Πώς γίνεται ένας γονιός να προκαλεί κακό στο ίδιο του το παιδί; Πώς γίνεται να το κρατά άρρωστο για να αισθάνεται “χρήσιμος”, υπαρκτός, για να επιβεβαιώνεται η δική του αξία; Κι όμως γίνεται…
Και εξηγείται με το Σύνδρομο Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου. Πρόκειται για μία κλινική διαταραχή στην οποία ένας φροντιστής προκαλεί τεχνητά μία ασθένεια ή τραυματισμό σε ένα άτομο υπό τη φροντίδα του, όπως ένα παιδί, ένας ηλικιωμένος ενήλικας ή ένα άτομο με αναπηρία.
Η μέση ηλικία των παιδιών που κακοποιούνται είναι τα 4 χρόνια. Τα μισά παιδιά είναι κάτω των 2 χρονών και τα 75 % κάτω των 6 χρονών. Η μέση διάρκεια μέχρι να μπει η διάγνωση είναι 22 μήνες. Στις 60% των περιπτώσεων υπήρχε κακοποίηση και σε άλλα παιδιά στην οικογένεια. Θάνατος παρατηρείται στο 6-10% των περιστατικών και 7% παρουσιάζουν μόνιμη αναπηρία.
Η πιο συνηθισμένη κακοποίηση που υποβάλλονται τα άτομα αυτά είναι η δηλητηρίαση τα τραύματα και η ασφυξία. Η κακοποίηση αυτή επαναλαμβάνεται συχνά και πολλές φορές την ίδια μέρα και ώρα.
To σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου, μπορεί να το έχουν άτομα πέρα κάθε υποψίας όπως η μητέρα ενός παιδιού (75% των περιπτώσεων) και σπανιότερα ο πατέρας (7%).
Η κόρη ενός ηλικιωμένου, ο νοσηλευτής ενός υπερήλικα ή ατόμου με ειδικές ανάγκες. Συχνά τα άτομα που κακοποιούν άλλα άτομα, ζητούν τα ίδια βοήθεια. Παίρνουν τα παιδιά τους αμέσως στο νοσοκομείο, και εμφανίζονται στο γιατρό ή τον ψυχολόγο ιδιαίτερα ανήσυχοι για την πορεία της υγείας του θύματος.
Δεν είναι γνωστό τι ωθεί τα άτομα αυτά να ενεργούν με αυτό τον τρόπο, αλλά είναι άτομα με διαταραχές της προσωπικότητας. Αρκετοί είχαν στη παιδική τους ηλικία διάφορα ψυχολογικά ή σωματικά προβλήματα (συχνές ασθένειες, κακοποίηση, παραμέληση). Ή υπήρξαν και τα ίδια θύματα του συνδρόμου αυτού.
Με ποιους τρόπους εκδηλώνεται
- Με προσποίηση που είναι μετρίας επικινδυνότητας, κατά την οποία οι δράστες επινοούν μια μη υπάρχουσα ασθένεια για το θύμα και διηγούνται με κάθε λεπτομέρεια, υπερβολή και πειστικότητα τα συμπτώματα της ασθένειας. Είναι καλοί γνώστες για ιατρικά θέματα, λένε πολλά ψέματα, και μπορούν ακόμα να αλλάξουν ή να παραποιήσουν αποτελέσματα εξετάσεων. Τα παιδιά παρουσιάζονται στον γιατρό συνήθως με δύο έως τρία δήθεν συμπτώματα.
- Με παραγωγή, που είναι υψηλής επικινδυνότητας, κατά την οποία ο δράστης που φροντίζει ένα άτομο, προκαλεί ενεργά βλάβη στο θύμα με διάφορους τρόπους.
Και στις δύο περιπτώσεις οι θύτες, δεν πάσχουν από το σύνδρομο Μινχάουζεν αλλά τους αρέσει να παίζουν τον ρόλο του ασθενή έμμεσα (δια αντιπροσώπου) μέσω του ατόμου που φροντίζουν. Τα θύματα είναι άρρωστα για μεγάλα περιοδικά διαστήματα με επαναλαμβανόμενες νοσηλείες ενώ είναι τελείως καλά όταν έχουν απομακρυνθεί από τα άτομα αυτά.
