«Πρέπει να πω ότι η κατάσταση αλλάζει δραματικά», δήλωσε ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, στη συνέντευξη Τύπου του για το τέλος του έτους, τον Δεκέμβριο. «Υπάρχει κίνηση σε ολόκληρη τη γραμμή του μετώπου. Κάθε μέρα».
Στην ανατολική Ουκρανία, η ρωσική πολεμική μηχανή προχωρά σταδιακά, καταλαμβάνοντας τα ανοιχτά πεδία του Ντονμπάς, περικυκλώνοντας χωριά και πόλεις. Κάποιοι άμαχοι εγκαταλείπουν τις περιοχές πριν φτάσει ο πόλεμος, ενώ άλλοι περιμένουν μέχρι οι οβίδες να αρχίσουν να σκάνε γύρω τους, πακετάροντας όσα υπάρχοντα μπορούν να μεταφέρουν και επιβιβαζόμενοι σε τρένα και λεωφορεία για πιο ασφαλείς περιοχές στα δυτικά.
Η Ρωσία κερδίζει έδαφος με μεγαλύτερη ταχύτητα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή από την πλήρη εισβολή της τον Φεβρουάριο του 2022, παρά τις εντυπωσιακές και καλά δημοσιοποιημένες ασύμμετρες επιθέσεις του Κιέβου εναντίον του ισχυρού γείτονά του. Καθώς η εισβολή πλησιάζει στο τέλος του τρίτου έτους της, με εκτιμώμενο κόστος ενός εκατομμυρίου νεκρών ή τραυματιών, η Ουκρανία φαίνεται να χάνει.
Η άφιξη του Τραμπ στον Λευκό Οίκο
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με ανάλυση του BBC, στην Ουάσινγκτον, ο απρόβλεπτος Ντόναλντ Τραμπ, γνωστός για την έλλειψη συμπάθειας προς την Ουκρανία και τον ηγέτη της, ετοιμάζεται να αναλάβει τον Λευκό Οίκο. Η άφιξή του μοιάζει με σημείο καμπής. Αλλά θα μπορούσε πραγματικά το 2025 να είναι η χρονιά που αυτή η καταστροφική ευρωπαϊκή σύγκρουση θα φτάσει στο τέλος της – και αν ναι, πώς θα μοιάζει το τέλος;
«Οι συζητήσεις για διαπραγματεύσεις είναι μια ψευδαίσθηση»
Η υπόσχεση του Τραμπ να τερματίσει τη σύγκρουση μέσα σε 24 ώρες από την ανάληψη των καθηκόντων του είναι υπερβολική, αλλά δείχνει την ανυπομονησία του να τερματίσει τον πόλεμο και την ακριβή εμπλοκή της Αμερικής. «Ο αριθμός των νεκρών νέων στρατιωτών που κείτονται στα πεδία μάχης είναι συγκλονιστικός», έχει δηλώσει. «Είναι τρέλα αυτό που συμβαίνει».
Ωστόσο, η νέα αμερικανική κυβέρνηση αντιμετωπίζει διπλές προκλήσεις, σύμφωνα με τον Μάικλ Κόφμαν, ανώτερο εταίρο στο Carnegie Endowment for International Peace. «Πρώτον, θα κληρονομήσουν έναν πόλεμο με πολύ αρνητική πορεία, χωρίς πολύ χρόνο για να σταθεροποιήσουν την κατάσταση», δήλωσε. «Δεύτερον, θα τον κληρονομήσουν χωρίς σαφή θεωρία επιτυχίας».
Ο εκλεγμένος πρόεδρος έδωσε κάποιες ενδείξεις για το πώς σκοπεύει να προσεγγίσει τον πόλεμο. Δήλωσε στο περιοδικό Time ότι διαφωνεί «έντονα» με την απόφαση της κυβέρνησης Μπάιντεν τον Νοέμβριο να επιτρέψει στην Ουκρανία να χρησιμοποιεί αμερικανικούς πυραύλους μεγάλης εμβέλειας για επιθέσεις εντός Ρωσίας. «Απλώς κλιμακώνουμε αυτόν τον πόλεμο και τον κάνουμε χειρότερο», είπε.
Όταν ρωτήθηκε από το NBC News στις 8 Δεκεμβρίου αν η Ουκρανία θα πρέπει να προετοιμαστεί για λιγότερη βοήθεια, απάντησε: «Ίσως. Πιθανώς, ναι». Παρ’ όλα αυτά, σε όσους φοβούνται ότι ο νέος ηγέτης της Αμερικής σκοπεύει να εγκαταλείψει την Ουκρανία, άφησε κάποια υπονοούμενα για το αντίθετο. «Δεν μπορείς να φτάσεις σε μια συμφωνία αν εγκαταλείψεις», είπε.
Η αλήθεια είναι ότι οι προθέσεις του Τραμπ παραμένουν ασαφείς.
Προς το παρόν, οι Ουκρανοί αξιωματούχοι απορρίπτουν κάθε συζήτηση για πίεση ή την πρόταση ότι η άφιξη του Τραμπ σηματοδοτεί απαραίτητα την έναρξη ειρηνευτικών συνομιλιών.
«Υπάρχει πολλή συζήτηση για διαπραγματεύσεις, αλλά είναι μια ψευδαίσθηση», δηλώνει ο Μιχαΐλο Ποντολιάκ, σύμβουλος του αρχηγού του γραφείου του Προέδρου Ζελένσκι. «Δεν μπορεί να γίνει καμία διαδικασία διαπραγματεύσεων, γιατί η Ρωσία δεν έχει πληρώσει αρκετά υψηλό τίμημα για αυτόν τον πόλεμο».
