Ο Ντόναλντ Τραμπ επιχείρησε να πλήξει την Ευρωπαϊκή Ένωση κατά την πρώτη του θητεία μέσω εμπορικού πολέμου, χωρίς επιτυχία.
Τώρα, όμως, έχει βρει ένα πολύ πιο αδύναμο σημείο: τη μεγάλη κρίση ασφαλείας που έχει προκαλέσει με την απόσυρση της αμερικανικής στήριξης στην Ουκρανία, αποκαλύπτοντας επικίνδυνες ρωγμές στο εσωτερικό της 27μελούς Ένωσης.
Και τίποτα δεν φαίνεται να τον ικανοποιεί περισσότερο.
Ο διαρκής πόλεμος του Τραμπ με την Ευρώπη
Ο Τραμπ διατηρεί απροκάλυπτη περιφρόνηση προς την ΕΕ, την οποία έχει περιγράψει λανθασμένα ως έναν οργανισμό που «δημιουργήθηκε για να βλάψει τις Ηνωμένες Πολιτείες». Για τον ίδιο, η ΕΕ είναι ένας ακόμη υπερεθνικός εχθρός, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), που —σύμφωνα με τη ρητορική του— «απομυζούν την Αμερική» και πρέπει να κατασταλούν.
Από τις πρώτες εβδομάδες της δεύτερης θητείας του, η κυβέρνησή του έδειξε ξεκάθαρα τις προθέσεις της απέναντι στην ΕΕ:
- Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Εμπορίου ταξίδεψε στην Ουάσιγκτον, μόνο και μόνο για να ανακοινώσει ο Τραμπ νέες αυξήσεις δασμών.
- Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική δέχθηκε προσβλητική περιφρόνηση από τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο.
- Οι ευρωβουλευτές που επισκέφθηκαν τις ΗΠΑ επέστρεψαν στην Ευρώπη με το μήνυμα ότι η Ουάσιγκτον θα αγνοήσει τις ευρωπαϊκές ρυθμίσεις για την τεχνολογία, τις οποίες θεωρεί λογοκρισία.
Το μήνυμα είναι σαφές: Ο Τραμπ σκοπεύει να παρακάμψει την ΕΕ και να εφαρμόσει πολιτική «διαίρει και βασίλευε» με τους εθνικούς ηγέτες. Αυτό δεν ήταν εφικτό στον εμπορικό πόλεμο της πρώτης του θητείας, όταν η Ευρώπη παρέμεινε ενωμένη και ανταπέδωσε τα πλήγματα.
Ωστόσο, σήμερα, οι διαφωνίες για τον πόλεμο στην Ουκρανία θέτουν υπαρξιακά ερωτήματα για την ενότητα της Ένωσης.
Συμμαχία Τραμπ – Κρεμλίνου κατά της ΕΕ
Η στρατηγική της κυβέρνησης Τραμπ για την αποδυνάμωση της ΕΕ ευθυγραμμίζεται πλήρως με τη μακροχρόνια εχθρική στάση του Κρεμλίνου απέναντι στην Ένωση.
Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί βρίσκονται αντιμέτωποι με μια υπαρξιακή κρίση, καθώς εθνικοί ηγέτες όπως ο Εμανουέλ Μακρόν και ο Κιρ Στάρμερ (Βρετανός πρωθυπουργός) αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες εκτός των ευρωπαϊκών δομών, προσπαθώντας να διαχειριστούν τη νέα πραγματικότητα.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το όργανο όπου οι 27 ηγέτες λαμβάνουν κρίσιμες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής, αποδεικνύεται διχασμένο και αναποτελεσματικό στην αντιμετώπιση της καταιγίδας που προκαλεί ο Τραμπ για την Ουκρανία.
Ακόμη και η έκτακτη Σύνοδος Κορυφής των Βρυξελλών αυτή την εβδομάδα δεν αναμένεται να φέρει σημαντικά αποτελέσματα, λόγω της αντίστασης της Ουγγαρίας στη χρηματοδότηση της Ουκρανίας. Αντίθετα, ο Μακρόν και ο Στάρμερ συγκροτούν εναλλακτικές διπλωματικές συμμαχίες, στις οποίες δεν προσκαλούν φιλορωσικές κυβερνήσεις της ΕΕ.
