Σε αυτό το άρθρο γίνεται μια προσπάθεια να αναλυθούν από εκλογική σκοπιά τα όσα είπε στο χθεσινό διάγγελμα του ο Πρωθυπουργός ώστε να δούμε την στρατηγική με την οποία προχωράει προς τις εκλογές που, αργά ή γρήγορα, θα έρθουν.
Υπάρχουν δύο βασικά τμήματα του διαγγέλματος. Το πρώτο αφορά την έναρξη της κρίσης και τις ευθύνες για αυτήν. Εδώ ο Πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην «βαθύτερη γεωπολιτική κρίση εδώ και 8 δεκαετίες» και σε διεθνή αναταραχή η οποία φέρνει ακρίβεια που απειλεί την ευημερία των πολιτών. Ουσιαστικά λέει στους ψηφοφόρους πως για την ακρίβεια που ήδη βιώνουν και που απειλεί το status quo δεν φταίει η κυβέρνηση αλλά μη ελεγχόμενοι παράγοντες του μακροπεριβάλλοντος. Αυτό είναι ένα επιχείρημα που μέχρι τις εκλογές, όποτε κι εάν γίνουν, θα το ακούσουμε πολλές φορές. Η προσπάθεια αυτή, να δείξει άλλο υπαίτιο δεν γίνεται επειδή προσπαθεί να αποποιηθεί υπάρχουσες ευθύνες αλλά επειδή γνωρίζει πως σε μια παρατεταμένη κρίση τα αρνητικά συναισθήματα των ψηφοφόρων θα ανέβουν. Είναι δηλαδή μια προσπάθεια δημιουργίας τείχους προστασίας για αποφυγή της οργής των ψηφοφόρων (για την αλλαγή στη ζωή τους) που πιθανώς να έρθει. Και εάν έρθει θα ψάχνει για τον υπαίτιο. Και εάν δεν μπορεί να τον βρει ή να τον αγγίξει θα αρκεστεί στο να χτυπήσει το εξιλαστήριο θύμα. Ο Πρωθυπουργός αναφέρθηκε επίσης σε ακρίβεια που πολιορκεί τις επιτυχίες της κυβέρνησης, δηλαδή πως όσα έκανε η κυβέρνηση οι πολίτες δε θα τα δούνε στην τσέπη τους εξαιτίας εξωγενών παραγόντων. Άρα λέει στους ψηφοφόρους πως η κυβέρνηση για 3 χρόνια τα πήγαινε καλά αλλά σταμάτησε από παράγοντες που δε γίνεται να ελεγχθούν. Τέλος αναφέρεται στο ότι για την ανατροφοδότηση της κρίσης ευθύνη έχουν και οι κερδοσκόποι, ενώ «οι αγορές έχουν ευθύνη» και για την αντιμετώπισή της. Επίσης, ο Πρωθυπουργός είπε πως ηγετικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κρίσης πρέπει να παίξει ΕΕ, ανοίγοντας ένα παράθυρο στο να ρίξει εκεί ευθύνες στο μέλλον σε περίπτωση που αυτό κριθεί αναγκαίο.
Στο ίδιο τμήμα του διαγγέλματος αναφέρθηκε σε δυνάμεις λαϊκισμού που προτείνουν εύκολες λύσεις και χαϊδεύουν αυτιά. Αυτό είναι ένδειξη πως η όποια προσπάθεια έστω και μικρής απόδοσης ευθυνών για την ακρίβεια ή κριτική στα μέτρα αντιμετώπισης θα χαρακτηρίζεται ως λαϊκισμός. Θεωρώ πως βρίσκεται στο ίδιο πλαίσιο (στην αρχή ακόμα) με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ όταν χαρακτήριζε κάθε πολίτη που αντιδρούσε στη συμφωνία των Πρεσπών ακροδεξιό. Όπως και τότε, έτσι και τώρα αυτό γίνεται ώστε να πείσει πως οι διεκδικητές κοινού είναι λαϊκιστές, και άρα η ΝΔ είναι το κόμμα με τη μόνη ρεαλιστική λύση. Έτσι θα αποτρέψει τους ρεαλιστές ψηφοφόρους να πιστέψουν τους διεκδικητές της ψήφου τους και άρα να φύγουν προς πολιτικές δυνάμεις που ασκούν κριτική και επιρρίπτουν ευθύνες στην κυβέρνηση.