Ο «έξυπνος στρατηγικός ελιγμός» του Ζελένσκι
Παρά τις επιφυλάξεις του Κιέβου σχετικά με τις διαπραγματεύσεις, ενώ οι ρωσικές δυνάμεις συνεχίζουν την αμείωτη προέλασή τους στην ανατολή, είναι σαφές ότι ο Πρόεδρος Ζελένσκι προσπαθεί να τοποθετηθεί ως ένας ηγέτης με τον οποίο ο Τραμπ μπορεί να συνεργαστεί.
Ο Ουκρανός ηγέτης έσπευσε να συγχαρεί τον Τραμπ για τη νίκη του στις εκλογές και έστειλε γρήγορα ανώτερους αξιωματούχους για να συναντηθούν με την ομάδα του εκλεγμένου προέδρου. Με τη βοήθεια του Προέδρου της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, ο Ζελένσκι εξασφάλισε επίσης μια συνάντηση με τον Τραμπ κατά την επίσκεψή τους στο Παρίσι για τα εγκαίνια της αναστηλωμένης Νοτρ Νταμ.
«Αυτό που βλέπουμε τώρα είναι μια πολύ έξυπνη στρατηγική κίνηση από τον Πρόεδρο Ζελένσκι», δήλωσε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών του, Ντμίτρο Κουλέμπα, στο Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων των ΗΠΑ. «Ο Ζελένσκι δείχνει ότι είναι πρόθυμος να συνεργαστεί με τον Τραμπ».
Ενώ το Κρεμλίνο δεν φαίνεται να κάνει αντίστοιχες κινήσεις, η κυβέρνηση του Κιέβου προσπαθεί να προλάβει τις εξελίξεις.
«Επειδή ο Τραμπ δεν έχει εξηγήσει πλήρως πώς σκοπεύει να προχωρήσει, οι Ουκρανοί προσπαθούν να του δώσουν ιδέες που μπορεί να παρουσιάσει ως δικές του», σημειώνει η Ορίσια Λουτσεβιτς, επικεφαλής του Ukraine Forum στο Chatham House. «Ξέρουν πώς να δουλέψουν με το εγώ του».
Το Σχέδιο Νίκης: Πιθανά σενάρια για το τέλος του πολέμου
Ακόμα και πριν από τις εκλογές στις ΗΠΑ, υπήρχαν ενδείξεις ότι ο Ζελένσκι αναζητούσε τρόπους για να ενισχύσει την ελκυστικότητα της Ουκρανίας ως μελλοντικού εταίρου για έναν πρόεδρο όπως ο Τραμπ, που είναι συναλλακτικός και απρόθυμος να συνεχίσει να χρηματοδοτεί την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Στο πλαίσιο του «Σχεδίου Νίκης» που παρουσίασε τον Οκτώβριο, ο Ζελένσκι πρότεινε ότι τα έμπειρα ουκρανικά στρατεύματα θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τις αμερικανικές δυνάμεις στην Ευρώπη μετά το τέλος του πολέμου με τη Ρωσία. Παράλληλα, πρότεινε κοινές επενδύσεις για την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της Ουκρανίας, όπως ουράνιο, γραφίτη και λίθιο.
Ωστόσο, άλλα στοιχεία του σχεδίου -όπως η ένταξη στο ΝΑΤΟ και η πρόταση για ένα «ολοκληρωμένο πακέτο στρατηγικής αποτροπής»- φαίνεται να έχουν προκαλέσει ανάμεικτες αντιδράσεις από τους συμμάχους του Κιέβου.
Η ασταθής θέση του Κιέβου
Αν η ένταξη στο ΝΑΤΟ δεν είναι δυνατή, τότε ποια είναι η εναλλακτική; Με την πιθανότητα ειρηνευτικών συνομιλιών υπό τον Τραμπ και την Ουκρανία να χάνει έδαφος στο πεδίο της μάχης, η διεθνής συζήτηση επικεντρώνεται στην ενίσχυση της θέσης του Κιέβου.
«Είναι κρίσιμο να υπάρχουν ισχυρές, νομικές και πρακτικές εγγυήσεις», δήλωσε ο Αντρίι Γερμάκ, επικεφαλής του γραφείου του Προέδρου Ζελένσκι. «Χωρίς συγκεκριμένους μηχανισμούς, δεν υπάρχει τίποτα που να αποτρέπει μια νέα ρωσική επίθεση».
Παρόμοια, ο Ποντολιάκ προειδοποίησε ότι μια εκεχειρία χωρίς εγγυήσεις θα ήταν αυτοκτονία για την Ουκρανία.
Ο ρόλος της Δύσης
Οι σύμμαχοι της Ουκρανίας συνεχίζουν να ενισχύουν την άμυνά της. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, δήλωσε ότι εξετάζονται «τα πάντα», συμπεριλαμβανομένης της προμήθειας επιπλέον συστημάτων αεράμυνας για την προστασία των ενεργειακών υποδομών.
Η απερχόμενη κυβέρνηση Μπάιντεν εργάζεται πυρετωδώς για να παραδώσει όση περισσότερη στρατιωτική βοήθεια μπορεί πριν την αποχώρησή της, ενώ οι σύμμαχοι συνεχίζουν να αυξάνουν τις κυρώσεις στη Μόσχα.
Παρά την αντίσταση της ρωσικής οικονομίας, οι ενδείξεις δείχνουν ότι η πίεση αυξάνεται. Με τον πληθωρισμό να ξεπερνά το 9% και τις απώλειες στο πεδίο της μάχης να αυξάνονται, η Ρωσία ενδέχεται να οδηγηθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Αλλά πόσο έδαφος θα έχει χάσει η Ουκρανία – και πόσες ακόμη ζωές – μέχρι να φτάσουμε σε αυτό το σημείο;
Πηγή: BBC