«Η κρίση μετακινεί το κέντρο βάρους της Ευρώπης από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς στις εθνικές πρωτεύουσες», δήλωσε ο Mujtaba Rahman, διευθυντής Ευρωπαϊκών Θεμάτων στο Eurasia Group.
Η απειλή του Τραμπ για την εσωτερική πολιτική της Ευρώπης
Εκτός από τη διατάραξη της γεωπολιτικής σταθερότητας, η κυβέρνηση Τραμπ επιδιώκει να επηρεάσει άμεσα την πολιτική ισορροπία στο εσωτερικό της Ευρώπης, ενισχύοντας ακροδεξιά και εθνικιστικά κόμματα.
Οι πιο απαισιόδοξοι αναλυτές εκτιμούν ότι ο Τραμπ θέλει να διαλύσει την ΕΕ, μετατρέποντάς την σε μια χαλαρή συνομοσπονδία κρατών, τα οποία θα εξαρτώνται περισσότερο από τις ΗΠΑ – ή ακόμα και από τη Ρωσία.
«Αυτό που έκανε ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος JD Vance στο Μόναχο δείχνει ξεκάθαρα ότι ο στόχος είναι η αποδόμηση της σημερινής, προοδευτικής ΕΕ, ώστε να δημιουργηθεί μια νέα Ένωση, συντηρητική και απόλυτα ευθυγραμμισμένη με τις ΗΠΑ», δήλωσε ο Tanguy Struye de Swielande, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο UCLouvain.
Αποκλεισμοί και προσβολές προς την Ευρώπη
Ο Τραμπ ποτέ δεν έκρυψε την εχθρότητά του απέναντι στην ΕΕ.
- Έχει καταφερθεί εναντίον της λόγω των μεγάλων εμπορικών πλεονασμάτων της με τις ΗΠΑ.
- Έχει καταδικάσει την εξάρτησή της από την αμερικανική στρατιωτική προστασία.
- Έχει εκφράσει εκνευρισμό για τον αριθμό των γερμανικών πολυτελών αυτοκινήτων στη Νέα Υόρκη.
- Έχει χαρακτηρίσει το Βέλγιο, έδρα των ευρωπαϊκών θεσμών, ως «αχούρι» (shithole country).
Κατά την πρώτη του θητεία, τουλάχιστον διατηρούσε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με την ΕΕ.
Ωστόσο, αυτή τη φορά αγνοεί πλήρως τους κορυφαίους Ευρωπαίους αξιωματούχους.
Οικονομικός εκβιασμός και αδιαφορία για τις ευρωπαϊκές ανησυχίες
Όταν ο Ευρωπαίος Επίτροπος Εμπορίου, Μαρός Σέφτσοβιτς, επισκέφθηκε την Ουάσιγκτον τον Ιανουάριο, όχι μόνο δεν κατάφερε να αποτρέψει έναν νέο εμπορικό πόλεμο, αλλά μια εβδομάδα μετά την επιστροφή του, ο Τραμπ ανακοίνωσε την επιβολή δασμών 25% στις ευρωπαϊκές εισαγωγές.
Ομοίως, όταν ευρωβουλευτές επισκέφθηκαν το Κογκρέσο για να συζητήσουν τις ευρωπαϊκές τεχνολογικές ρυθμίσεις, μόλις έφυγαν, ο Ρεπουμπλικανός Τζιμ Τζόρνταν απαίτησε από τις εταιρείες τεχνολογίας να αποκαλύψουν πώς συμμορφώνονται με τους «λογοκριτικούς κανονισμούς της ΕΕ».
Η ΕΕ έχει λόγο να ανησυχεί – αλλά και να πολεμήσει
Παρά τις προκλήσεις, η ίδια η ένταση του πολέμου Τραμπ-ΕΕ δείχνει ότι η Ένωση παραμένει ισχυρός παίκτης.
«Αν Τραμπ και Πούτιν μας θεωρούν εχθρό τους, τότε μάλλον έχουμε ακόμη δύναμη», δήλωσε χαρακτηριστικά Ευρωπαίος αξιωματούχος.
