«Δεν θα ντραπώ να πω ότι έκανα λάθος. Τόσο εγώ, όσο και ο Διευθύνων Σύμβουλος μας, καταλάβαμε ότι έχουμε να κάνουμε με ένα σοβαρό πρόβλημα, αλλά δεν αντιληφθήκαμε το βάθος και τη διάρκεια του.
Λάθος όχι σε θέματα υγείας, όπου πήραμε όλα τα σωστά μέτρα και τελικά είχαμε μόνο ένα κρούσμα στα πληρώματα μας – και αυτό χωρίς συμπτώματα – αλλά λάθος σε ό,τι αφορά τις εκτιμήσεις της ταχύτητας επανάκαμψης. Νομίζαμε αρχικά για ένα μήνα, μετά για δύο μήνες και τώρα, δυστυχώς, μιλάμε για τουλάχιστον έξι. Παράλληλα, είχαμε και τη λανθασμένη εντύπωση ότι τα ταμειακά μας αποθέματα είναι τόσα πολλά, που δεν θα μπορέσουμε να έχουμε οικονομικό πρόβλημα το χρονικό διάστημα, που είχαμε προσδιορίσει». Η… ομολογία του προέδρου της Aegean, Ευτύχη Βασιλάκη, για τις αντοχές της εταιρείας απέναντι στην πανδημία είναι αποκαλυπτική για τα όσα δύσκολα περιμένουν τον – κατά τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη – «άξιο συνεχιστή της παράδοσης ενός αιώνα» στις αεροπορικές συγκοινωνίες στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με τα οικονομικά αποτελέσματα του 2019, η Aegean σημείωσε αύξηση 10% στον ενοποιημένο κύκλο εργασιών, ο οποίος ανήλθε σε 1.308,8 εκατ. ευρώ, ενώ τα κέρδη μετά από φόρους διαμορφώθηκαν σε 78,5 εκατ. ευρώ (+16% σε ετήσια βάση). Ανοδικά κινήθηκε και η επιβατική κίνηση, με την εταιρεία, αλλά και την Olympic Air, να μεταφέρουν 15 εκατομμύρια επιβάτες (+7%). Τα κέρδη προ φόρων, τόκων, χρηματοοικονομικών αποτελεσμάτων και αποσβέσεων ανήλθαν σε 269,4 εκατ. ευρώ, ενώ τα ταμειακά διαθέσιμα, ισοδύναμα και λοιπές χρηματοοικονομικές επενδύσεις «άγγιξαν» το επίμαχο διάστημα τα 516,9 εκατ. ευρώ.
Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, η HSBC – σε πρόσφατο report της για τον κλάδο – εκτίμησε πως η Aegean θα συνεχίσει να έχει λεφτά στο ταμείο, ακόμη και εάν ο στόλος της παραμείνει καθηλωμένος στο έδαφος μέχρι το τέλος του 2020. Πιο αναλυτικά, με τα ταμειακά διαθέσιμα να διαμορφώνονται στα τέλη του περασμένου Φεβρουαρίου στα 577 εκατ. ευρώ, η εταιρεία θα έχει… απόθεμα περί τα 94 εκατ. ευρώ, με το ποσό να διαμορφώνεται στα 294 εκατ. ευρώ σε περίπτωση, που τα αεροπλάνα μείνουν αδρανή όλο τον Μάιο, στα 177 εκατ. ευρώ έως τον Ιούνιο και στα 104 εκατ. ευρώ έως τον Ιούλιο. Εκτίμηση, που, όμως, δεν φαίνεται να συμμερίζεται ο επικεφαλής της, επισημαίνοντας σε πάνελ, που οργάνωσε η Endeavor Greece, με θέμα «Διοίκηση επιχειρήσεων σε ταραγμένους καιρούς» ότι η εταιρεία μπορεί να λειτουργεί, αλλά ουσιαστικά είναι σαν να έχει κλείσει, καθώς έχει το 0,05% των εσόδων ανά ημέρα.
