Η ανθρωπότητα μπορεί να μην έχει ξεκινήσει ακόμη επίσημα την εξόρυξη στη Σελήνη, ωστόσο η αγορά της διαστημικής οικονομίας φαίνεται να τρέχει ταχύτερα από την ίδια την τεχνολογία.
Η φινλανδική εταιρεία τεχνολογίας Bluefors, πρωτοπόρος στην ανάπτυξη συστημάτων υπερ-ψύξης για κβαντικούς υπολογιστές, ανακοίνωσε την αγορά δεκάδων χιλιάδων λίτρων Ήλιο-3 από τη σεληνιακή επιφάνεια, μέσω της αμερικανικής διαστημικής startup Interlune. Το ύψος της συμφωνίας ξεπερνά τα 300 εκατ. δολάρια, καθιστώντας την τη μεγαλύτερη εμπορική συναλλαγή για φυσικό πόρο προερχόμενο από το διάστημα.
Η Interlune ιδρύθηκε από πρώην υψηλόβαθμα στελέχη της Blue Origin, μαζί με έναν αστροναύτη της αποστολής Apollo. Αν και στο παρελθόν η ιδέα της εκμετάλλευσης σεληνιακών πόρων είχε αντιμετωπιστεί με δυσπιστία, η πρόοδος της τεχνολογίας και οι πρώτες πραγματικές συμβάσεις δείχνουν πως το όραμα πλησιάζει στην υλοποίησή του. Η Bluefors είναι ο τρίτος μεγάλος πελάτης που υπέγραψε συμφωνία, με προγραμματισμένες παραδόσεις Ήλιου-3 την περίοδο 2028-2037, σε ποσότητες έως και 10.000 λίτρα ετησίως.
Το Ήλιο-3 δεν είναι το γνώριμο ήλιο των μπαλονιών. Πρόκειται για σπάνιο ισότοπο που στη Γη εντοπίζεται κυρίως ως υποπροϊόν της διάσπασης του τριτίου σε πυρηνικά απόβλητα και αποθήκες όπλων. Η ετήσια παγκόσμια παραγωγή περιορίζεται μόλις σε 22.000-30.000 λίτρα, ποσότητα εντελώς ανεπαρκής για τις μελλοντικές ανάγκες της κβαντικής τεχνολογίας.
Η Bluefors κατασκευάζει ψυγεία ακραίας ψύξης (dilution refrigerators), αναγκαία για τη λειτουργία των κβαντικών υπολογιστών. Τα συστήματα αυτά χρησιμοποιούν μείγματα Ήλιου-3 και Ήλιου-4 ώστε να φτάνουν θερμοκρασίες 7 millikelvin – περίπου 200 φορές πιο κρύες από το διάστημα. Μόνο σε τέτοιες συνθήκες μπορούν τα qubits να λειτουργήσουν σταθερά, χωρίς να επηρεάζονται από θερμικό θόρυβο.
Σύμφωνα με την εταιρεία, καθώς οι κβαντικοί υπολογιστές ωριμάζουν και φτάνουν ή ξεπερνούν τα 1.000 qubits, κάθε σύστημα θα χρειάζεται χιλιάδες λίτρα Ήλιο-3. Με την έλευση των κβαντικών data centers, η ζήτηση αναμένεται να εκτοξευθεί πολύ πάνω από τα σημερινά επίπεδα.
Η Σελήνη θεωρείται η μοναδική ρεαλιστική πηγή. Επειδή στερείται μαγνητικού πεδίου, το Ήλιο-3 από τον Ήλιο εναποτίθεται ανεμπόδιστα στην επιφάνειά της εδώ και 4 δισ. χρόνια. Οι επιστήμονες της Interlune υπολογίζουν ότι πάνω από 1 εκατ. μετρικοί τόνοι του ισοτόπου είναι αποθηκευμένοι στα ανώτερα στρώματα του σεληνιακού εδάφους.
Η διαδικασία εξόρυξης που προτείνει η εταιρεία βασίζεται σε καινοτόμες τεχνικές: εκσκαφή επιφανειακού εδάφους, φυγοκεντρικό διαχωρισμό σωματιδίων, απελευθέρωση αερίων από μικροσκοπικές «φυσαλίδες» στο χώμα και στη συνέχεια καθαρισμό του Ήλιου-3 πριν σταλεί στη Γη. Το έδαφος θα επιστρέφει στη θέση του, ώστε να μη μένουν ουλές ή μόνιμη περιβαλλοντική καταστροφή.
Ήδη, πολλά από αυτά τα στάδια έχουν δοκιμαστεί στη Γη με τη βοήθεια της βιομηχανικής εταιρείας Vermeer, ενώ πειράματα σε συνθήκες χαμηλής βαρύτητας απέδειξαν ότι η τεχνολογία μπορεί να διαχωρίσει επιτυχώς το ισότοπο. Το 2025, ένα εμπορικό ρόβερ θα μεταφέρει στη Σελήνη πολυφασματική κάμερα για την εξερεύνηση πιθανών κοιτασμάτων.
Η Interlune έχει υπογράψει και συμφωνία με το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ για την παράδοση 3 λίτρων Ήλιου-3 — η πρώτη κυβερνητική αγορά φυσικού πόρου από το διάστημα στην ιστορία. Στόχος είναι η δημιουργία μιας βιώσιμης εφοδιαστικής αλυσίδας που θα στηρίξει τόσο τις ανάγκες της κβαντικής τεχνολογίας όσο και, ενδεχομένως στο μέλλον, της πυρηνικής σύντηξης.
Παρότι οι προκλήσεις είναι τεράστιες και παλαιότερες μελέτες χαρακτήριζαν την ανάκτηση Ήλιου-3 «σχεδόν αδύνατη», η αγορά δείχνει πλέον ότι το ενδιαφέρον είναι πραγματικό. Η τεχνολογική πίστη ότι «το φεγγάρι αξίζει το ταξίδι» δεν μοιάζει πια με επιστημονική φαντασία.
Πηγή: Washington Post
