Το «Φιδονήσι» με τους ηρωικούς Ουκρανούς και ο τάφος του Αχιλλέα και του Πάτροκλου

49 mins read

Το «Φιδονήσι», ένα μικρό ερημονήσι στη Μαύρη Θάλασσα, ήρθε στο προσκήνιο λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και της σθεναρής αντίστασης που προέβαλε ομάδα Ουκρανών στρατιωτών.

Ρωσικό πολεμικό πλοίο προσέγγισε το νησάκι και ζήτησε από τους στρατιώτες να παραδοθούν. Ωστόσο, η μικρή ομάδα των Ουκρανών που υπερασπιζόταν το Φιδονήσι απάντησε « άντε γ@@@τε».

Μάλιστα, οι πρώτες πληροφορίες ήθελαν το ρωσικό πλοίο να «γαζώνει» τους 13 Ουκρανούς, ωστόσο την Δευτέρα έγινε γνωστό ότι οι στρατιώτες της Ουκρανίας αιχμαλωτίστηκαν και δεν εκτελέστηκαν.

Η ελληνική ιστορία του νησιού

Το Φιδονήσι (Snake Island), ή όπως αναφέρουν «Τα Νέα», Οφιονήσι ή Νήσος των Μακάρων, είναι νησί του Εύξεινου πόντου που ανήκει στην Ουκρανία και βρίσκεται απέναντι από την Οδησσό, στα σύνορα της χώρας με την Ρουμανία κοντά στο Δέλτα του Δούναβη.

Είναι ένα νησάκι με πλούσια ελληνική ιστορία, καθώς θεωρείται το νησί όπου θάφτηκε ο Αχιλλέας. Αρχικά οι αρχαίοι Έλληνες το ονόμαζαν «Λευκή» εξαιτίας του λευκού μαρμάρου που υπάρχει στο νησί.

Ωστόσο, αργότερα ονομάστηκε το «Νησί του Αχιλλέα» αφού σύμφωνα με τη μυθολογία εκεί μεταφέρθηκε το άψυχο σώμα του Αχιλλέα και του Πάτροκλου. Τα δύο σώματα έφερε στο νησάκι η μητέρα του Αχιλλέα, Θέτιδα, ενώ αργότερα χτίστηκε ιερό προς τιμήν του ήρωα του Τρωικού Πολέμου.

Στην «Ανδρομάχη» του Ευρυπίδη η Θέτιδα λέει στον Πηλεά «θα βλέπεις τον πολυαγαπημένο μας τον Αχιλλέα που κατοικεί σ’ένα νησί κοντά στη λευκή ακτή, στο πέρασμα του Ευξείνου».

Στο νησί βρέθηκαν ερείπια ναού του θεού Απόλλωνα, ενώ υπάρχουν και βυθισμένα ερείπια κτιρίων. Το νησί αναφέρεται από πολλούς αρχαίους συγγραφείς όπως ο Οβίδιος, ο Πτολεμαίος και ο Στράβων. Το νησί αποκαλούνταν ως Αχιλλέος Νήσος τουλάχιστον μέχρι το 130 μ.Χ., ενώ βρέθηκε πλήθος νομισμάτων από κάθε γωνιά του τότε γνωστού κόσμου, γεγονός που υποδηλώνει την δημοτικότητα του ιερού που βρισκόταν στο νησί και ήταν αφιερωμένο στον Αχιλλέα.

Το ιερό λειτουργούσε και ως μαντείο, όπως αναφέρει ο Αρριανός, έπαρχος της Καππαδοκίας. Όποιος πατούσε στο νησί έπρεπε να θυσιάσει ένα ζώο. Αν βρίσκονταν εκεί για να προστατευτούν από τη θαλασσοταραχή θα έπρεπε να θυσιάσουν ένα ζώο από αυτά που ζούσαν στο νησί πληρώνοντας ένα ποσό.

Κατά τη διάρκεια της Οθωμανική Αυτοκρατορίας οι Έλληνες της περιοχής ονόμασαν το νησί Φιδονήσι, ενώ αργότερα «πέρασε στα χέρια» της Ουκρανίας. Το καθεστώς του νησιού οριστικοποιήθηκε με συνθήκη μεταξύ Ουκρανίας και Ρουμανίας και κατόπιν απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου το 2009.