Όπως τονίζει, άλλωστε, η Euroxx σε παλαιότερο οικονομικό της δελτίο, η φύση της δομής κόστους του Ομίλου καθιστά δυσχερές για τον ίδιο να ανταποκριθεί με ευελιξία σε δυνητικές δυσμενείς επιπτώσεις μιας οικονομικής ύφεσης και των εκάστοτε οικονομικών κρίσεων. «Οι πτητικές λειτουργίες συνεπάγονται υψηλά και ανελαστικά κόστη ανά πτήση, συμπεριλαμβανομένων εκείνων, που σχετίζονται με τα καύσιμα, τη συντήρηση αεροσκαφών, τα τέλη ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας και τα τέλη απογείωσης/προσγείωσης, καθώς και υψηλά σταθερά έξοδα, όπως μίσθωσης αεροσκαφών και έξοδα προσωπικού. Ανεξάρτητα από τον αριθμό των επιβατών, τα κόστη αυτά παραμένουν σταθερά, γεγονός, που σημαίνει ότι, σε περίπτωση πολύ χαμηλών πληροτήτων, η Aegean δεν δύναται να καλύψει μεγάλο μέρος των λειτουργικών της εξόδων λόγω χαμηλών εσόδων», επισημαίνει χαρακτηριστικά και συνεχίζει: «Οποιαδήποτε πιθανή μείωση του αριθμού των επιβατών ή του όγκου των εμπορευματικών μεταφορών θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση των εσόδων, χωρίς αναλογική μείωση του κόστους, καθώς τα πάγια έξοδα δεν μπορούν να μειωθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα και ορισμένα από αυτά δεν μπορούν να μειωθούν καθόλου. Αυτό σημαίνει ότι κατά τη διάρκεια μιας οικονομικής ύφεσης, ο Όμιλος ίσως αναγκαστεί να μειώσει τον αριθμό των πτήσεων, που προσφέρει. Η μείωση της συχνότητας πτήσεων μπορεί να οδηγήσει σε συρρίκνωση της ζήτησης για τις υπηρεσίες του Ομίλου και ως εκ τούτου να οδηγηθεί σε μειωμένους ναύλους και λειτουργική κερδοφορία».
Το deal με την Airbus και οι απολύσεις
Συμφωνία με την Airbus για την απόκτηση 30 + 16 αεροσκαφών της οικογένειας Α320neo και Α321neo, συνολικής αξίας έξι δισ. δολαρίων σε τιμές καταλόγου, έως το 2024, υπέγραψε η Aegean, με τα πρώτα τρία να έχουν ήδη παραδοθεί προ πανδημίας. Στη φαντασμαγορική εκδήλωσε στα μέσα του περασμένου Φεβρουαρίου δε, το παρόν έδωσε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, κάνοντας λόγο για «τη μεγαλύτερη επένδυση στις αερομεταφορές της χώρας».
Σύμφωνα με την Euroxx, η Aegean συμφώνησε, όπως συνηθίζεται στις συμβάσεις απόκτησης αεροσκαφών (συμπεριλαμβανομένων και των κινητήρων) με τους κατασκευαστές τους, να καταβάλλει ως προκαταβολή ένα ποσοστό της τιμής καταλόγου για την άτρακτο και τους κινητήρες, η οποία εξαρτάται από το βασικό τίμημα κάθε αεροσκάφους κατά την ημερομηνία παράδοσής του (τιμή αναφοράς). Τα ποσά που θα καταβληθούν, βάσει του συμφωνηθέντος προγράμματος προκαταβολών, θα αφαιρεθούν από το τελικό τίμημα, το υπόλοιπο του οποίου θα καταβληθεί κατά την ημερομηνία παράδοσης του κάθε αεροσκάφους. Το σύνολο των προκαταβολών ανέρχεται σε 459,2 εκατ. δολάρια, χωρίς να περιλαμβάνονται εξτρά προκαταβολές, που θα προκύψουν στην περίπτωση εξάσκησης του δικαιώματος προαίρεσης για αγορά επιπλέον αεροσκαφών και κινητήρων, τα οποία δικαιώματα θα πρέπει να εξασκηθούν σε τρεις φάσεις, ήτοι μέχρι το 2021, εν συνεχεία το 2022 και τέλος το 2023.
