Ο Ρώσος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει επανειλημμένα αρνηθεί ότι σχεδιάζει να επιτεθεί στην Ουκρανία, αλλά οι ΗΠΑ πιστεύουν ότι έχει αποφασίσει να εισβάλει και είναι στα πρόθυρα να το κάνει.
Υπολογίζεται ότι 150.000 Ρώσοι στρατιώτες βρίσκονται κοντά στα σύνορα της Ουκρανίας. Αυτό που θα συμβεί στη συνέχεια θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο ολόκληρη τη δομή ασφάλειας της Ευρώπης.
Πόσο σοβαρή είναι η απειλή εισβολής;
Για μήνες οι ΗΠΑ έλεγαν ότι δεν πίστευαν ότι είχε ληφθεί οριστική απόφαση, αλλά στις 18 Φεβρουαρίου ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είπε ότι θεωρεί ότι ο Πούτιν είχε αποφασίσει να επιτεθεί «τις επόμενες ημέρες». Σύμφωνα με τα λόγια του Τσέχου πρωθυπουργού, «η Ευρώπη είναι ένα βήμα πριν από τον πόλεμο».
Η Ρωσία είναι ανένδοτη, υποστηρίζοντας ότι δεν έχει σχέδια να επιτεθεί στην Ουκρανία, μια χώρα 44 εκατομμυρίων κατοίκων. Ωστόσο, το έχει ξανακάνει, το 2014, όταν κατέλαβε την Κριμαία και υποστήριξε μια σύγκρουση στην ανατολική περιοχή του Ντονμπάς της Ουκρανίας.
Πόσο μεγάλη είναι η στρατιωτική συγκέντρωση της Ρωσίας;
Το ΝΑΤΟ λέει ότι όλα δείχνουν μια «πλήρη επίθεση». Σύμφωνα με τις ΗΠΑ, η Ρωσία έχει μετακινήσει περισσότερους από 150.000 στρατιώτες κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία, τόσο στη Ρωσία όσο και στη Λευκορωσία, και 40.000 ακόμη, αν συμπεριληφθούν οι αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία και την Κριμαία.
Ένας αξιωματούχος άμυνας των ΗΠΑ είπε, σύμφωνα με το BBC, ότι «το 40% με 50% βρίσκεται σε θέση επίθεσης», αλλά ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι επιμένει ότι δεν υπάρχει λόγος πανικού.
Η Ρωσία λέει ότι έχει αποσύρει ορισμένες μονάδες καθώς τελειώνουν τις στρατιωτικές ασκήσεις, αλλά τα ρωσικά στρατεύματα που συμμετείχαν σε ασκήσεις στη Λευκορωσία δεν έχουν επιστρέψει ακόμη στην πατρίδα τους. Το ΝΑΤΟ δεν βλέπει σημάδια ρωσικής αποκλιμάκωσης.
Ο πρόεδρος Πούτιν επιμένει ότι η Ρωσία δεν θέλει πόλεμο και είναι έτοιμη να διαπραγματευτεί, συμφωνώντας με τη Γαλλία να εντείνει τις διπλωματικές προσπάθειες.
Αν όμως δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματά του για «εγγυήσεις ασφαλείας», έχει απειλήσει για «κατάλληλα αντίποινα με στρατιωτικο-τεχνικά μέτρα».
Η Ρωσία έχει επίσης εντείνει τη ρητορική της και υπήρξαν αρκετά περιστατικά που η Δύση πιστεύει ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως πρόσχημα για επίθεση.
Γιατί η Ρωσία απειλεί την Ουκρανία;
Η Ρωσία αντιστέκεται εδώ και καιρό στην προσέγγιση της Ουκρανίας προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, τόσο του ΝΑΤΟ όσο και της ΕΕ. Το βασικό της αίτημα τώρα είναι η Δύση να εγγυηθεί ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, μια αμυντική συμμαχία 30 χωρών.
