Ο Πούτιν λειτουργεί με το δικό του χρονοδιάγραμμα
Η αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης για την Ουκρανία θα μπορούσε να μετατραπεί σε μια παρατεταμένη και επικίνδυνη διπλωματική αργοπορία προς μια δύσκολη συμφωνία.
Ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Β. Πούτιν ποντάρει ολοένα και περισσότερο το πολιτικό του κεφάλαιο στην αναστροφή της φιλοδυτικής πορείας της Ουκρανίας. Ακόμα κι αν δεν διατάξει εισβολή αυτόν τον χειμώνα, ξεκαθαρίζει ότι θα διατηρήσει την πίεση, για όσο διάστημα χρειαστεί.
Ωστόσο, οι ηγέτες της Ουκρανίας έχουν αρνηθεί μέχρι στιγμής να συμβιβαστούν με τους όρους του κ. Πούτιν και η Δύση βλέπει το αίτημα του Κρεμλίνου για μια ρωσική σφαίρα επιρροής στην Ανατολική Ευρώπη ως αδιέξοδο. Αυτό, σύμφωνα με άρθρο των New York Times, μπορεί να οδηγήσει σε μια επικίνδυνη διπλωματική που θα κρατήσει για πολλούς μήνες.
Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, που μεταβαίνει από τη Μόσχα στο Κίεβο και στο Βερολίνο τη Δευτέρα και την Τρίτη, περιέγραψε τις επόμενες ημέρες ως κρίσιμες στην προσπάθεια της Δύσης να αποτρέψει τον πόλεμο. Ο καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς, σε μερικά από τα πιο έντονα σχόλιά του μέχρι τώρα, επέμεινε ότι η Ρωσία θα υποστεί «μεγάλες συνέπειες» εάν επιτεθεί στην Ουκρανία.
Ο κ. Πούτιν απάντησε με μια υπόσχεση πως θα συνεχίσει τον «διάλογο». Είναι ένα μήνυμα που υπονοεί ότι θα ήταν σκόπιμο να χρησιμοποιήσει τους μοχλούς επιρροής και τον εξαναγκασμό του για να αντιμετωπίσει τα μακροχρόνια ρωσικά παράπονα που το Κρεμλίνο φαίνεται πως είναι πλέον αποφασισμένο να αντιμετωπίσει.
Η τρέχουσα ρωσική στρατιωτική συγκέντρωση γύρω από την Ουκρανία είναι τόσο εκτεταμένη που ο κ. Πούτιν θα πρέπει να αποφασίσει τις επόμενες εβδομάδες εάν θα διατάξει εισβολή ή θα αποσύρει ορισμένα στρατεύματα πίσω, λένε οι αναλυτές. Αλλά ακόμα κι αν τα αποσύρει, σύμφωνα με τους New York Times, θα έχει άλλα μέσα για να κρατήσει τους αντιπάλους του σε επιφυλακή, όπως ασκήσεις πυρηνικών, κυβερνοεπιθέσεις ή μελλοντικές συγκεντρώσεις στρατευμάτων. Και αν επιτεθεί, ο σημερινός διπλωματικός αγώνας της Δύσης είναι πιθανό να ενταθεί.
«Περιμένω ότι αυτή η κρίση, με διάφορες μορφές, θα κρατήσει για ολόκληρο το 2022, τουλάχιστον», δήλωσε ο Αντρέι Σουσέντσοφ, κοσμήτορας της σχολής Διεθνών Σχέσεων στο MGIMO, το ελίτ πανεπιστήμιο της Μόσχας που διευθύνεται από το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών.
Περιέγραψε την τρέχουσα αντιπαράθεση ως το πρώτο βήμα σε μια κουραστική ρωσική προσπάθεια να αναγκάσει τη Δύση να συμφωνήσει σε μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας για την Ανατολική Ευρώπη.
Για πάρα πολύ καιρό, αναφέρει σε συνέντευξή του, οι άνθρωποι στη Δυτική Ευρώπη έχουν εφησυχάσει, πιστεύοντας ότι ένας νέος πόλεμος στην γηραιά ήπειρο είναι αδύνατος. Για τον κ. Πούτιν, αυτή η άποψη πρέπει να αλλάξει, είπε ο κ. Σουσέντσοφ, για να αναγκαστεί η Δύση να αποδεχθεί τις απαιτήσεις της Ρωσίας.
