Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι συνεχάρησαν εαυτούς τη Δευτέρα, αφού οι συνομιλίες στη Γενεύη έδειξαν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα ακούσει τις ανησυχίες τους σχετικά με το ενδεχόμενο επιβολής μιας κακής συμφωνίας ειρήνης στην Ουκρανία.
«Παρότι απομένει ακόμη δουλειά να γίνει, υπάρχει πλέον μια σταθερή βάση για να προχωρήσουμε», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χαιρετίζοντας την «καλή πρόοδο» που επετεύχθη χάρη στην «ισχυρή ευρωπαϊκή παρουσία» στις συνομιλίες.
Ήταν σίγουρα μια «πρόοδος» το γεγονός ότι ανώτατοι σύμβουλοι της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν στη συνάντηση της Κυριακής στην Ελβετία, αφού είχαν αρχικά αποκλειστεί από το αρχικό αμερικανικό σχέδιο των 28 σημείων, το οποίο, όπως φοβούνταν, ήταν τόσο μεροληπτικό ώστε θα ενθάρρυνε τη Ρωσία να εξαπολύσει νέες επιθέσεις.
Αλλά οι πανηγυρισμοί κράτησαν λίγο.
Το βράδυ της Δευτέρας, η Ρωσία απέρριψε το επικαιροποιημένο κείμενο της συμφωνίας, το οποίο είχε αναδιατυπωθεί με τη συμβολή της Ουκρανίας και των συμμάχων της κατά τη διάρκεια μακρών συνομιλιών με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο.
Ο κίνδυνος για την Ουκρανία τώρα είναι ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα τραβήξει τον Αμερικανό πρόεδρο πίσω στο αρχικό του σημείο: μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός 28 σημείων, η οποία προκάλεσε πανικό στους αξιωματούχους στις Βρυξέλλες επειδή θα ανάγκαζε το Κίεβο να παραχωρήσει μεγάλες εκτάσεις γης στη Μόσχα, να εγκαταλείψει την ελπίδα ένταξης στο ΝΑΤΟ και να μειώσει το μέγεθος του στρατού του σε 600.000 στρατιώτες από σχεδόν 1 εκατομμύριο.
Αν συμβεί αυτό, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα βρεθεί μπροστά σε ένα ζοφερό δίλημμα: είτε θα αποδεχθεί την πρόταση που «μαγείρεψαν» ο Τραμπ και ο Πούτιν, είτε θα ρισκάρει το μέλλον της χώρας του, ελπίζοντας ότι κάποια στιγμή θα λάβει αρκετή βοήθεια από τους Ευρωπαίους φίλους του.
Πρόκειται για τους ίδιους φίλους που, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου, δεν του στέλνουν τα στρατεύματά τους, ούτε τα όπλα που θέλει, ούτε καν προχωρούν σε «επιδρομή» στα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στις τράπεζές τους, ώστε να τον βοηθήσουν να αγοράσει μόνος του εφόδια.
Δεν είναι διατεθειμένοι να πολεμήσουν
Για ορισμένους Ρεπουμπλικάνους στις ΗΠΑ, οι Ευρωπαίοι που αντιτίθενται στη συμφωνία του Τραμπ και στους συμβιβασμούς που αυτή θα απαιτήσει, αυταπατώνται. «Ποια είναι η εναλλακτική;» διερωτήθηκε ο Γκρεγκ Σουένσον, πρόεδρος των Republicans Overseas στο Ηνωμένο Βασίλειο, μιλώντας στο POLITICO.
«Μπορείς να λες ωραία λόγια, μπορείς να πηγαίνεις σε όλες αυτές τις διπλωματικές συναντήσεις και να στέλνεις όλα σου τα καλύτερα στελέχη στη Γενεύη, αλλά ο μόνος τρόπος να νικήσεις τον Πούτιν είναι να πολεμήσεις — και κανείς από αυτούς δεν είναι διατεθειμένος να το κάνει», είπε ο Σουένσον. «Άρα είναι όλα λόγια. Ακούγονται υπέροχα όταν μιλάνε για δημοκρατία και για την υπεράσπιση της Ουκρανίας, αλλά απλώς δεν είναι διατεθειμένοι να το πράξουν».
Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί και αξιωματούχοι θα διαφωνούσαν, επισημαίνοντας τα τεράστια ποσά χρημάτων και όπλων που έχουν στείλει οι κυβερνήσεις τους στο Κίεβο από την έναρξη του πολέμου, καθώς και την οικονομική πρόκληση της μείωσης του εμπορίου με τη Ρωσία, ειδικά στις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων.
Από τότε που οι ΗΠΑ υποχώρησαν στη στήριξή τους, η Ευρώπη έχει κινηθεί θεαματικά για να καλύψει το κενό.
Ωστόσο, στην πραγματικότητα, η αρχική πρόταση του Τραμπ πανικόβαλε αξιωματούχους και διπλωμάτες στις Βρυξέλλες και πέρα από αυτές, επειδή γνώριζαν ότι ο Ζελένσκι δεν μπορούσε να βασιστεί στην Ευρώπη ώστε να κάνει αρκετά για να βοηθήσει την Ουκρανία μόνη της.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν χαιρέτισε την «καλή πρόοδο» που επετεύχθη χάρη στην «ισχυρή ευρωπαϊκή παρουσία» στις συνομιλίες. | Nicolas Economou/Getty Images
Πριν από έναν μήνα, οι ηγέτες της ΕΕ προσήλθαν σε μια σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες γεμάτοι αυτοπεποίθηση, προβλέποντας ότι θα εξασφάλιζαν μια ιστορική συμφωνία για τη χρήση 140 δισ. ευρώ σε παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ως «δάνειο αποζημιώσεων», προκειμένου να τεθεί το Κίεβο σε σταθερή οικονομική βάση για τουλάχιστον τα επόμενα δύο χρόνια.
Όμως, με ένα μεγάλο διπλωματικό και πολιτικό φιάσκο, το σχέδιο κατέρρευσε εν μέσω απροσδόκητων αντιρρήσεων από το Βέλγιο.
Χωρίς πρόοδο στα περιουσιακά στοιχεία
Οι συνομιλίες εντείνονται τώρα μεταξύ αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κυβερνήσεων των κρατών-μελών της ΕΕ, ιδίως με τους Βέλγους, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος, σύμφωνα με πολλούς αξιωματούχους που μίλησαν με ανωνυμία, όπως και άλλοι, για να μπορούν να τοποθετηθούν ελεύθερα σε ευαίσθητα ζητήματα.
Ορισμένοι διπλωμάτες ελπίζουν ότι η πίεση από τον Τραμπ θα αναγκάσει το Βέλγιο και τις άλλες χώρες της ΕΕ που έχουν επιφυλάξεις για το σχέδιο των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων να συνταχθούν με αυτό. Μία ιδέα που δεν έχει αποκλειστεί είναι η αξιοποίηση μέρους των περιουσιακών στοιχείων σε συνδυασμό με κοινά ομόλογα της ΕΕ ή, ενδεχομένως, με απευθείας χρηματοδοτικές συνεισφορές από τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών, όπως ανέφεραν αξιωματούχοι.
Ωστόσο, ορισμένοι διπλωμάτες της ΕΕ φοβούνται ότι ολόκληρη η ιδέα ενός δανείου αποζημιώσεων προς την Ουκρανία, με χρήση των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων, θα καταρρεύσει αν το τελικό ειρηνευτικό σχέδιο περιλαμβάνει αναφορά στη χρήση των ίδιων κεφαλαίων.