Η Ουκρανία μοιράζεται σύνορα τόσο με την ΕΕ όσο και με τη Ρωσία, αλλά ως πρώην σοβιετική δημοκρατία έχει βαθείς κοινωνικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με τη Ρωσία και τα ρωσικά μιλιούνται ευρέως εκεί.
Όταν οι Ουκρανοί καθαίρεσαν τον φιλορώσο πρόεδρό τους στις αρχές του 2014, η Ρωσία προσάρτησε τη νότια χερσόνησο της Ουκρανίας, την Κριμαία, και υποστήριξε τους αυτονομιστές που κατέλαβαν μεγάλες εκτάσεις της ανατολικής Ουκρανίας. Οι αντάρτες πολέμησαν έκτοτε τον ουκρανικό στρατό σε μια σύγκρουση που έχει στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερους από 14.000 ανθρώπους.
Η Ρωσία έχει στο παρελθόν διαμαρτυρηθεί, ότι η ειρηνευτική συμφωνία του Μινσκ του 2015 για την ανατολική Ουκρανία απέχει πολύ από το να εκπληρωθεί. Αλλά κατηγορήθηκε, επίσης, ότι ήταν μέρος της παρατεινόμενης σύγκρουσης.
Πώς μπορεί να επιτεθεί η Ρωσία;
Μεγάλο μέρος της προσοχής στρέφεται στην ανατολική Ουκρανία, όπου σημειώθηκε έξαρση των παραβιάσεων της εκεχειρίας στην πρώτη γραμμή του μετώπου, με τον θάνατο δύο Ουκρανών στρατιωτών.
Όμως ο πρόεδρος Μπάιντεν έχει προειδοποιήσει: «Πιστεύουμε ότι θα στοχοποιήσουν την πρωτεύουσα της Ουκρανίας Κίεβο, μια πόλη 2,8 εκατομμυρίων αθώων ανθρώπων».
Η Μόσχα επέμεινε ότι «δεν υπάρχει ρωσική εισβολή», αλλά αν υπάρξει, η Ρωσία μπορεί να κινητοποιήσει στρατεύματα στην Κριμαία, τη Λευκορωσία και γύρω από τα ανατολικά σύνορα της Ουκρανίας.
Ένας πόλεμος πληροφοριών βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη στην ανατολική πλευρά που ελέγχεται από τους αντάρτες.
Οι ηγέτες των αυτονομιστών διέταξαν την εκκένωση περίπου 700.000 αμάχων στη νότια Ρωσία, προειδοποιώντας για επικείμενη ουκρανική επίθεση. Το βίντεο είχε μαγνητοσκοπηθεί δύο μέρες πριν. Ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας λέει ότι τα στρατεύματά του πυροβολούν μόνο όταν απειλούνται ζωές αμάχων.
Η Ρωσία έχει κατηγορήσει αβάσιμα την Ουκρανία ότι διέπραξε «γενοκτονία» στα ανατολικά.
Έχει μοιράσει περίπου 700.000 διαβατήρια σε περιοχές που διοικούνται από αντάρτες, επομένως θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι οποιαδήποτε ενέργεια αποσκοπεί στην προστασία των πολιτών της.
Το Κίεβο έχει επίσης προειδοποιήσει ότι οι ρωσικές ειδικές δυνάμεις έχουν τοποθετήσει εκρηκτικά σε βασικούς στόχους σε αυτονομιστικές περιοχές για να αποσταθεροποιήσουν την κατάσταση.
Η Ρωσία έχει και άλλες επιλογές, συμπεριλαμβανομένων των επιθέσεων στον κυβερνοχώρο. Οι ιστότοποι της ουκρανικής κυβέρνησης κατέρρευσαν τον Ιανουάριο και δύο από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Ουκρανίας χτυπήθηκαν στα μέσα Φεβρουαρίου.