«Αυτό που είναι σημαντικό είναι αυτή η αγωνία, αυτή η αίσθηση μιας προπολεμικής κατάστασης», είπε ο κ. Σουσέντσοφ. «Οι άνθρωποι κακομαθαίνουν από την μακροχρόνια ειρήνη. Σκέφτονται την ασφάλεια ως δεδομένη, ως κάτι που επιτυγχάνεται χωρίς κόστος, παρά ως κάτι διαπραγματεύσιμο. Αυτό είναι ένα λάθος.”
Για τη Δύση, αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να σημαίνει ότι θα παρασυρθεί σε ένα νέο είδος «μόνιμου πολέμου» – μια σύγκρουση που καταναλώνει όλο και περισσότερο χρόνο και πόρους, χωρίς σαφή στρατηγική εξόδου. Το μάθημα στον Πούτιν της χαοτικής αποχώρησης από το Αφγανιστάν το περασμένο καλοκαίρι, μπορεί να ήταν ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν “γερό στομάχι” για μια παρατεταμένη σύγκρουση — και η Ουκρανία είναι μακριά από τις ΗΠΑ αλλά όχι από τη Ρωσία.
Ο Πρόεδρος Μπάιντεν ανέλαβε τα καθήκοντά του αποφασισμένος να επικεντρωθεί στη μακροπρόθεσμη απειλή της διαχείρισης μιας ανερχόμενης Κίνας – ενός τεχνολογικού, στρατιωτικού και οικονομικού ανταγωνιστή. Αλλά τώρα είναι ο κ. Πούτιν που έχει τραβήξει την προσοχή της αμερικανικής κυβέρνησης.
Ένας ανώτερος Ευρωπαίος διπλωμάτης είπε πρόσφατα στην Ουάσιγκτον ότι πριν από έξι μήνες, κανείς δεν συζητούσε την απειλή για τη θεμελιώδη τάξη που δημιουργήθηκε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
«Τώρα το κάνουμε όλοι», είπε.
Ο κ. Μπάιντεν χαρακτήρισε τη Δευτέρα μια ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ως «τανκς ή στρατεύματα που διασχίζουν τα σύνορα». Ωστόσο, Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι εξακολουθούν να υπάρχουν πολυάριθμες επιλογές μικρότερης κλίμακας που εξετάζει ο κ. Πούτιν, οι οποίες θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια λιγότερο θανατηφόρα αλλά δαπανηρή σύγκρουση.
Η αναπληρώτρια σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του κ. Μπάιντεν για τον κυβερνοχώρο και τις αναδυόμενες τεχνολογίες, Anne Neuberger, ήταν στο ΝΑΤΟ την περασμένη εβδομάδα προσπαθώντας να στηρίξει την άμυνα της συμμαχίας σε περίπτωση που ο κ. Πούτιν αποφασίσει ότι ο λιγότερο δαπανηρός τρόπος για να αποσταθεροποιήσει την κυβέρνηση Zelensky είναι να κόψει τη ροή του φυσικού αερίου ή των επικοινωνιών.
Ο Ruslan Pukhov, Ρώσος στρατιωτικός αναλυτής, αναφέρει ότι ακόμη και αν η Δύση και η Ουκρανία κάνουν αρκετές παραχωρήσεις τις επόμενες εβδομάδες για να αποτρέψουν μια ένοπλη σύγκρουση, είναι απίθανο να ικανοποιήσουν τη Ρωσία μακροπρόθεσμα, προσθέτοντας ότι μια νέα απειλή πολέμου μπορεί να έρθει του χρόνου.
Ακόμα κι αν ο κ. Μακρόν, σε συνεργασία με τον κ. Μπάιντεν και άλλους δυτικούς ηγέτες, βοηθούσε να εξασφαλιστεί μια προσωρινή χαλάρωση των εντάσεων, οι απαιτήσεις του κ. Πούτιν είναι τόσο εκτεταμένες —και η περιφρόνησή του για τους φιλοδυτικούς ηγέτες της Ουκρανίας τόσο μεγάλη— που οι αναλυτές αγωνίζονται για μια μεγάλη συμφωνία.
«Η Δύση απλώς δεν καταλαβαίνει πως αυτό είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου για εμάς», είπε ο κ. Πούχοφ, ο οποίος διευθύνει το Κέντρο Ανάλυσης Στρατηγικών και Τεχνολογιών, ένα ιδιωτικό think tank στη Μόσχα. «Η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, για τη Ρωσία θα ισοδυναμούσε με πυρηνικό πόλεμο».
