Ανοιχτό μέτωπο με την Ευρωπαϊκή Ένωση ανοίγουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, ζητώντας την κατάργηση του συστήματος των Προστατευόμενων Ονομασιών Προέλευσης (ΠΟΠ), το οποίο θεωρούν εμπόδιο για την προώθηση των αμερικανικών αγροτικών προϊόντων στην ευρωπαϊκή αγορά.
Στο επίκεντρο της έντονης αυτής διαμάχης βρίσκονται εμβληματικά ευρωπαϊκά προϊόντα, όπως η ελληνική φέτα και η ιταλική παρμεζάνα.
Στην ετήσια έκθεση «2025 Special 301 Report» του Γραφείου Εμπορικού Αντιπροσώπου των ΗΠΑ (USTR), οι γεωγραφικές ενδείξεις (ΓΕ) παρουσιάζονται ως σοβαρό εμπόδιο για τις εμπορικές επιδιώξεις της Ουάσιγκτον. Όπως αναφέρεται, οι ΗΠΑ καταβάλλουν προσπάθειες τόσο σε διμερές όσο και σε πολυμερές επίπεδο ώστε να αποτρέψουν τις πρακτικές της ΕΕ και άλλων χωρών που υιοθετούν ανάλογα καθεστώτα γεωγραφικών ενδείξεων, καθώς θεωρούν πως περιορίζεται η πρόσβαση των αμερικανικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές.
Οι γεωγραφικές ενδείξεις, επισημαίνεται στην έκθεση, αφορούν τοπωνύμια ή λέξεις που παραπέμπουν σε συγκεκριμένες περιοχές και δηλώνουν ότι τα προϊόντα φέρουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά λόγω της γεωγραφικής τους προέλευσης. Ωστόσο, κατά την αμερικανική πλευρά, η ατζέντα της ΕΕ για τις γεωγραφικές ενδείξεις δημιουργεί σοβαρές στρεβλώσεις και επηρεάζει δυσμενώς την προστασία των εμπορικών σημάτων αμερικανικών προϊόντων, ενώ παράλληλα θέτει τεχνητά εμπόδια στις εξαγωγές που βασίζονται σε κοινά ονόματα, όπως η φέτα και η παρμεζάνα.
Η έκθεση θέτει δύο βασικούς άξονες ανησυχίας:
Πρώτον, υποστηρίζεται ότι το σύστημα γεωγραφικών ενδείξεων της ΕΕ περιορίζει την ισχύ και την προστασία υφιστάμενων εμπορικών σημάτων. Αυτό επηρεάζει αρνητικά επιχειρήσεις όλων των μεγεθών – ακόμη και μικρομεσαίες – οι οποίες χάνουν τη δυνατότητα να αναπτύσσουν και να διαφυλάσσουν την εμπορική τους ταυτότητα. Αντιθέτως, όπως σημειώνεται, τα εμπορικά σήματα είναι ευέλικτα, προσφέρουν υψηλό επίπεδο προστασίας και αναγνωρισιμότητα στους καταναλωτές, συμβάλλοντας ουσιαστικά στο ΑΕΠ και στην απασχόληση.
Δεύτερον, το ευρωπαϊκό σύστημα ΠΟΠ εμποδίζει την πρόσβαση των Αμερικανών παραγωγών στην αγορά της ΕΕ, καθώς και σε άλλες χώρες που υιοθετούν το ίδιο μοντέλο, κατοχυρώνοντας όρους που σε πολλές περιπτώσεις είναι κοινής χρήσης. Η προστασία αυτή περιορίζει αυστηρά τη χρήση ονομασιών όπως «παρμεζάνα», «φέτα», «asiago», «φοντίνα» ή «γκοργκοντζόλα» μόνο για ευρωπαϊκούς παραγωγούς που δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές.
Επιπλέον, οι ΗΠΑ κατηγορούν την ΕΕ ότι απαιτεί από τους εμπορικούς της εταίρους να υιοθετούν τις ίδιες αυστηρές ρυθμίσεις στο πλαίσιο διμερών συμφωνιών, απαγορεύοντας ουσιαστικά την πρόσβαση στην αγορά σε οποιονδήποτε εκτός ΕΕ παραγωγό χρησιμοποιεί αυτές τις ονομασίες – ακόμη και εάν πρόκειται για όρους που αναγνωρίζονται ως κοινής χρήσης στις χώρες τους. Έτσι, οι αμερικανικές επιχειρήσεις αναγκάζονται είτε να αποφεύγουν τελείως αυτούς τους όρους είτε να καταφεύγουν σε εναλλακτικές εκφράσεις όπως «τύπου φέτας» ή «απομίμηση παρμεζάνας», κάτι που θεωρείται δαπανηρό, παραπλανητικό και περιοριστικό για την καταναλωτική επιλογή.
Παραδόξως, η έκθεση υπογραμμίζει ότι ορισμένα κράτη-μέλη της ΕΕ – όπως η Γαλλία και η Δανία – συνεχίζουν να παράγουν προϊόντα με προστατευόμενες ονομασίες άλλων ευρωπαϊκών χωρών και να τα εξάγουν εκτός ΕΕ, χρησιμοποιώντας τις επίμαχες ονομασίες ως κοινά εμπορικά ονόματα.
Κατά τους Αμερικανούς, η πολιτική αυτή δημιουργεί αθέμιτο πλεονέκτημα για τους Ευρωπαίους παραγωγούς και στρεβλώνει τον ανταγωνισμό σε παγκόσμιο επίπεδο.
