Ανάλυση για τους λόγους που οδήγησαν στην απόπειρα δολοφονίας του Σκλοβάκου πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο δημοσιεύει σήμερα το Politico.
Συγκεκριμένα, το άρθρο αναζητά τις ρίζες στο παρελθόν διχασμού που βιώνει η χώρα.
Αναλυτικά, το άρθρο αναφέρει:
«Η Σλοβακία έσπασε ένα ακόμη ταμπού που οι πολίτες της χώρας δεν πίστευαν ποτέ ότι θα παραβιαζόταν. Πρώτα ήταν η δολοφονία του ερευνητή δημοσιογράφου Ján Kuciak το 2018, ο οποίος απλώς ασκούσε το επάγγελμά του, αλλά το πλήρωσε με τη ζωή του. Το ίδιο και τη η αρραβωνιαστικιά του, Martina Kušnírová. Έξι χρόνια μετά, έρχεται η απόπειρα δολοφονίας ενός εν ενεργεία πρωθυπουργού.
Ο Ρόμπερτ Φίτσο, λίγο πριν πυροβοληθεί δεν έκανε παρά τη δουλειά του, περιγράφει ο αναλυτής του Politico. Προήδρευε της συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου στη μικρή Χάντλοβα, πρώην πόλη των ορυχείων, ως ένα δείγμα καλής θέλησης προς τους παραμελημένους ψηφοφόρους των πιο απομακρυσμένων περιοχώς της Σλοβακίας.
Μετά τον πυροβολισμό του και ενώ ο Fico διακομιζόταν με ελικόπτερο στην κοντινή Banská Bystrica αντί για την πρωτεύουσα Μπρατισλάβα – εξαιτίας της αμεσότητας του κινδύνου που αντιμετώπιζε εξαιτίας της σοβαρότητας των τραυμάτων του – το πολιτικό κατεστημένο φάνηκε παγωμένο. Ποιος ήταν υπεύθυνος; Τι συνέβαινε; Πώς συνέβη αυτό;
«Να σταματήσει η ρητορική μίσους»
Στα ερωτήματα αυτά, μια απάντηση κατέχει κυρίαρχη θέση: η πολιτική πόλωση. «Η ρητορική μίσους που είδαμε πρέπει να σταματήσει», δήλωσε η πρόεδρος Zuzana Čaputová. «Σας παρακαλώ, ας το σταματήσουμε!»
«Τα συναισθήματα είναι φυσικά πολύ έντονα, αλλά είναι πολύ κακό να θεριέψει αυτή η ήδη επικίνδυνη κατάσταση», συμφώνησε ο υπουργός Εσωτερικών Matúš Šutaj Eštok.
Ωστόσο, ορισμένοι βουλευτές του κυβερνητικού συνασπισμού φαίνεται ότι δεν έλαβαν το μήνυμα. Ο Ľuboš Blaha, φιλορώσος βουλευτής του κόμματος Smer του Fico, φώναξε στην αντιπολίτευση στο κοινοβούλιο ότι ο πρωθυπουργός «παλεύει σήμερα για τη ζωή του εξαιτίας του μίσους σας».
Ο αντιπρόεδρος του Κοινοβουλίου Andrej Danko, επικεφαλής του ακροδεξιού Εθνικού Κόμματος της Σλοβακίας, απαίτησε από την αντιπολίτευση: «Είστε ικανοποιημένοι;»
Με όπλα η επίλυση των πολιτικών διαφορών;
Πώς έφτασε λοιπόν η Σλοβακία εδώ που είναι σήμερα. Απόλυτα διχασμένη ανάμεσα σε φιλελεύθερους και παραδοσιακούς, δημοκράτες και κακοποιούς, την ανεκτικότητα και το αντίθετό της η χώρα πλέον θα λύνει τις πολιτικές διαφορές της με τα όπλα;
Από τον κομμουνισμό στον καπιταλισμό
Ο κοινωνικός διχασμός ήταν αυτό που επηρέαζε την πολιτική στη Σλοβακία. Μετά την επανάσταση του 1989 σε ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη, η πρώην κομμουνιστική χώρα βυθίστηκε ξαφνικά σε μια ανελέητη εκδοχή του καπιταλισμού – πριν πάρει ξαφνικά διαζύγιο από τους Τσέχους, οι οποίοι αποτελούσαν σταθερό εθνικό εταίρο επί 75 χρόνια στην πρώην Τσεχοσλοβακία.
