Νομίζετε ότι τα αγαπημένα τηλεοπτικά προγράμματα που βλέπουμε συνέχεια σε επανάληψη στην Ελλάδα είναι τα μοναδικά που σαρώνουν στις προτιμήσεις του κοινού;
Σε μια εποχή που κατακλύζεται από ατελείωτες νέες σειρές και ταινίες, μπορεί να φαίνεται περίεργο το γεγονός ότι οι θεατές επιστρέφουν στις ίδιες σειρές ξανά και ξανά. Γιατί, όμως, εκατομμύρια άνθρωποι προτιμούν να ξαναδούν κάτι που έχουν δει πολλές φορές στο παρελθόν;
Η επιστήμη μίλησε! (Και ναι, εξηγεί γιατί θέλετε να ξαναμπεί στη μεσημεριανή ζώνη το «Κωνσταντίνου και Ελένης»).
Η απάντηση βρίσκεται σε ένα συναρπαστικό μείγμα νευροεπιστήμης, συναισθηματικής ψυχολογίας και κοινωνικής δυναμικής, τα οποία αποκαλύπτουν ότι η επανάληψη της παρακολούθησης απέχει πολύ από το να είναι απλά ένα χόμπι χωρίς σκοπό.
Πρόκειται για μια βαθιά ριζωμένη ανθρώπινη συμπεριφορά που βασίζεται στην άνεση, τη σύνδεση και τη γνωστική ευκολία.
Στην καρδιά των ασχολιών των περισσότερων από εμάς είναι το να παρακολουθούμε ξανά σειρές και ταινίες που μας είναι οικείες. Σε αυτή τη συνήθεια βρίσκεται η ψυχολογική αρχή που είναι γνωστή ως «φαινόμενο της απλής έκθεσης».
Η επίδραση αυτή, που εντοπίστηκε για πρώτη φορά από τον ψυχολόγο Robert Zajonc τη δεκαετία του 1960, εξηγεί ότι οι άνθρωποι τείνουν να αναπτύσσουν μια προτίμηση για πράγματα απλώς και μόνο επειδή είναι εξοικειωμένοι με αυτά. Οι νέες σειρές απαιτούν πνευματική προσπάθεια, καθώς οι θεατές πρέπει να μάθουν τους χαρακτήρες και να ακολουθήσουν την πλοκή.
Αλλά με μια σειρά ή ταινία που έχετε ήδη δει, ο εγκέφαλος αλλάζει ταχύτητα. Το γνωστικό φορτίο μειώνεται, πυροδοτώντας την απελευθέρωση ντοπαμίνης – της χημικής ουσίας ανταμοιβής του εγκεφάλου – από τα προβλέψιμα και ικανοποιητικά επαναλαμβανόμενα μοτίβα.
Αυτό εξηγεί γιατί, για παράδειγμα, οι εμβληματικές κωμωδίες με οικεία αστεία και σλόγκαν έχουν γίνει «εθιστικές» για εκατομμύρια θεατές παγκοσμίως.
Συναισθηματική ρύθμιση μέσω της αφηγηματικής ασφάλειας
Η ανθρώπινη φύση συχνά μας κάνει να λαχταράμε συναισθηματική σταθερότητα, και η επανάληψη μιας σειράς ή ταινίας που ξέρουμε ότι μας αρέσει προσφέρει ακριβώς αυτό. Η επιστροφή σε ένα πρόγραμμα του οποίου γνωρίζουμε την πλοκή παρέχει μια καθησυχαστική αίσθηση ελέγχου και ολοκλήρωσης.
Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα καταπραϋντικό σε περιόδους άγχους, προσφέροντας συναισθηματική ανακούφιση.
Η επανάληψη αγαπημένων τηλεοπτικών εκπομπών είναι μια πολυδιάστατη συμπεριφορά που συνδυάζει τη νευρολογική ανταμοιβή, τη συναισθηματική άνεση, τις κοινωνικές ανάγκες και τη γνωστική απλότητα.
Σήμερα, σ’ έναν κόσμο γεμάτο αβεβαιότητα, άγχος και αγωνία, αυτές οι μικρές στιγμές οικειότητας που μας προσφέρει μια σειρά ή μια ταινία που έχουμε ξαναδεί φαίνεται να είναι πιο απαραίτητες από ποτέ.