Το νησί του Αχιλλέα

Το 1823, ο πλωτάρχης N. D Kritsikii, έκανε τις πρώτες έρευνες στο ακατοίκητο νησάκι Zmeinyi του Ευξείνου Πόντου. Είδε ένα αρχαίο κτίσμα, ακριβώς στο μέσο του νησιού, το οποίο και σχεδίασε. Κατέγραψε ακόμα και μερικά ευρήματα που προέκυψαν από μία πρόχειρη ανασκαφή.

Γνώριζε καλά πως το νησάκι Zmeinyi (Φιδονήσι), ήταν η αρχαία Λεύκη ή Αχίλλεια, ο τόπος που οι αρχαίοι συγγραφείς ανέφεραν ως κέντρο λατρείας του Αχιλλέα. Όπως σε όλη την περιοχή της Ποντικής Ολβίας, ο Αχιλλέας λατρευόταν στο νησί από τους Μιλήσιους αποίκους ως Ποντοκράτορας και Σωτήρας.

Από την κλασική περίοδο δεν έχουμε σχετικές αναφορές, εκτός από έναν στίχο στην «Ανδρομάχη» του Ευριπίδη, όπου η Θέτις λέει στον σύζυγό της Πηλέα πως μπορεί να δει τον γιο του στον οίκο του στο Λευκό Νησί του Ευξείνου Πόντου. Δύο αιώνες αργότερα, την ύπαρξη του ναού επιβεβαιώνει ο γλύπτης Αντίγονος από την Κάρυστο.

Αργότερα, ο Παυσανίας αποκαλύπτει πως, τουλάχιστον στην εποχή του, ο ναός αυτός είχε τη φήμη θεραπευτηρίου. Η Πυθία των Δελφών, μας λέει, έστειλε εκεί τον Λεωνίδα, έναν στρατηγό από τον Κρότωνα της Σικελίας, για να θεραπευτεί.

Ο χαμένος τάφος του Αχιλλέα - Μέρος Β' - GRethexis

Ο ναός του Αχιλλέα

Περισσότερες πληροφορίες για το νησί όμως, μας δίνει ο βιογράφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Αρριανός, στο έργο του «Περίπλους Ευξείνου Πόντου». Το 130 Κ.Χ που γράφει το έργο αυτό, το νησί ονομαζόταν ακόμα «Αχιλλέως Νήσος», «Αχιλλέως Δρόμος» και «Λευκή». Περιγράφει τον ναό που βρισκόταν στο ψηλότερο σημείο, στο κέντρο του νησιού. Υπήρχε ακόμα ένα παλιό ξόανο του ήρωα-θεού.

Το νησί ήταν ακατοίκητο, και μόνο προσωρινά το επισκέπτονταν όσοι ήθελαν να αποδώσουν τιμές στον ήρωα. Οι πολλές κατσίκες που υπήρχαν στο νησί ήταν προσφορές των προσκυνητών, αλλά υπήρχαν πολλά ακόμα αναθήματα, αγγεία και λίθοι από τους πιο πολύτιμους. Είδε και επιγράμματα στην ελληνική ρωμαϊκή γλώσσα, που ήταν όλα έπαινοι του Αχιλλέα και του Πατρόκλου, ο οποίος λατρευόταν εκεί επίσης. Τον ναό τον προστάτευαν και τον φρόντιζαν τα απειράριθμα πουλιά που ζούσαν στο νησί. Βουτάνε στη θάλασσα και ύστερα πετούν πάνω από τον ναό καταβρέχοντάς τον και σκουπίζοντας το έδαφος με τα φτερά τους.

Ο ναός αυτός λειτουργούσε και ως μαντείο. Όσοι πήγαιναν εκεί για να πάρουν χρησμό και να προσφέρουν λατρεία στον Αχιλλέα, έφερναν και ένα ζώο μαζί με όποια άλλη προσφορά ήθελαν. Ανάλογα με την περίπτωσή τους, οι ιερείς τους συμβούλευαν ή να θυσιάσουν το ζώο ή να το αφήσουν ελεύθερο στο νησί.