Μια κρίση που “σιγοβράζει” από το 2014
Ο κ. Πούτιν έκανε σαφή την απειλή πολέμου με την Ουκρανία δύο φορές τις τελευταίες ημέρες — σε συνεντεύξεις τύπου μετά τις συναντήσεις του με τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν την περασμένη εβδομάδα και με τον κ. Μακρόν τη Δευτέρα. Και τις δύο φορές, ο κ. Πούτιν περιέγραψε ένα σενάριο στο οποίο η Ουκρανία θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και στη συνέχεια, με την υποστήριξη της δυτικής συμμαχίας, θα προσπαθήσει να ανακαταλάβει την Κριμαία, την ουκρανική χερσόνησο που η Ρωσία προσάρτησε το 2014.
Ο ανταγωνισμός μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας “σιγοβράζει” από το 2014, όταν ο ρωσικός στρατός πέρασε στο ουκρανικό έδαφος, προσαρτώντας την Κριμαία και πυροδοτώντας μια εξέγερση στα ανατολικά. Το 2015 επιτεύχθηκε μια ισχνή κατάπαυση του πυρός, αλλά η ειρήνη ήταν άπιαστο όνειρο.
Η Ρωσία συγκέντρωσε πρόσφατα δυνάμεις κοντά στα σύνορά της με την Ουκρανία και τα μηνύματα του Κρεμλίνου προς τη γείτονά της έχουν γίνει ακόμη πιο έντονα. Η ανησυχία αυξήθηκε στα τέλη Οκτωβρίου, όταν η Ουκρανία χρησιμοποίησε μη επανδρωμένο αεροσκάφος για να επιτεθεί σε αεροσκάφος που χρησιμοποιούσαν αυτονομιστές, οι οποίοι υποστηρίζονται από τη Ρωσία.
Δυσοίωνες προειδοποιήσεις
Η Ρωσία χαρακτήρισε το χτύπημα πράξη αποσταθεροποίησης που παραβίασε τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, εγείροντας φόβους για νέα επέμβαση στην Ουκρανία που θα μπορούσε να παρασύρει τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη σε μια νέα φάση σύγκρουσης.
Η θέση του Κρεμλίνου
Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Β. Πούτιν , ο οποίος παρουσιάζει όλο και περισσότερο την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά ως υπαρξιακή απειλή για τη χώρα του, είπε ότι η στρατιωτική συγκέντρωση της Μόσχας ήταν μια απάντηση στην εμβάθυνση της σχέσης της Ουκρανίας με τους δυτικούς συμμάχους.
Ο Ντμίτρι Κισέλιοφ, ένας από τους κορυφαίους παρουσιαστές της ρωσικής κρατικής τηλεόρασης, σχολίασε την Κυριακή τι θα συμβεί στη συνέχεια: ένας πυρηνικός πόλεμος στον οποίο η Ρωσία, αντιμέτωπη με τη δική της καταστροφή, θα έπαιρνε τη Δύση μαζί της.
«Ας θυμόμαστε ότι η Ρωσία δεν χρειάζεται έναν κόσμο χωρίς τη Ρωσία», τόνισε ο Κισέλιοφ στην αρχή της εβδομαδιαίας εκπομπής του, παραφράζοντας μια φράση που είπε ο Πούτιν το 2018. «Και τότε όχι μόνο η Αμερική, αλλά και η Ευρώπη, θα μετατραπούν σε ραδιενεργή τέφρα».
Δυτικοί αξιωματούχοι περιγράφουν την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ως μη ρεαλιστική, οποιαδήποτε στιγμή στο εγγύς μέλλον, αλλά το Κρεμλίνο επιμένει ότι ακόμη και αυτή η πιθανότητα αποτελεί υπαρξιακή απειλή. Επί τόπου, οι αναλυτές βλέπουν ότι οι προετοιμασίες επιταχύνονται για μια πιθανή στρατιωτική λύση για την αποτροπή της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Ερευνητές που παρακολουθούν δορυφορικές εικόνες και πλάνα από κινήσεις στρατευμάτων που δημοσιεύονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λένε ότι η Ρωσία αναπτύσσει στρατιώτες και εξοπλισμό σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από τα σύνορα με την Ουκρανία. Οι ρωσικές δυνάμεις φαίνονται να στήνουν σκηνές στη λάσπη και το χιόνι, αυξάνοντας τους φόβους ότι ο κ. Πούτιν θα μπορούσε να διατάξει επίθεση ήδη αυτόν τον μήνα.