Η Ρωσία μέχρι στιγμής έχει απειλήσει με «στρατιωτικοτεχνικά» μέτρα μόνο εάν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματά της. Τι σημαίνει αυτό δεν είναι ξεκάθαρο, αλλά θα μπορούσε να περιλαμβάνει την επιβολή περιορισμών στην Ουκρανία, όπως ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, αποκλεισμό ουκρανικών λιμανιών ή μεταφορά πυρηνικών όπλων στη γειτονική Λευκορωσία.
Τι θέλει ο Πούτιν;
Η Ρωσία μίλησε για μια «στιγμή αλήθειας» στην αναδιατύπωση της σχέσης της με το ΝΑΤΟ και τόνισε τρία αιτήματα.
Πρώτον, θέλει μια νομικά δεσμευτική υπόσχεση ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί περαιτέρω: «Για εμάς είναι απολύτως υποχρεωτικό να διασφαλίσουμε ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει ποτέ, μα ποτέ μέλος του ΝΑΤΟ», δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριάμπκοφ.
Ο κ. Πούτιν έχει παραπονεθεί ότι η Ρωσία δεν έχει “να υποχωρήσει περισσότερο – πιστεύουν ότι θα μείνουμε άπραγοι;”
Πέρυσι, ο Πρόεδρος Πούτιν έγραψε ένα μεγάλο άρθρο, όπου εκεί περιγράφει τους Ρώσους και τους Ουκρανούς ως «ένα έθνος». Έχει περιγράψει την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης τον Δεκέμβριο του 1991 ως «διάσπαση της ιστορικής Ρωσίας» και θεωρεί ότι οι σημερινοί ηγέτες της Ουκρανίας απεργάζονται ένα «αντιρωσικό σχέδιο».
Ο Πρόεδρος Πούτιν έχει επίσης υποστηρίξει ότι, εάν η Ουκρανία ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, η συμμαχία μπορεί να προσπαθήσει να ανακαταλάβει την Κριμαία.
Τα άλλα βασικά αιτήματά του είναι να μην αναπτύξει το ΝΑΤΟ “οπλικά συστήματα κοντά στα σύνορα της Ρωσίας” και να αφαιρέσει δυνάμεις και στρατιωτικές υποδομές από τα κράτη μέλη που προσχώρησαν στη συμμαχία από το 1997.
Αυτό σημαίνει την Κεντρική Ευρώπη, την Ανατολική Ευρώπη και τη Βαλτική. Στην πραγματικότητα, η Ρωσία θέλει το ΝΑΤΟ να επιστρέψει στα προ του 1997 σύνορά του.
πηγή: BBC
Τι λέει το ΝΑΤΟ
Το ΝΑΤΟ είναι μια αμυντική συμμαχία με πολιτική ανοιχτών θυρών σε νέα μέλη και τα 30 κράτη μέλη του είναι ανένδοτα ότι αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας ζήτησε «σαφή, εφικτά χρονοδιαγράμματα» για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, αλλά δεν υπάρχει προοπτική να συμβεί αυτό για πολύ καιρό, όπως έχει καταστήσει σαφές ο καγκελάριος της Γερμανίας.
Στα μάτια του Προέδρου Πούτιν, όμως, η Δύση υποσχέθηκε το 1990 ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί «ούτε μια ίντσα προς τα ανατολικά», αλλά το έκανε ούτως ή άλλως.
Αυτό ήταν πριν από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ωστόσο, η υπόσχεση που δόθηκε στον τότε Σοβιετικό Πρόεδρο, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, αναφερόταν μόνο στην Ανατολική Γερμανία στο πλαίσιο μιας επανενωμένης Γερμανίας.
Ο κ. Γκορμπατσόφ είπε αργότερα ότι «το θέμα της επέκτασης του ΝΑΤΟ δεν συζητήθηκε ποτέ» εκείνη την εποχή.