Το αρχικό σχέδιο πρότεινε τη χρήση των περιουσιακών στοιχείων σε μια επενδυτική εκστρατεία στην Ουκρανία, με τα μισά έσοδα να κατευθύνονται προς τις ΗΠΑ — μια ιδέα που οι Ευρωπαίοι απέρριψαν ως «σκανδαλώδη». Ωστόσο, όταν οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας αρθούν τελικά, η Euroclear — ο χρηματοπιστωτικός θεματοφύλακας με έδρα το Βέλγιο που κρατά τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία — θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπη με την υποχρέωση να επιστρέψει τα χρήματα στη Μόσχα.
Αυτό θα μπορούσε να αφήσει τους Ευρωπαίους φορολογούμενους να πληρώσουν τον λογαριασμό για την επιστροφή των χρημάτων, ένα ενδεχόμενο που πιθανότατα θα βαραίνει τις κυβερνήσεις της ΕΕ καθώς εξετάζουν τις επόμενες εβδομάδες αν θα στηρίξουν ή όχι την ιδέα του δανείου.
Έπειτα υπάρχει και το ζήτημα της διατήρησης της ειρήνης. Νωρίτερα φέτος, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ ηγήθηκαν προσπαθειών για τη συγκέντρωση υποστήριξης σε μια διεθνή ειρηνευτική δύναμη από πρόθυμες χώρες, που θα σχημάτιζαν έναν «συνασπισμό των προθύμων». Ένα χρόνο νωρίτερα, ο Μακρόν είχε φτάσει στο σημείο να ρίξει στο τραπέζι την ιδέα για «μπότες στο έδαφος» πριν ακόμη τελειώσει η σύγκρουση.
Δεν μιλά πια έτσι.
Σε ένδειξη του πόσο δύσκολη θα ήταν οποιαδήποτε συζήτηση για αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία στη Γαλλία, μια παθιασμένη έκκληση της προηγούμενης εβδομάδας από τον νέο αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων της χώρας, Φαμπιέν Μαντόν, προς τους δημάρχους να προετοιμάσουν τους πολίτες για πιθανό πόλεμο με τη Ρωσία, προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων και καταδικάστηκε από τα μεγάλα πολιτικά κόμματα. Ο Μαντόν είχε προειδοποιήσει ότι, αν η Γαλλία «δεν είναι έτοιμη να αποδεχθεί ότι θα χάσει τα παιδιά της, να υποφέρει οικονομικά επειδή η προτεραιότητα θα δοθεί στην αμυντική βιομηχανία, τότε βρισκόμαστε σε κίνδυνο».
Ο Μακρόν προσπάθησε να σβήσει τη φωτιά, λέγοντας ότι τα λόγια του Μαντόν είχαν βγει εκτός πλαισίου.
Στη Γερμανία, ο υπουργός Εξωτερικών Γιοχάν Βάντεπουλ δήλωσε ότι το Βερολίνο «ήδη προσφέρει μια ειδική συμβολή στο ανατολικό μέτωπο» μέσω της μόνιμης στάθμευσης μιας μάχιμης ταξιαρχίας στη Λιθουανία. «Ολόκληρη η περιοχή της Βαλτικής είναι μια καίρια ζώνη στην οποία θα επικεντρωθεί η Μπούντεσβερ. Πιστεύω ότι αυτό συνιστά επίσης επαρκή και εκτεταμένη στήριξη προς την Ουκρανία».
Οι Ουκρανοί θα ήθελαν μια βαθύτερη δέσμευση στο έδαφός τους, αλλά οι Δυτικοευρωπαίοι διστάζουν να αναλάβουν το ρίσκο μεγάλων απωλειών στέλνοντας στρατιώτες στην πρώτη γραμμή.
«Τουλάχιστον ο Τραμπ είναι ειλικρινής σε αυτό», είπε ο Σουένσον. «Θα μπορούσαμε να νικήσουμε τη Ρωσία. Θα τους νικούσαμε, πιστεύω, γρήγορα, εφόσον δεν χρησιμοποιούνταν πυρηνικά όπλα».
«Θα νικούσαμε τη Ρωσία, αλλά πολλοί άνθρωποι θα πέθαιναν».
Πηγή: Politico