Στο δεύτερο κομμάτι του διαγγέλματος ο Πρωθυπουργός αναφέρθηκε στο τι θα κάνει η κυβέρνηση σε εθνικό επίπεδο ώστε να στηρίξει τους πολίτες. Σε σύνδεση δηλαδή με το πρώτο λέει στους ψηφοφόρους: μπορεί να μη φταίμε εμείς, αλλά είμαστε εδώ για εσένα. Δε θα αναφερθώ στα μέτρα αναλυτικά, δεν έχει νόημα άλλωστε, αλλά η ουσία είναι πως μίλησε για στοχευμένα μέτρα προς τους πιο αδύναμους. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τα θέλω μεγάλης μερίδα της βάσης της ΝΔ οι οποίοι είναι οικονομικά φιλελεύθεροι και πιστεύουν σε μειώσεις φόρων και όχι σε επιδόματα. Πιστεύω πως θεωρεί ότι «τον παίρνει» να το κάνει καθώς για την μεγάλη πλειοψηφία των συγκεκριμένων ψηφοφόρων ο Κυριάκος Μητσοτάκης αποτελεί τη μοναδική υπάρχουσα κυβερνητική εναλλακτική και άρα θεωρεί πως οι πιθανότητες να μην τον ψηφίσουν είναι μικρές. Είναι η δεύτερη ομάδα ψηφοφόρων ΝΔ που παίρνει το, μικρό ή μεγάλο, ρίσκο να αφήσει «εκτεθειμένο» προς διεκδικητές μετά από το «δεξιό» κοινό το οποίο «αμελεί» λόγω της στροφής προς άλλα πιο κεντρώα κοινά. Παρά την αντίθεση με τα θέλω μερίδας της βάσης της ΝΔ η κίνηση του Πρωθυπουργού να βοηθήσει τους οικονομικά ασθενέστερους είναι σημαντική καθώς σε μια κρίση αυτοί που πλήττονται γρηγορότερα και σε μεγαλύτερο βαθμό είναι ακριβώς αυτοί οι ψηφοφόροι. Και είναι αυτοί που ξεκινούν το ντόμινο των αντιδράσεων και την αρχή του αισθήματος οργής και της αναζήτησης υπαιτίου για την αλλαγή στη ζωή τους. Βοηθώντας τους λοιπόν πρώτον προσπαθεί να ισχυροποιήσει το αδύναμο κομμάτι ώστε να μην πέσει και ξεκινήσει το ντόμινο της αντίδρασης και δεύτερον εάν δεν καταφέρει να το πετύχει, τουλάχιστον να μπορεί να χρησιμοποιήσει το αφήγημα «ξέρετε πως δε φταίμε εμείς, σας βοηθάμε όσο γίνεται». Έχει στρατηγική λογική αυτή η κίνηση (τη λογική της ασφάλειας), παρόλο που οι οικονομικά ασθενέστεροι δεν αποτελούν βασικό πυρήνα του κόμματος της ΝΔ άλλα άλλων κομμάτων.
Εάν βέβαια η κρίση είναι τόσο δυνατή ώστε να χτυπήσει σημαντικά κομμάτια της κοινωνίας που δεν δέχονται τη βοήθεια της κυβέρνησης, και που αποτελούν κομμάτι των ψηφοφόρων ΝΔ, τότε θα έχουμε σοβαρές πολιτικές εξελίξεις. Αλλά είναι ένα ρίσκο που ο Πρωθυπουργός δεν μπορεί να αποφύγει. Στο ίδιο τμήμα του διαγγέλματος μιλά για σοβαρότητα με αναφορές στην οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας. Ουσιαστικά προσπαθεί να δημιουργήσει φόβο στους πολίτες λέγοντας τους «εάν ακούσετε τις σειρήνες που σας δίνουν περισσότερα τότε προσέξτε. Μπορεί να γυρίσετε σε εποχές μνημονίων».
Είναι κι αυτή μια στρατηγικά σωστή κίνηση καθώς όταν σε μια κρίση δημιουργείται φόβος στους ψηφοφόρους τότε παίρνουν μη ριψοκίνδυνες αποφάσεις (σε αντίθεση με όταν κυριαρχεί η οργή όπου προσπαθούν να βρουν τον υπαίτιο και να τον απομακρύνουν). Μέσα στο πλαίσιο της σοβαρότητας, αναφέρθηκε και σε πορεία σε αχαρτογράφητες περιοχές και πως δεν θα υπονομεύσει την αναπτυξιακή πορεία της χώρας για να είναι προσωρινά ευχάριστος. Θεωρώ πως με αυτή τη δήλωση κλείνει το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών το Μάϊο. Εάν μετά από ότι δήλωσε αποφασίσει πρόωρη προσφυγή στις κάλπες θα πρέπει να εξηγήσει γιατί θα έχει αποφασίσει να υπονομεύσει την αναπτυξιακή πορεία της χώρας για δυνητικά εκλογικά οφέλη. Η αναφορά του σε ενεργειακή αυτάρκεια και αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου με οικονομικό ενδιαφέρον έχει σίγουρα τη σημασία της καθώς γίνεται δυο ημέρες μετά τη συνάντηση με τον Ερντογάν, έχει στόχο τις πιέσεις που δέχεται από δεξιά, αλλά και από κέντρο, για τον East Med, αλλά μένει να φανεί τι θεωρείται «οικονομικά ενδιαφέρον». Τέλος, η αναφορά σε νίκη της ελευθερίας και της δημοκρατίας μετά τον πόλεμο επιβεβαιώνει όσα έγραφα στο προηγούμενο άρθρο για επερχόμενη σύγκρουση λαϊκισμών στη Δύση.
Με λίγα λόγια βλέπω το διάγγελμα του Πρωθυπουργού περισσότερο ως την έναρξη μιας αμυντικής στρατηγικής μηνών παρά ως προεκλογική παροχολογία, δίχως να σημαίνει απόλυτα πως έχω δίκιο. Θεωρώ πως τοποθετείται στρατηγικά στο πλαίσιο ώστε να αντιμετωπίσει μια μάχη που γνωρίζει πως έρχεται. Ακολουθεί σωστή στρατηγική κατεύθυνση (με έντονα στοιχεία λαϊκισμού). Το εάν θα του βγει στο τέλος ή όχι εξαρτάται στο μεγαλύτερο βαθμό από το μέγεθος και την διάρκεια της κρίσης αλλά και από τις μελλοντικές κινήσεις του και αυτές των αντιπάλων.
*Δεν αρκεί ένας πολιτικός ηγέτης να λέει πως νοιώθει τις δυσκολίες των πολιτών από την ακρίβεια. Θα πρέπει να έχει τα απαραίτητα χαρακτηριστικά προσωπικότητας και ιστορικό ώστε να γίνεται πιστευτός. Να «κουμπώνει» η προσωπικότητά του με το πλαίσιο. Αλλιώς υπάρχει κίνδυνος να λειτουργήσει αρνητικά προς αυτόν μια τέτοια δήλωση.
