Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων περνά σε νέα φάση στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής, ενεργοποιώντας ένα εκτεταμένο πλέγμα παρεμβάσεων που βασίζεται στη χρήση ψηφιακών εργαλείων, τις διασταυρώσεις δεδομένων σε πραγματικό χρόνο και στοχευμένους ελέγχους σε τομείς υψηλού κινδύνου.
Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη εντατικοί έλεγχοι σε επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες, ενώ παράλληλα ενισχύεται η υποχρεωτική χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών μέσω POS και η πλήρης διασύνδεσή τους με τις ταμειακές μηχανές. Στο ίδιο πλαίσιο, η ΑΑΔΕ αξιοποιεί δεδομένα από τράπεζες και ψηφιακές πλατφόρμες, ενισχύοντας την ικανότητά της να εντοπίζει αποκλίσεις και ύποπτες συναλλαγές.
Τεχνητή νοημοσύνη και αυτοματισμοί στους ελέγχους
Κομβικό ρόλο στο νέο μοντέλο παίζουν η αυτοματοποίηση διαδικασιών και η χρήση τεχνητής νοημοσύνης, που επιτρέπουν τον άμεσο εντοπισμό φορολογικών παραβάσεων και αδικαιολόγητων αποκλίσεων. Στόχος είναι η ενίσχυση της διαφάνειας και η διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού για τις συνεπείς επιχειρήσεις.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην καταπολέμηση της απάτης και της συστηματικής απόκρυψης εσόδων στον ΦΠΑ, καθώς πρόκειται για τη μεγαλύτερη πηγή ληξιπρόθεσμων φορολογικών οφειλών.
Αυτόματη είσπραξη ΦΠΑ σε κάθε πληρωμή
Στο τραπέζι βρίσκεται η εφαρμογή ενός αυτόματου μηχανισμού απόδοσης μέρους του ΦΠΑ απευθείας στο Δημόσιο, τη στιγμή που πραγματοποιείται η συναλλαγή. Πρακτικά, ένα ποσοστό του ΦΠΑ που εισπράττει η επιχείρηση –για παράδειγμα 15, 25 ή και περισσότερα ευρώ σε συναλλαγή με ΦΠΑ 50 ευρώ– θα αποδίδεται αυτόματα στην εφορία, όπως αναφέρει η «Καθημερινή».
Για το Δημόσιο, η αλλαγή αυτή μεταφράζεται σε αύξηση της εισπραξιμότητας και περιορισμό των καθυστερήσεων που δημιουργούν οι ρυθμίσεις και οι δόσεις. Για τις επιχειρήσεις, όμως, σημαίνει ότι χάνεται ένα άτυπο «κεφάλαιο κίνησης», καθώς ο ΦΠΑ δεν θα μπορεί πλέον να χρησιμοποιείται προσωρινά για άλλες ανάγκες.
Γιατί μπαίνει στο στόχαστρο ο ΦΠΑ
Από τα περίπου 85 δισ. ευρώ του πραγματικού εισπράξιμου ληξιπρόθεσμου χρέους, τα 25 δισ. ευρώ προέρχονται από απλήρωτο ΦΠΑ – το μεγαλύτερο ποσό ανά φορολογική κατηγορία. Αυτός ήταν και ο λόγος που η φορολογική διοίκηση επέβαλε πέρυσι τη μηνιαία απόδοσή του, καθώς διαπιστώθηκε ότι πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις αδυνατούσαν τελικά να καταβάλουν τα ποσά που είχαν εισπράξει.
Τεχνικές προσαρμογές και πιλοτική εφαρμογή
Η πλήρης εφαρμογή του συστήματος απαιτεί αναβάθμιση των υποδομών πληρωμών και προσαρμογές στο λογισμικό των POS και των ταμειακών μηχανών. Σύμφωνα με την ΑΑΔΕ, οι νέες ταμειακές διαθέτουν ήδη τις απαραίτητες δυνατότητες.
Η πιλοτική εφαρμογή θα ξεκινήσει από επαγγελματίες παροχής υπηρεσιών, όπου η διαδικασία θεωρείται τεχνικά απλούστερη, και στη συνέχεια θα επεκταθεί στο σύνολο της λιανικής αγοράς.
Τα δύο σενάρια που εξετάζονται
Η φορολογική διοίκηση εξετάζει δύο βασικές εναλλακτικές:
-
Σενάριο σταθερού ποσοστού: Σε κάθε συναλλαγή αποδίδεται αυτόματα ένα προκαθορισμένο ποσοστό του ΦΠΑ (π.χ. 30% ή 50%), ενώ το υπόλοιπο συμψηφίζεται με τον ΦΠΑ εισροών. Αν προκύπτει χρεωστικό ποσό, αποδίδεται στο τέλος του επόμενου μήνα· αν προκύπτει επιστροφή, πραγματοποιείται εντός 30 ημερών.
-
Σενάριο εξατομικευμένου ποσοστού: Το ποσοστό αυτόματης απόδοσης διαμορφώνεται ανά επιχείρηση, με βάση τον τζίρο και τον ΦΠΑ που κατέβαλε το προηγούμενο έτος, και αναπροσαρμόζεται δυναμικά.
Κοινός παρονομαστής και των δύο είναι ότι το Δημόσιο θα εισπράττει μέρος του ΦΠΑ σε πραγματικό χρόνο.
Μείωση του «κενού ΦΠΑ»
Η ενίσχυση των ηλεκτρονικών πληρωμών, τα ηλεκτρονικά βιβλία myDATA και η διασύνδεση POS–ταμειακών έχουν ήδη αποδώσει καρπούς. Το «κενό ΦΠΑ» μειώθηκε το 2023 στο 11% από 13,7% το 2022, ενώ σε σύγκριση με το 2019 έχει περιοριστεί κατά 13%, σύμφωνα με την Κομισιόν. Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος βρίσκεται στο 9,5%.
Όπως έχει δηλώσει ο διοικητής της ΑΑΔΕ Γιώργος Πιτσιλής, το myDATA έχει ήδη ισχυρό αποτύπωμα στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής, με εκατομμύρια συναλλαγές και επιχειρήσεις ενταγμένες στο σύστημα. Στόχος της Αρχής είναι η Ελλάδα να προσεγγίσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο έως το 2026 και να φτάσει το 5% έως το 2029.