«Η συμφωνία με την Airbus περιλαμβάνει, ενδεικτικά, όρους καταγγελίας ή/και ακύρωσης αυτής, όπως: (α) πτώχευση, (β) μη καταβολή των πληρωμών, που προηγούνται της παράδοσης, (γ) αδυναμία της εταιρείας να παραλάβει αεροσκάφος και (δ) σημαντική αθέτηση από την εταιρεία (ή τις συνδεδεμένες με αυτήν εταιρείες) άλλων συμφωνιών με την Airbus (υπό την επιφύλαξη περιόδου χάριτος)», τονίζει η χρηματιστηριακή και καταλήγει: «Τυχόν καταγγελία ή κατ’ άλλο τρόπο ακύρωση της συμφωνίας ή και αδυναμία της Aegean να χρηματοδοτήσει τις δόσεις των προκαταβολών και το εναπομείναν ποσό για την εξόφληση του συνολικού τιμήματος για την απόκτηση των νέων αεροσκαφών ή και να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις της από τη συμφωνία αυτή ή και εάν η Airbus ή η ΙΑΕ αντιμετωπίσουν οικονομικές δυσκολίες ή δεν εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους προς την εταιρεία ή και πιθανές καθυστερήσεις στις παραδόσεις ή λάθη στη σχεδίαση και τη λειτουργία των αεροσκαφών και των κινητήρων αυτών, θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά την επιχειρηματική δραστηριότητα, την οικονομική κατάσταση και τα λειτουργικά αποτελέσματα του ελληνικού Ομίλου».
Στην επίμαχη εκδήλωση ο πρωθυπουργός είχε αναφερθεί και στο ανθρώπινο δυναμικό της Aegean. «Η κυριαρχία της παραμένει ένα μεγάλο παράσημο για τους 3.100 εργαζομένους και τους 2.000, που απασχολούνται στην επίγεια εξυπηρέτηση», σημείωσε χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας πως το 90% απασχολείται και τους χειμερινούς μήνες, ενώ περισσότεροι από τους μισούς είναι κάτω των 35 ετών και 600 συμμετέχουν στα κέρδη της εταιρείας με τη μορφή μπόνους.
Σύμφωνα με τον κ. Βασιλάκη, πάντως, οι απολύσεις σήμερα είναι μονόδρομος. «Η άμεση δυσκολία, που θα έχουμε, είναι η επιλογή, ο τρόπος και ο χρόνος, που θα πρέπει να γίνει αυτή η ενέργεια. Όταν δεν έχεις παραγωγή για κάποιους μήνες και δεν έχεις και εικόνα πόσο θα κρατήσει, μπορεί να ακούγετε σκληρό, αλλά δεν έχεις επιλογές», τόνισε και συνέχισε: «Ελπίζουμε να υπάρξει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα υποστήριξης από το κράτος, που να μπορέσει να μας βοηθήσει και εμάς, που είμαστε τόσο πολύ πλητtόμενοι, να διατηρήσουμε περισσότερο κόσμο ή να τους δίνουμε κάτι περισσότερο από αυτό, που μπορούμε. Σήμερα στην Aegean εργάζονται περίπου 700 άτομα, οι μισοί εκ των οποίων απασχολούνται στα call centers, για να εξυπηρετήσουν τις ακυρωμένες κρατήσεις και οι άλλοι μισοί ως προσωπικό ασφαλείας στις πτήσεις επαναπατρισμού, στις υποχρεωτικές στο εσωτερικό, που έχει ζητήσει το κράτος και αυτές που, πραγματοποιεί σε Κίνα και Ινδία για την μεταφορά ιατρικού υλικού».