Πόσο μακριά θα φτάσει η Δύση για την Ουκρανία;
Οι ΗΠΑ και άλλοι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν σχεδιάζουν να στείλουν μαχητικά στρατεύματα στην ίδια την Ουκρανία, αλλά προσφέρουν υποστήριξη, με τη μορφή συμβούλων, όπλων και αυτοσχέδιων νοσοκομείων.
Τέσσερις μάχιμες μονάδες των 5.000 στρατιωτών συνολικά έχουν αναπτυχθεί στις χώρες της Βαλτικής και την Πολωνία. Άλλοι 4.000 στρατιώτες θα μπορούσαν να σταλούν στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία.
Το άλλο εργαλείο, είναι οι κυρώσεις εάν εισβάλει η Ρωσία. Ο ηγέτης της Ουκρανίας κατηγόρησε τη Δύση για πολιτική κατευνασμού και λέει ότι οι κυρώσεις πρέπει να επιβληθούν αμέσως.
Οι ΗΠΑ λένε ότι θα στοχοποιήσουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τις βασικές βιομηχανίες της Ρωσίας. Η ΕΕ λέει ότι θα περιορίσει την πρόσβαση της Ρωσίας στις χρηματοπιστωτικές αγορές και το Ηνωμένο Βασίλειο έχει προειδοποιήσει ότι “όλοι μέσα και γύρω από το Κρεμλίνο δεν θα έχουν πού να κρυφτούν”, με περιορισμούς που θα επιβληθούν στην πρόσβαση των ρωσικών επιχειρήσεων στο δολάριο και τη λίρα.
Μια βασική απειλή είναι να αποτραπεί το άνοιγμα του ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 στη Γερμανία. Έχει ολοκληρωθεί αλλά δεν έχει εγκριθεί ακόμη από τη ρυθμιστική αρχή της Γερμανίας.
Το απόλυτο οικονομικό πλήγμα θα ήταν η αποσύνδεση του τραπεζικού συστήματος της Ρωσίας από το διεθνές σύστημα πληρωμών Swift. Αλλά αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει άσχημα τις οικονομίες των ΗΠΑ και της Ευρώπης.
Υπάρχει διπλωματική λύση;
Η έντονη διπλωματία συνεχίζεται ακόμη, αλλά μια συμφωνία θα πρέπει να καλύπτει τόσο τον πόλεμο στην ανατολική Ουκρανία όσο και τα ευρύτερα ζητήματα ασφάλειας στα οποία επιμένει η Ρωσία.
Συνομιλίες για τη σύγκρουση έχουν γίνει με τη Ρωσία, την Ουκρανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία για την αναβίωση των ειρηνευτικών συμφωνιών του Μινσκ του 2014 και του 2015 – αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν καταφέρει να φτάσουν σε μια σημαντική πρόοδο.
Η Ουκρανία πιστεύει ότι δόθηκαν πάρα πολλά στη Ρωσία και τους αυτονομιστές. «Σου αρέσει ή όχι, ομορφιά μου, πρέπει να το ανεχτείς», ήταν τα λόγια του Προέδρου Πούτιν προς τον ηγέτη της Ουκρανίας.
Η Ρωσία θέλει μια συνθήκη με τις ΗΠΑ που θα απαγορεύει την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων πέρα από τα εθνικά της εδάφη. Οι ΗΠΑ προσφέρθηκαν να ξεκινήσουν συνομιλίες για τον περιορισμό των πυραύλων μικρού και μεσαίου βεληνεκούς καθώς και για μια νέα συνθήκη για τους διηπειρωτικούς πυραύλους.
Αν και η Ρωσία δεν εντυπωσιάστηκε με τη δυτική ανταπόκριση στα βασικά της αιτήματα, ήταν θετική ως προς έναν «μηχανισμό διαφάνειας» αμοιβαίων ελέγχων σε βάσεις πυραύλων – δύο στη Ρωσία και δύο στη Ρουμανία και την Πολωνία.
