Το Παρίσι είναι η πρωτεύουσα της μόδας — ένας παράδεισος υψηλής ραπτικής και δεξιοτεχνίας που εκτείνεται αιώνες πίσω. Και μόνο το όνομα της πόλης παραπέμπει σε πολυτέλεια και γοητεία.
Ωστόσο, την περασμένη Τετάρτη, 5 Νοεμβρίου, στον έκτο όροφο του BHV Marais, του ιστορικού πολυκαταστήματος ακριβώς απέναντι από το δημαρχείο του Παρισιού, άνοιξε ένα τεράστιο κατάστημα Shein.
Πρόκειται για τον πρώτο μόνιμο φυσικό χώρο λιανικής της εταιρείας με έδρα τη Σιγκαπούρη στον τομέα του «υπερ-γρήγορου» fast fashion, και για το πρώτο από αρκετά μόνιμα σημεία που η Shein σχεδιάζει να ανοίξει στη Γαλλία στο άμεσο μέλλον. Πολλοί Παριζιάνοι δεν είναι καθόλου ευχαριστημένοι.
Η Shein — που ξεκίνησε ως SheInside το 2011 στη Ναντζίνγκ, στην Κίνα — αποτελεί το επιλήψιμο υπόδειγμα της βιομηχανίας του ultra-fast fashion. Η εταιρεία πουλά ρούχα (αλλά και είδη σπιτιού, παιχνίδια, χαρτικά, σκεύη μαγειρικής, κουβέρτες, είδη για κατοικίδια και πολλά ακόμη) σε ασύλληπτη κλίμακα: μόνο η σημερινή σελίδα «new in» απαριθμεί πάνω από 1.300 αντικείμενα, από γυαλιστερά χρυσά πουκάμισα στην κατηγορία «Manfinity Mode», μέχρι ολόσωμα μαγιό με βαθύ ντεκολτέ για plus size στη θυγατρική «Slaysola». Σχεδόν τα πάντα στον ιστότοπο είναι φτιαγμένα από πλαστικό, σχεδιασμένα για μία χρήση και απόρριψη, και όλα είναι σοκαριστικά, ανησυχητικά φθηνά.
Η Shein συνιστά οικονομική πρόκληση για τη γαλλική βιομηχανία μόδας και την αγορά εργασίας, και η γαλλική κυβέρνηση καταδιώκει την εταιρεία εδώ και χρόνια. Το 2023, έπειτα από παρότρυνση δύο Γάλλων βουλευτών, το γαλλικό τμήμα του διακυβερνητικού Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) ξεκίνησε έρευνα για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εργατικού δικαίου και περιβαλλοντικών κανόνων από τη Shein, καταλήγοντας το 2025 ότι η εταιρεία απέτυχε να τηρήσει τα πρότυπα του ΟΟΣΑ σε αυτούς τους τομείς. (Η Shein απέρριψε τους ισχυρισμούς ότι παραβίασε οποιαδήποτε νομοθεσία της ΕΕ και αμφισβήτησε την ουδετερότητα της έρευνας.)
Το 2024, η γαλλική Εθνοσυνέλευση ενέκρινε νομοσχέδιο που επιβάλλει κυρώσεις σε εταιρείες fast fashion για τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις· τον Ιούνιο, η Γερουσία ενέκρινε τροποποιημένη εκδοχή του νομοσχεδίου, κατονομάζοντας τη Shein και άλλες εταιρείες ultra-fast fashion ως ιδιαιτέρως επιβαρυντικές παραβάτριες. Τους τελευταίους τρεις μήνες, η Γαλλία έχει επιβάλει στη Shein πρόστιμα σχεδόν 200 εκατ. ευρώ για παραβάσεις προστασίας καταναλωτή και «παραπλανητικές εκπτώσεις». (Η Shein αμφισβητεί τα πρόστιμα.)
Το σημαντικότερο είναι ότι την περασμένη Τετάρτη — με αφορμή την ανακάλυψη τόσο sex dolls με παιδικά χαρακτηριστικά όσο και όπλων προς πώληση στον ιστότοπο της Shein — ο πρωθυπουργός της Γαλλίας, Σεμπαστιέν Λεκορνύ, προχώρησε σε κίνηση για τον πλήρη αποκλεισμό του ηλεκτρονικού εμπορίου της εταιρείας.
Άμεσα, η κυβέρνηση ανέστειλε όλες τις παραδόσεις της Shein και ξεκίνησε έλεγχο τελωνείου σε περισσότερα από 200.000 δέματα. Οι παραδόσεις επανεκκίνησαν το Σαββατοκύριακο, αφού η Shein αφαίρεσε τα επίμαχα προϊόντα, αν και ο πρωθυπουργός σημείωσε ότι «η Shein θα παραμείνει υπό στενή επιτήρηση από τις κρατικές υπηρεσίες». Η ταυτόχρονη χρονικά επίθεση στο ηλεκτρονικό εμπόριο της Shein και το νέο κατάστημα στο BHV Marais μοιάζει σκόπιμη: μια στρατηγική και αποτελεσματική προσέγγιση σχεδιασμένη να παρεμποδίζει την εταιρεία σε όλα τα μέτωπα.