Εξαγορές και συγχωνεύσεις
Κινητικότητα στον κλάδο των αερομεταφορών, όσον αφορά σε εξαγορές και συγχωνεύσεις, «βλέπει» η HSBC, ως απόρροια της πανδημίας. «Περιμένουμε οικονομικά αδύναμες αεροπορικές εταιρείες να εξέρχονται από το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης σημαντικά… μικρότερες», γράφει η τράπεζα και συνεχίζει: «Όπου αυτές κατέχουν στρατηγικές θέσεις στην αγορά, αναμένουμε να απορροφηθούν από τις πιο ισχυρές».
Την άποψη πως προσεχώς θα μειωθεί ο αριθμός των εταιρειών εξέφρασε από την πλευρά του και ο κ. Βασιλάκης, εκτιμώντας πως θα επιβιώσουν όσες έχουν καλύτερα διαμορφωμένο το επίπεδο κόστους. «Όλες οι αεροπορικές είτε ζητούν είτε δέχονται βοήθεια από τα κράτη. Υπάρχουν ευρωπαϊκοί κανόνες, αλλά υπάρχουν και οι δυνατότητες, που μπορεί να παράσχει ένα κράτος», σημείωσε, εκφράζοντας την ελπίδα η όποια κρατική παρέμβαση να μην επηρεάσει αρνητικά τον ανταγωνισμό. Υπενθυμίζεται πως η Aegean προ πανδημίας βρισκόταν με το βλέμμα στραμμένο στην Κροατία, όπου είχε δρομολογηθεί από την κυβέρνηση της χώρας η ιδιωτικοποίηση της Croatia Airlines.
Σύμφωνα με το Business Insider, πάντως, μέχρι στιγμής έχουν καταρρεύσει, κηρύξει πτώχευση ή έχουν αναστείλει τη λειτουργία τους οι εξής:
Flybe (Αγγλία): Μάρτιος 2020
Η αεροπορική εταιρεία Flybe μπήκε υπό διαχείριση – μία πρακτική παρόμοια με την κήρυξη χρεοκοπίας – την Πέμπτη, 5 Μαρτίου. Παρόλο που η ίδια βρισκόταν ήδη στο χείλος της κατάρρευσης – παρά τη σημαντική επένδυση από μία κοινοπραξία της Virgin Atlantic το προηγούμενο καλοκαίρι – η κρίση του κορονοϊού την ώθησε στα άκρα. Η Flybe πραγματοποιούσε περίπου το 40% των πτήσεων εσωτερικού στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Trans States Airlines (Αμερική): Μάρτιος 2020
Η εταιρεία, με έδρα στο Μισούρι, είχε ήδη προγραμματίσει να κλείσει μέχρι το τέλος του 2020, ενοποιώντας τις δραστηριότητές της με την ExpressJet Airlines. Λόγω του «απρόβλεπτου αντίκτυπου του κορωνοϊού», ωστόσο, σταμάτησε όλες τις δραστηριότητές την 1η Απριλίου.
Compass Airlines (Αμερική): Μάρτιος 2020
Ανήκει, επίσης, στην Trans States Holdings και έβαλε «λουκέτο» τον Απρίλιο. – θα κλείσει επίσης τον Απρίλιο.
Virgin Australia (Αυστραλία): Απρίλιος 2020
Εισήλθε σε «εθελοντική διαχείριση» (σ.σ. πτώχευση α λα αυστραλιανά), την Τρίτη, 21 Απριλίου και κατόπιν άρνησης της κυβέρνησης για παροχή βοήθειας. Παρόλο που η αεροπορική εταιρεία, η οποία εδρεύει στο Μπρίσμπεϊν, είχε αναστείλει τις περισσότερες από τις δραστηριότητές της και είχε δείξει την έξοδο στην πλειονότητα των υπαλλήλων της εξακολουθούσε να χάνει χρήματα, πραγματοποιώντας περί τις 65 πτήσεις καθημερινά.
