Από τον Θανάση Χιούση
Μπορεί η συζήτηση για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών να ξεκίνησε με γοργούς ρυθμούς πρόσφατα στην ελληνική κοινωνία, ύστερα από την επίσημη τοποθέτηση τoυ πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, για το επίμαχο νομοσχέδιο, οι διατάξεις του οποίου θα ορίζουν επακριβώς το νέο πλαίσιο, στην χώρα μας, ωστόσο, τα πράγματα προχώρησαν σε κάποιο συγκεκριμένο χρόνο πολύ νωρίτερα.
Οι γάμοι της Τήλου
Ο λόγος για τους δύο πολιτικούς γάμους ομόφυλων ζευγαριών στο νησί της Τήλου το μακρινό 2008. Στις 29 Μαΐου, δύο ζευγάρια ομοφυλόφιλων πέρασαν την πόρτα του δημαρχείου της Τήλου και παρουσία του δημάρχου κ. Τάσου Αλιφέρη παντρεύτηκαν με πολιτικό γάμο. Θα ήταν οι πρώτοι γάμοι ομόφυλων ζευγαριών στην Ελλάδα.
Κατά τη διάρκεια της τελετής ο δήμαρχος Τήλου διάβασε στα ζευγάρια γνωμοδότηση του νομικού συμβούλου του Δήμου, στην οποία αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι «δεν υπάρχει ρητή αναφορά στον νόμο και το Σύνταγμα με την οποία να απαγορεύεται η τέλεση γάμου μεταξύ ομοφύλων».
Η ακύρωση από το Πρωτοδικείο Ρόδου
Έναν χρόνο αργότερα, το 2009, το Πολυμελές Πρωτοδικείο Ρόδου έκρινε άκυρους τους γάμους των ομοφυλόφιλων.
Η υπόθεση έφτασε μέχρι την Βουλή, όταν οι τότε βουλευτές του ΛΑ.Ο.Σ. Άδωνις Γεωργιάδης και Θανάσης Πλεύρης απηύθυναν ερώτηση προς τον τότε υπουργό Δικαιοσύνης Χάρη Καστανίδη, ο οποίος ενημέρωσε ότι έχει ήδη σχηματιστεί δικογραφία για την υπόθεση, η οποία διαβιβάστηκε για τη διενέργεια προανάκρισης. Σε σχετικό έγγραφο που κατέθεσε ο Χάρης Καστανίδης αναφέρεται πως «εις βάρος του δημάρχου κ. Αναστασίου Αλιφέρη ασκήθηκε ποινική δίωξη για παράβαση καθήκοντος και εις βάρος των συμμετεχόντων στους πολιτικούς γάμους ποινική δίωξη για ηθική αυτουργία».
Η συγκεκριμένη απόφαση «εγείρει πλέον ζήτημα της εξέτασης τυχόν πειθαρχικών και ποινικών ευθυνών όσων προέβησαν σε αυτή την πράξη» σημείωναν τότε οι βουλευτές Γεωργιάδης και Πλεύρης.
Τον Ιούλιο του 2012, η υπόθεση μπαίνει εν μέρει στο αρχείο. Το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Ρόδου παύει τη δίωξη που είχε ασκηθεί στον αείμνηστο δήμαρχο του νησιού Τάσο Αλιφέρη και με βούλευμα αποφασίζει να μην γίνει κατηγορία εις βάρος των 4 ομόφυλων που παντρεύτηκαν τον Μάιο του 2009 στην Τήλο για την πράξη της ηθικής αυτουργίας.
Η ακύρωση από τον Άρειο Πάγο
Το 2017, ο Άρειος Πάγος έκρινε ανυπόστατο και παντελώς ανίσχυρο των «γάμο» που είχαν τελέσει πριν από χρόνια στην Τήλο άτομα ιδίου φύλου. Μόνο με νομοθετική ρύθμιση μπορεί να καθιερωθεί γάμος ομόφυλων ζευγαριών στη χώρα μας, αλλιώς η όποια νομική φόρμουλα για γάμο μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου δεν έχει αποτέλεσμα και ως εκ τούτου ο «γάμος» είναι ανυπόστατος και παντελώς άκυρος, δηλαδή είναι σαν να μην έγινε καθόλου, ήταν το σκεπτικό του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Ο Άρειος Πάγος, επίσης, ερμηνεύοντας τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, επισημαίνει πως η Σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου δεν καθιερώνει δικαίωμα «γάμου» ανάμεσα σε ομόφυλα ζευγάρια, αλλά αυτό εναπόκειται στην εσωτερική έννομη τάξη και στο εθνικό δίκαιο να καθορίσει τις προϋποθέσεις για να είναι έγκυρος ένας τέτοιος γάμος.
