων ενημέρωσης.
Πιέσεις στον Όρμπαν ενόψει εκλογών
Η κίνηση αυτή της Επιτροπής έρχεται σε μια περίοδο που ο Όρμπαν δείχνει να χάνει έδαφος ενόψει των εκλογών του 2026, με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις να τον φέρνουν πίσω από τον φιλοευρωπαίο συντηρητικό Πέτερ Μαγιάρ. Η Κομισιόν φαίνεται να αξιοποιεί τη φθίνουσα δυναμική του Ούγγρου ηγέτη για να προτείνει ακόμα πιο αυστηρούς όρους αιρεσιμότητας.
Μέχρι στιγμής, η Ουγγαρία έχει στερηθεί χρηματοδότηση ύψους 18 δισεκατομμυρίων ευρώ, εξαιτίας παραβιάσεων των ευρωπαϊκών κανόνων. Ορισμένες χώρες, όπως η Φινλανδία, ζητούν να εφαρμόζεται ο κανονισμός αιρεσιμότητας σε όλα τα προγράμματα της Ε.Ε., ώστε να μη δίνεται η δυνατότητα στα κράτη μέλη να μετακινούν κονδύλια για να αποφεύγουν περιορισμούς.
Η Ουγγαρία, από την πλευρά της, υποστηρίζει ότι οι νέοι κανόνες αποτελούν εργαλείο πολιτικής πίεσης που ξεπερνά τον στόχο της προστασίας του κοινοτικού προϋπολογισμού. Αντίστοιχες ενστάσεις διατύπωσε και η Σλοβακία.
Χρήματα στους πολίτες, όχι στους ηγέτες
Η Επιτροπή στοχεύει να διασφαλίσει ότι οι τελικοί αποδέκτες των ευρωπαϊκών κονδυλίων —όπως ΜΚΟ και πανεπιστήμια— θα συνεχίσουν να λαμβάνουν χρηματοδότηση, ακόμη και αν η κυβέρνηση της χώρας τους παραβιάζει το κράτος δικαίου. Η γενική φιλοσοφία είναι σαφής: η κοινωνία των πολιτών δεν πρέπει να πληρώνει το τίμημα για τις ενέργειες των ηγετών της.
Ειδικά προγράμματα, όπως οι επιδοτήσεις προς τους αγρότες, θα εξαιρεθούν από τις κυρώσεις, όμως προγράμματα που σχετίζονται με την ελευθερία της εκπαίδευσης ή της έκφρασης, όπως οι ανταλλαγές φοιτητών, μπορεί να επηρεαστούν.
Η φιλελεύθερη ομάδα Renew του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προτείνει ακόμα πιο τολμηρά μέτρα, όπως η απευθείας καταβολή των παγωμένων κονδυλίων σε φορείς της κοινωνίας των πολιτών, παρακάμπτοντας εντελώς τις εθνικές κυβερνήσεις.
«Θέτουμε ξεκάθαρους όρους: Όχι ευρωπαϊκά χρήματα σε απολυταρχικούς ηγέτες, αλλά συνεχής στήριξη στους πολίτες», τόνισε η πρόεδρος της Renew, Valérie Hayer. Και πρόσθεσε με νόημα: «Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει δεσμευτεί. Τώρα είναι στο χέρι της να τηρήσει τον λόγο της».