Αυτοί οι ξαφνικοί μετασχηματισμοί έστρεψαν την πόλη εναντίον του χωριού, τους νέους εναντίον των ηλικιωμένων, τους Σλοβάκους πατριώτες εναντίον των Τσεχοσλοβάκων διεθνιστών, καθώς όλοι έψαχναν να βρουν τα πατήματά τους σε άγνωστο έδαφος.
Το σοκ του Φίτσο
Για τον νεαρό Ρόμπερτ Φίκο, ο οποίος ήταν μόλις 25 ετών όταν οι κομμουνιστές έχασαν την εξουσία, η επανάσταση του 1989 πρέπει να αποτέλεσε σοκ: Μόλις είχε ολοκληρώσει τη νομική σχολή και είχε ενταχθεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα, όταν το Σύμφωνο της Βαρσοβίας διαλύθηκε μαζί με την κοινωνική τάξη στην οποία είχε εκπαιδευτεί για να πετύχει.
Ο κομμουνισμός και η δημοκρατική Δύση
Ο Fico ισχυρίστηκε αργότερα ότι δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τις αλλαγές του 1989, καθώς εκείνη την εποχή εργαζόταν στο υπουργείο Δικαιοσύνης και προετοιμαζόταν για ένα ταξίδι σπουδών στις ΗΠΑ και έτσι ευθυγραμμίστηκε ευθύς εξαρχής με ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού που ένιωθε νοσταλγία για τον κομμουνισμό και αδιαφορία για τη δημοκρατική Δύση.
Η πολιτική πορεία του Φίτσο
Νέος και ταλαντούχος, ο Fico εντάχθηκε στο κόμμα που διαδέχθηκε τους κομμουνιστές και εξελέγη στο κοινοβούλιο το 1992. Παρόλο που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του 1990 στο Στρασβούργο εργαζόμενος στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, διατήρησε ισχυρά τη θέση του στην εγχώρια πολιτική τόσο ώστε να ιδρύσει ένα επιτυχημένο «τρίτο δρόμο», ένα σοσιαλιστικού τύπου κόμματος, το Smer (Κατεύθυνση), το 1999. Το κόμμα αυτό κυριάρχησε στη σλοβακική πολιτική για το επόμενο τέταρτο του αιώνα.
Το σχέδιο των ολιγαρχών
Και εδώ, ωστόσο, εκτιμά ο αναλυτής του Politico, ο Φίτσο υιοθέτησε ένα πολιτικό στυλ που αποξένωσε μεγάλο μέρος της χώρας. Το Smer προέκυψε από τα συντρίμμια ενός αυταρχικού κόμματος που κυριαρχούσε στην εσωτερική σκηνή της Σλοβακίας τη δεκαετία του 1990, του Κινήματος για μια Δημοκρατική Σλοβακία (HZDS), με επικεφαλής τον τραμπούκο πρωθυπουργό Βλαντιμίρ Μέτσιαρ (1994-1998). Οι ολιγάρχες που χρηματοδότησαν και κατεύθυναν το HZDS έψαχναν, κατά γενική ομολογία, για ένα άλλο πολιτικό σχέδιο αφότου ο Mečiar έγινε τοξικός για τη Δύση, και έπεσαν πάνω στον άψογο Fico.
