✍️ ο Απόστολος Πιστόλας
Όταν μια κρίση χτυπάει την πόρτα μιας χώρας δημιουργεί σοκ στην κοινωνία της. Το μέγεθος του σοκ εξαρτάται από το μέγεθος της κρίσης, δηλαδή το πόσους πολίτες επηρεάζει και το βαθμό στον οποίον τους επηρεάζει.
Οι αλλαγές που βιώνουν όσοι επηρεάζονται είναι κυρίως αρνητικές και οι αντιδράσεις τους βασίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό στο συναίσθημα. Τα βασικά συναισθήματα που δημιουργούνται σε αυτούς πολίτες είναι ο φόβος και η αβεβαιότητα καθώς δε γνωρίζουν ούτε τη διάρκεια αλλά ούτε και το βάθος της κρίσης. Ταυτόχρονα αυτό που επιζητούν είναι η ασφάλεια. Όσο βαθαίνει και χρονίζει η κρίση τόσο περισσότερο οι πολίτες που επηρεάζονται από αυτήν οδηγούνται στο θυμό και την οργή. Και όταν αυτά τα συναισθήματα φουντώνουν τόσο περισσότερο ψάχνουν έναν υπαίτιο να τιμωρήσουν για όσα βιώνουν. Το ρόλο αυτό σε τέτοιες περιπτώσεις παίζει σχεδόν πάντα η εκάστοτε κυβέρνηση, ανεξάρτητα από το εάν και σε τι βαθμό έχει ευθύνες, καθώς είναι αυτή που βλέπουν μπροστά τους οι ψηφοφόροι και έχουν τη δυνατότητα να «τιμωρήσουν» με την ψήφο τους.
Σε μια κρίση πληθωρισμού (ακρίβειας) όπως αυτή που ζει ο Δυτικός κόσμος την τελευταία περίοδο, η αγοραστική δύναμη των πολιτών μειώνεται. Αυτό προφανώς επηρεάζει τους πάντες αλλά όχι στον ίδιο βαθμό. Οι προ κρίσης οικονομικά ασθενέστεροι είναι και αυτοί που θα επηρεαστούν περισσότερο. Και όσο κρατάει η κρίση αγοραστικής δύναμης και ανεβαίνει ο πληθωρισμός σε είδη πρώτης ανάγκης τόσο περισσότερη πίεση θα δέχεται αυτή η ομάδα ψηφοφόρων. Με τη σειρά, όσο μεγαλώνει η πίεση τόσο θα γεμίζουν αρνητικά συναισθήματα με αποτέλεσμα στο τέλος να οδηγηθούν σε προσπάθεια τιμωρίας της κυβέρνησης είτε μέσω αντιδράσεων/διαμαρτυριών στις οποίες μπορεί να παρασύρουν και άλλες ομάδες ψηφοφόρων είτε/και με την ψήφο τους. Άρα οι κυβερνήσεις των χωρών της Ευρώπης θα έπρεπε να λάβουν μέτρα ώστε τα κατώτερα οικονομικά στρώματα των κοινωνιών τους να κρατηθούν πάνω από το νερό. Να δημιουργήσουν δηλαδή ένα δίχτυ προστασίας το οποίο θα δίνει μια σχετική ασφάλεια σε αυτή την ομάδα πολιτών. Ένα αίσθημα πως κάποιος τους προσέχει και δε θα τους αφήσει να πνιγούν στην τρικυμία του πληθωρισμού. Αυτό βοηθά και τους ίδιους αλλά και την εκάστοτε κυβέρνηση, πολιτικά και εκλογικά.
Στην Ελλάδα αυτό το ρόλο παίζει η πολιτική των καλαθιών, τα οποία δεν είναι για όλους αλλά για το συγκεκριμένο εκλογικό κοινό. Μέσω των καλαθιών η κυβέρνηση προσπαθεί να δώσει στους οικονομικά ασθενέστερους πολίτες ό,τι είχαν και πριν την κρίση αγοραστικής δύναμης και πλέον δε θα μπορούσαν να έχουν δίχως βοήθεια. Να τους κρατήσει δηλαδή, όσο γίνεται πιο κοντά στο προηγούμενο status quo. Είτε αυτό αφορά την καθημερινότητα, είτε συγκεκριμένα προϊόντα που καταναλώνονται κυρίως σε συγκεκριμένες γιορτές (πχ αρνί του Πάσχα). Διότι τα αρνητικά συναισθήματα αρχίζουν και φουντώνουν όταν δε μπορείς να κάνεις κάτι που έκανες πριν και το θεωρείς σημαντικό. Και, ειδικά για τους Έλληνες, οι συνήθειες τους κατά τις περιόδους των εορτών αποτελούν σημαντικό στοιχείο της ζωής τους. Τα καλάθια δηλαδή δε δημιουργήθηκαν ως ένα μέτρο το οποίο επιζητά την καθολική αποδοχή και την καθολική χρησιμοποίησή του. Ούτε ως κάτι που θα ανεβάσει δημοσκοπικά το κυβερνών κόμμα. Αλλά ως ένα μέτρο που θα λειτουργεί ως στέρεα βάση ώστε να τη βοηθήσει να μην πέσει μέσω ακρίβειας. Είναι απολύτως λογικό πως όποιος δεν χρησιμοποιεί το καλάθια να θεωρεί ότι δεν του προσφέρουν τίποτα. Όντως δεν του προσφέρουν. Δε δημιουργήθηκαν για αυτόν. Το ερώτημα είναι βέβαια εάν λειτουργούν για το κοινό-στόχο. Εάν δηλαδή έχουν πετύχει τον εκλογικό σκοπό τους. Όλες οι ενδείξεις δείχνουν πως, προς το παρόν τουλάχιστον, αυτό ισχύει. Γιατί έχω αυτήν την άποψη;
Διότι τους τελευταίους μήνες δεν έχουν παρατηρηθεί στην Ελλάδα αύξηση αρνητικών συναισθημάτων με βάση την οικονομία τη στιγμή που την ίδια περίοδο έχουμε πιέσεις στις κυβερνήσεις των περισσοτέρων ευρωπαϊκών χωρών.
Επίσης, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις το 37% γνωρίζει πως ψώνισε προϊόντα από το καλάθι του νοικοκυριού και το 36% θεωρεί πως η βοήθεια είναι από μικρή έως σημαντική (δε γνωρίζουμε ποσοστό επικάλυψης, υποθέτω πως είναι μεγάλο).
Από αυτά τα δεδομένα φαίνεται πως η λογική του μέτρου του καλαθιού ως δίχτυ ασφαλείας προς τους οικονομικά ασθενέστερους λειτούργησε ώστε να μη δημιουργηθεί οργή βασισμένη την ακρίβεια σε αυτή την ομάδα ψηφοφόρων. Το εάν και κατά πόσο αυτό θα ισχύει και εάν η κρίση συνεχιστεί και βαθύνει (διαβάζω για νέες ανατιμήσεις λόγω απόφασης του ΟΠΕΚ για μείωση παραγωγής στο πετρέλαιο) μένει να φανεί.