Η βούληση του Έλληνα νομοθέτη φτάνει – τουλάχιστον επί του παρόντος – μέχρι την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης και στα ομόφυλα ζευγάρια, γεγονός το οποίο, κατά τους δικαστές «ανεξάρτητα από τον αντίλογο που θα μπορούσε να παραθέσει κανείς, αποτελεί την έκφραση της βούλησης της εσωτερικής έννομης τάξης, η οποία θεωρείται ότι αντανακλά τις ηθικές και κοινωνικές αξίες και παραδόσεις του ελληνικού λαού, που δεν αποδέχεται τη θέσπιση γάμου για τα ομόφυλα ζευγάρια. Στο πολυσέλιδο σκεπτικό τους οι ανώτατοι δικαστές έκριναν ότι η ενέργεια αυτή εκ μέρους του εισαγγελέα « δεν αποτελεί επέμβαση στην ιδιωτική ζωή των εν λόγω προσώπων (σ.σ. του ομόφυλου ζεύγους), αλλά προβλεπόμενη από το νόμο διαδικαστική ενέργεια, που αποτελεί μέτρο αναγκαίο για την προστασία της ηθικής, ενόψει του ενδιαφέροντος της Πολιτείας για την ομαλή διαμόρφωση και λειτουργία των οικογενειακών σχέσεων.
Ο ορισμός του γάμου από τον Μοδεστίνο του 250 μ.Χ.
Στον ελληνικό Αστικό Κώδικα, σε ό,τι αφορά τον πολιτικό γάμο, γίνεται ρητή αναφορά σε «μελλόνυμφους» χωρίς περαιτέρω επεξηγήσεις. Οι ανώτατοι δικαστές ομολογούν στην απόφασή τους: «η ομοφυλοφιλία είχε τότε πολύ πιο περιορισμένη διάσταση και το ενδεχόμενο γάμου μεταξύ ομοφύλων δεν είχε απασχολήσει τους συντάκτες του, ως αυτονόητα ανύπαρκτο». Αυτό που σημειώνεται δηλαδή στην απόφαση είναι πως δεν υπάρχει τυπική κατηγορηματική διάταξη επί της οποίας θα μπορούσε να αποφασίσει το δικαστικό σώμα. Μπορεί, όμως, όπως σημειώνουν, τουλάχιστον να υπάρξει ερμηνεία του Αστικού Κώδικα, από σύγχρονους αλλά και παλαιότερους συγγραφείς, αφετηρία της οποίας είναι ο Μοδεστίνος και ο ορισμός του για τον γάμο, τον οποίο παρεμπιπτόντως ενέκρινε πλήρως η χριστιανική Εκκλησία παρότι ο ίδιος δεν ήταν χριστιανός: «Γάμος εστί ένωσις ανδρός και γυναικός και συγκλήρωσις του βίου παντός, θείου τε και ανθρωπίνου δικαίου κοινωνία».
Ο Ερέννιος Μοδεστίνος, ή σκέτο Μοδεστίνος, αναφέρεται στην Wikipedia ως «γνωστός Ρωμαίος νομοδιδάσκαλος, μαθητής του Ουλπίνου, ο οποίος έζησε περίπου το 250 μ.Χ.
Η προσφυγή στο Ευρωπαικό Δικαστήριο
Λίγο αργότερα, τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, το ένα ζευγάρι προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ).
Θα πρέπει να σημειωθεί πως ο Άρειος Πάγος αναγνωρίζει ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στο Στρασβούργο με τη νομολογία του κρίνει και τάσσεται υπέρ της διευρύνσεως της έννοιας της οικογένειας, και μεταξύ ομοφύλων, πλην όμως δεν έχει αποφανθεί για τον τρόπο με τον οποίο θα πραγματωθεί αυτή η διεύρυνση, με ποιο νομικό μόρφωμα δηλαδή
Τη λύση, εξάλλου, ακόμη και στις χώρες όπου έχει θεσπιστεί ο γάμος μεταξύ ομοφύλων (Βέλγιο, Ολλανδία, Δανία, Σουηδία, Ισπανία), δεν την έδωσε η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, την έδωσε ο εθνικός νομοθέτης.
Η εξέλιξη της υπόθεσης εκκρεμεί μέχρι και σήμερα.