Πώς πήρε το όνομά του
Το σύνδρομο Μινχάουζεν (Munchausen Syndrome) εισήχθη για πρώτη φορά σαν όρος από τον Άγγλο ψυχίατρο Richard Asher το 1951. Ονομάστηκε έτσι από ένα υπαρκτό πρόσωπο, τον Βαρόνο Φον Μινχάουζεν (Baron von Munchhausen), έναν Γερμανό ευγενή του 18ου αιώνα, ο οποίος υπηρέτησε στο Ρωσικό στρατό μέχρι το 1750. Με την επιστροφή του από το στρατό, έγινε γνωστός για τις φανταστικές ιστορίες ταξιδιών και περιπετειών που διηγούταν.
Η έμμεση μορφή του ανωτέρω συνδρόμου, ήτοι το σύνδρομο Μινχάουζεν δια πληρεξουσίου ή δια αντιπροσώπου (Munchausen Syndrome by Proxy), επινοήθηκε από τον παιδίατρο καθηγητή Roy Meadow το 1977 ως μορφή παιδικής κακοποίησης, όταν περιέγραψε δύο περιπτώσεις στις οποίες εμφανή συμπτώματα του συνδρόμου προβλήθηκαν σε εξαρτημένα παιδιά από τις μητέρες τους.
Οι πρώτες καταγεγραμμένες περιπτώσεις
Στην πρώτη περίπτωση, μια μητέρα μετέφερε δικό της αίμα στο δείγμα ούρων του παιδιού της, το οποίο σε ηλικία 6 ετών είχε ήδη υποβληθεί σε μακρά σειρά εξετάσεων και λήψη φαρμάκων. Τελικά, ανακαλύφθηκε ότι τα μη φυσιολογικά δείγματα ήταν αυτά τα οποία σε κάποια στιγμή της διαδικασίας είχαν αφεθεί χωρίς επιτήρηση, παρουσία της μητέρας. Εκείνη αρνήθηκε κάθε ανάμειξή της και υποχρεώθηκε να δει ψυχίατρο.
Στη δεύτερη περίπτωση, ένα μωρό υπέφερε από επαναλαμβανόμενες κρίσεις υπερνατριαιμίας από την ηλικία των έξι εβδομάδων και τα αποτελέσματα των εξετάσεων έδειχναν υψηλές τιμές συγκέντρωσης νατρίου. Κατόπιν, πολλαπλών εισαγωγών σε νοσοκομεία, διαπιστώθηκε ότι οι εξετάσεις του ήταν φυσιολογικές, ενώ οι κρίσεις συνέβαιναν μόνο στο σπίτι. Έρευνες απέδειξαν ότι η μητέρα ανάγκαζε το έμβρυο να καταπιεί μεγάλες ποσότητες αλατιού, καθώς υπήρξε η ίδια νοσοκόμα και ήταν εξοικειωμένη με τη χρήση σωλήνων τροφοδοσίας. Τελικά, το έμβρυο κατέληξε και η μητέρα αυτοκτόνησε.
Η υπόθεση Beverley Allitt
Η Beverley Allitt είναι συνώνυμη με τον «Άγγελο του Θανάτου». Εργαζόταν στην κλινική του Lincolnshire της Αγγλίας, ως παιδιατρική νοσοκόμα, και κατηγορήθηκε για 4 ανθρωποκτονίες παιδιών, 3 απόπειρες ανθρωποκτονίας και 6 βαριές σωματικές βλάβες. Η μέθοδος που χρησιμοποιούσε ήταν ενέσεις με ινσουλίνη ή κάλιο.
Το 1992 η Beverley Allitt καταδικάστηκε σε 13 χρόνια ισόβια κάθειρξη. Η διάγνωση ότι πάσχει ότι από το σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου έγινε μετά την καταδίκη της, όταν κλήθηκε ως μάρτυρας υπεράσπισης ο Meadow.
Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μεταφερθεί μετά από μία βδομάδα από τη φυλακή Holloway στο νοσοκομείο υψίστης ασφαλείας Rampton με βάση τον Νόμο Ψυχικής Υγείας 1983 (Mental Health Act 1983).
Όταν το σύνδρομο γίνεται δολοφονική απόπειρα
Το σύνδρομο Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου έχει παρατηρηθεί και σε ακραία μορφή.
‘Οπως για παράδειγμα στην περίπτωση της 34χρόνης μητέρας από την Αμερική, η οποία υπέβαλε τον 8χρονο γιο της σε 13 επεμβάσεις χωρίς κανέναν απολύτως λόγο, προκαλώντας του τεχνητές μολύνσεις και αδυναμία, και πείθοντας ακόμα και το δικαστήριο να αποκλείσει τον πατέρα από το να βλέπει το παιδί, κόβοντας έτσι κάθε ελπίδα σωτηρίας του παιδιού.