Η παρουσία της Shein στη Γαλλία είναι κάτι περισσότερο από οικονομική πρόκληση — είναι και πολιτισμική. Η Shein βρίσκεται σε άμεση αντίθεση με αξίες που οι Γάλλοι στερεοτυπικά θεωρούν θεμελιώδεις: καλλιτεχνία και αντοχή, βιωσιμότητα και κομψότητα. Το προσωπικό του BHV Marais, με την υποστήριξη των μεγάλων γαλλικών συνδικάτων, έχει πραγματοποιήσει τις τελευταίες εβδομάδες πολυάριθμες απεργίες και διαδηλώσεις, ενώ αρκετοί ανεξάρτητοι λιανέμποροι απέσυραν τα προϊόντα τους από το πολυκατάστημα σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Πάνω από 100.000 Γάλλοι πολίτες έχουν υπογράψει διαδικτυακό ψήφισμα κατά της παρουσίας της Shein στην πόλη. Και την ημέρα των εγκαινίων, διαδηλωτές με αντι-Shein πλακάτ απομακρύνθηκαν βίαια από το κατάστημα από την αστυνομία. Οι Γάλλοι φοβούνται τον αντίκτυπο της Shein στην οικονομία και την αγορά εργασίας, αλλά και αυτό που αντιπροσωπεύει το brand: εξευτελιστικά φθηνά ρούχα, σε βάρος της ηθικής.
Κι όμως, παρά τις διαμαρτυρίες, τα πρόστιμα και την αντίσταση, υπάρχει λόγος που η Société des Grands Magasins (ιδιοκτήτρια του BHV) εκμίσθωσε τον χώρο στη Shein: γνωρίζει ότι τα πρόχειρα, υπερ-φθηνά ρούχα της θα πουλήσουν. Η Shein είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος λιανοπωλητής ενδυμάτων κατά όγκο στη Γαλλία, επιδοκιμαζόμενη ως προσιτός λιανοπωλητής για τάσεις της μόδας. Πίσω από τις σειρές των διαδηλωτών την Τετάρτη, που κρατούσαν πινακίδες με το σύνθημα «SHAME ON SHEIN», στέκονταν εκατοντάδες Παριζιάνοι, περιμένοντας υπομονετικά στην ουρά για να μπουν στο νέο, μόνιμο, υπερ-φθηνό εμπορικό κατάστημα της Shein. Έφευγαν κρατώντας γεμάτες τσάντες με πουλόβερ από πολυεστέρα και λαμπερά τοπ για έξοδο, ουδέτερα παστέλ ρούχα εργασίας και πλαστικά, ψεύτικα δερμάτινα παλτό για τον χειμώνα. Το πιθανότερο είναι ότι ένιωθαν πως έκαναν την καλύτερη αγορά.
Πίσω από αυτές τις χαμηλές τιμές κρύβονται τεράστια, ανυπέρβλητα κόστη. Υπάρχουν τα κόστη για το περιβάλλον. Υπάρχουν τα κόστη για τους εργαζόμενους στην ένδυση: αμειβόμενοι με «δεκάρες», μοχθούν αδιάκοπα σε εργοστάσια που προμηθεύουν προϊόντα Shein σε όλο τον κόσμο. Υπάρχουν τα κόστη για τους ανεξάρτητους σχεδιαστές, των οποίων η δουλειά έχει αντιγραφεί συστηματικά από τη Shein. Και υπάρχουν τα κοινωνικά και πολιτισμικά κόστη: το «μάθημα» ότι τα ρούχα αξίζουν τόσο λίγο και η προσδοκία ότι τα ενδύματά μας είναι προσωρινά.
Οι ρυθμιστικές επιθέσεις της Γαλλίας κατά της Shein — και η αποφασιστική, ενωμένη αντίσταση του εργατικού κινήματος στην εταιρεία — είναι ισχυρά, αναγκαία μέτρα. Κάνοντας δυσκολότερη την αγορά από τη Shein μέσω εταιρικών ρυθμίσεων, μπορούμε να αποθαρρύνουμε την ανάπτυξη του ultra-fast fashion και να περιορίσουμε τη δύναμή του στην αγορά. Η κοινωνική πίεση, με πρωτοβουλία εργαζομένων χέρι-χέρι με τους καταναλωτές, ίσως είναι ακόμη πιο ισχυρό όπλο — όταν η αγορά από τη Shein θεωρείται ευρέως ντροπή, κανείς δεν θα θέλει να «συλληφθεί» με ένα μαγιό Slaysola.
Ωστόσο, ο αγώνας κατά του fast fashion είναι τελικά ένας αργός αγώνας. Για να νικήσουμε πραγματικά τη Shein, πρέπει να επαναξιολογήσουμε ριζικά και να επαναπροσανατολίσουμε τη σχέση μας με τα ρούχα. Πρέπει να μάθουμε να αγαπάμε τα ρούχα που ήδη έχουμε. Μπορούμε να μειώσουμε το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της παραγωγής υφασμάτων δεσμευόμενοι να αγοράζουμε μόνο μεταχειρισμένα. Πρέπει να μάθουμε να επιδιορθώνουμε και να φροντίζουμε τα ρούχα μας, αντί να τα πετάμε με τα πρώτα σημάδια φθοράς. Παράλληλα, πρέπει να αγωνιστούμε για καλύτερες συνθήκες εργασίας και καλύτερες αμοιβές για τους εργαζόμενους στον κλάδο παντού.
Η διαρκώς αυξανόμενη αντίθεση της Γαλλίας προς τη Shein — και προς το ultra-fast fashion γενικότερα — αποτελεί ενθαρρυντικό πρότυπο για κυβερνήσεις και πολίτες παντού. Ως άτομα, δεν είμαστε υποχρεωμένοι να αποδεχτούμε την κυριαρχία του fast fashion· ως συλλογικότητες, οι φωνές μας είναι ακόμη πιο ισχυρές. Ένας καλύτερος κόσμος — και ένα καλύτερο ντύσιμο — είναι εφικτά.