Εκείνοι πάλι που έφταναν στο νησί αναγκαστικά, ναυτικοί και ταξιδιώτες που έπεφταν σε κακοκαιρία, διάλεγαν για θυσία ένα από τα ζώα του νησιού, πληρώνοντας το ανάλογο αντίτιμο.

Το παρουσίαζαν στο μαντείο και αν το ζώο δεν προσπαθούσε να διαφύγει, η τιμή που είχε προσφερθεί γινόταν αποδεκτή. Αν όχι, η τιμή αυξανόταν μέχρι το προς θυσία ζώο να μείνει ατάραχο. Με τον τρόπο αυτό είχε συγκεντρωθεί στον ναό αξιόλογη περιουσία.

Ο Αρριανός ανέφερε και τις μαρτυρίες που συγκέντρωσε σχετικά με την εμφάνιση του Αχιλλέα σε πολλούς προσκυνητές, αλλά και ναυτικούς που έπλεαν κοντά στο νησί. Ορισμένοι τον έβλεπαν σε όνειρο να τους καθοδηγεί πώς να συνεχίσουν με ασφάλεια τον δρόμο τους ή πού ήταν πιο ασφαλές να αγκυροβολήσουν, ανάλογα με τις συνθήκες κάθε μέρας. Υπήρχαν όμως και πολλοί που ισχυρίστηκαν πως τον είδαν στο ξύπνιο τους επάνω στον ιστό του καραβιού, όπως ακριβώς εμφανίζονταν στους ναυτικούς και οι Διόσκουροι. Μόνο που οι Διόσκουροι εμφανίζονται οπουδήποτε στη θάλασσα σε όποιον χρειάζεται προστασία, ενώ ο Αχιλλέας μόνο σε όσους περιπλέουν ή προσεγγίζουν το νησί του.

Που Βρίσκεται ο Χαμένος Τάφος του Αχιλλέα

Στη σύγχρονη ιστορία

Το 1788, στο πλαίσιο των ρωσοτουρκικών πολέμων, ο Fiodor Ushacov διέλυσε τον τουρκικό στόλο στις ακτές του νησιού. Είναι ο ίδιος Ushacov του οποίου το μνημείο δεσπόζει στο κάστρο της Κέρκυρας. Ως αντιναύαρχος, το 1799 εξεδίωξε τους Γάλλους από τα Επτάνησα, ανοίγοντας τον δρόμο για την δημιουργία της Επτανήσου Πολιτείας.

Свояк (@STONEMASON7771) / Twitter

Το 1841, ο ιστορικός N. Murzakevich επισκέφτηκε το νησί, αλλά πλέον, εκεί είχε κτιστεί ένας φάρος 48 μέτρων, και μόνο κάποιες σκόρπιες πέτρες από το αρχαίο κτίσμα είχαν απομείνει εδώ κι εκεί. Λίγα χρόνια νωρίτερα, από το νησί είχε περάσει ο ιστορικός Sergey Solovyov μαζί με έναν έμπορο και συγκέντρωσαν όσα ευρήματα είχαν απομείνει, τα οποία δώρισαν στην Αρχαιολογική Εταιρία της Οδησσού, το σημερινό Μουσείο.

Το 2008, το Μουσείο εγκατέστησε στην Αχίλλεια που σήμερα ανήκει στην Ουκρανία και ονομάζεται Zmeinyi (Острів Зміїний), δηλαδή νησί των φιδιών, ένα παράρτημα. Εκεί εκτίθενται ευρήματα από τις ανασκαφές που έχουν γίνει στο νησί, κυρίως στην υποθαλάσσια περιοχή γύρω από αυτό: κεραμικά θρησκευτικής χρήσης που προέρχονται από διάφορα μέρη και χρονολογούνται από τον 7ο αι. π.Κ.Χ. και νομίσματα από κάθε γωνιά του κόσμου της κλασικής, ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου.

Σήμερα βρίσκεται εκεί ένας πολύ μικρός οικισμός εκατό περίπου ανθρώπων, που ονομάζεται Bile(Λευκό), οι οποίοι εργάζονται στον Φάρο, στο Μουσείο,  και κάποιες υποτυπώδεις τουριστικές υπηρεσίες.

Російські війська захопили острів Зміїний

 

Facebook Comments

Τελευταία Νέα