Χρειάστηκαν χρόνια μέχρι το ιατρικό προσωπικό καταλάβει ότι κάτι δεν πάει καλά, και ότι δεν υπάρχουν συμπτώματα και να συλληφθεί τελικά η μητέρα.
ΗΠΑ: Μητέρα με το σύνδρομο καταδικάστηκε για τον θάνατο της κόρης της
Όπως έγινε γνωστό, μόλις λίγες ημέρες πριν, μητέρα στο Κολοράντο των ΗΠΑ με το σύνδρομο Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου καταδικάστηκε σε κάθειρξη 16 ετών για τον θάνατο της 7χρονης κόρης της. Η Κέλι Τέρνερ, 44 ετών, δήλωσε ένοχη για την κακοποίηση της κόρης της, Ολίβια Γκαντ, που κατέληξε στον θάνατό της, το 2017.
Η καταδίκη της 44χρονης μητέρας περιλαμβάνει, επιπλέον, τις κατηγορίες για πρόκληση σοβαρών προβλημάτων υγείας στο παιδί και την απόκρυψη στοιχείων για την πραγματική κατάσταση της υγείας του.
Οι Αρχές του Ντένβερ ανέφεραν ότι η Τέρνερ έλεγε ψέματα στους γιατρούς για το ιατρικό ιστορικό της μικρής Ολίβια, ενώ μιλούσε συνεχώς για τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε για την περίθαλψη της 7χρονης, διαπράττοντας παράλληλα φιλανθρωπική απάτη ύψους τουλάχιστον 100.000 δολαρίων.
Το κοριτσάκι είχε μπει πολλές φορές στο χειρουργείο χωρίς λόγο και έπαιρνε φάρμακα μέχρι και την ημέρα που πέθανε.
Το βιβλίο και η δημοφιλής τηλεοπτική σειρά Sharp Objects
Από τη συγκεκριμένη διαταραχή εμπνεύστηκε το βιβλίο αιχμηρά αντικείμενα (sharp objects), της Gillian Flynn («Gone Girl») , στο οποίο βασίστηκε αργότερα και η ομότιτλη τηλεοπτική σειρά.
Η πρωταγωνίστριά του Καμίλ Πρίκερ, δημοσιογράφος, επιστρέφει ύστερα από χρόνια στη γενέτειρά της με αφορμή τους φόνους δύο νεαρών κοριτσιών την εξιχνίαση των οποίων καλείται να καλύψει για λογαριασμό της εφημερίδας της. Η επιστροφή της θα την αναγκάσει να έρθει ξανά σε επαφή με την οικογένειά της από την οποία έχει αποξενωθεί και θα ξαναξυπνήσει τις μνήμες της οικογενειακής τραγωδίας που βαραίνουν το παρελθόν της.
Η ομώνυμη σειρά, Sharp Objects, του Ζαν Μαρκ Βαλέ,(«Big Little Lies»), προβάλλει την ξεχασμένη, βαθιά υποκριτική Αμερική, όμως η αλήθεια της σειράς είναι πολύ πιο αιχμηρή.
Η 35χρονη δημοσιογράφος, την οποία υποδύεται η Εϊμι Ανταμς , κουβαλά τους δικούς της δαίμονες. Ενα κορίτσι σε εμφανή κατάθλιψη – δύσκολα ξυπνάει, δύσκολα αναλαμβάνει να ξεκινήσει τη μέρα της.
Οταν ο εκδότης της τής αναθέτει να επιστρέψει στη γενέτειρά της, την μικρή κωμόπολη του Wind Gap στο Μιζούρι, για να ερευνήσει το φόνο ενός έφηβου κοριτσιού και την εξαφάνιση ενός δεύτερου, πανικοβάλλεται. «Και στο Saint Louis εξαφανίζονται κορίτσια, γιατί να μην ερευνήσω αυτές τις υποθέσεις;» του απαντά. Εκείνος όμως, μία σχεδόν πατρική φιγούρα στη ζωή της, επιμένει. Ισως καταλαβαίνει ότι πρέπει να τη σπρώξει προς τα πίσω, για να μπορέσει να προχωρήσει μπροστά.
Πληροφορίες από psychologynow.gr, crimetimes.gr, dailymail