Σχηματισμός κυβέρνησης με αυταρχικά και εθνικιστικά δεκανίκια
Η Smer συγκέντρωσε απογοητευτικό 13,5% στις εκλογές του 2002 μετά από μια επιθετική διαφημιστική εκστρατεία που παρουσίαζε μια οικογένεια να κάθεται γυμνή σε ένα παγκάκι με το σύνθημα «Στην ΕΕ – αλλά όχι με γυμνά οπίσθια». Τέσσερα χρόνια αργότερα, ωστόσο, ένας πιο γυαλισμένος Fico έφτασε στη νίκη με 29%, σχηματίζοντας κυβέρνηση με την αυταρχική παρακαταθήκη του HZDS και τους εθνικιστές του SNS.
Διαψεύδοντας τις προσδοκίες
Ωστόσο, πριν ακόμη ξεκινήσει την πρώτη του θητεία ως πρωθυπουργός, ο Fico ήδη είχε αυτοπροσδιοριστεί ως νοσταλγός του σοσιαλισμού και ταυτόχρονα κυνικά πραγματιστής στην επιδίωξη της εξουσίας – το ακριβώς αντίθετο από αυτό που αναζητούσε το νεότερο, αντικομμουνιστικό, αθώα φιλοδυτικό τμήμα του εκλογικού σώματος.
«Στα πρόθυρα ενός εμφυλίου πολέμου»
Ο Fico διανύει την τρίτη του θητεία ως πρωθυπουργός όταν, το 2018, ο δημοσιογράφος Kuciak και η μέλλουσα σύζυγός του δολοφονούνται από έναν εκτελεστή που φέρεται να είχε προσληφθεί για να φιμώσει το ρεπορτάζ του σχετικά με τη διαφθορά στην πολιτική.
Οι δολοφονίες αυτές φαίνεται να αποπροσανατολίζουν τον Fico. Αμέσως μετά συγκαλεί μια γλυκανάλατη συνέντευξη Τύπου στην οποία συγκέντρωσε δεσμίδες μετρητών σε ένα τραπέζι, υποσχόμενος να πληρώσει 1 εκατομμύριο ευρώ για πληροφορίες που θα οδηγήσουν στη σύλληψη του δολοφόνου. Την ίδια ώρα κατηγόρησε την αντιπολίτευση ότι χρησιμοποιεί τη δολοφονία για πολιτικούς σκοπούς.
Δύο εβδομάδες αργότερα, ο Fico παραιτείται. Δύο χρόνια αργότερα, η Smer υπέστη ήττα στις γενικές εκλογές του 2020.
«Οι έρευνες για κατάχρηση εξουσίας»
Εκτός εξουσίας, ο Fico και οι πολιτικοί του σύμμαχοι – υπουργοί, βουλευτές, ολιγάρχες, δικαστές, ανώτεροι αξιωματικοί της αστυνομίας και των μυστικών υπηρεσιών – τέθηκαν υπό έρευνα για λόγους που κυμαίνονται από διαφθορά έως κατάχρηση εξουσίας και δολιοφθορά. Ο πρώην πρωθυπουργός συνελήφθη μάλιστα τον Απρίλιο του 2022 και κατηγορήθηκε για αδικήματα οργανωμένου εγκλήματος, αν και οι κατηγορίες αυτές έχουν έκτοτε αποσυρθεί.
Η επιστροφή στην εξουσία
Πέρυσι επέστρεψε στην εξουσία. Αφού κέρδισε άλλες γενικές εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2023, ο Fico και η παρέα του επέστρεψαν σαν από κανόνι, ξεκληρίζοντας την ηγεσία της επίλεκτης αστυνομικής μονάδας που τους είχε κατηγορήσει για εγκλήματα, απορρίπτοντας τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, ξαναγράφοντας τον ποινικό κώδικα για να ελαφρύνει τις ποινές για διαφθορά και απειλώντας να χαρακτηρίσει τις ΜΚΟ με εξωτερική χρηματοδότηση ως «ξένους πράκτορες» βάσει ενός νόμου τύπου Μόσχας.
Καθώς ο Fico βρισκόταν σε κρίσιμη κατάσταση στο χειρουργικό τραπέζι της Μπάνσκα Μπίστριτσα, τα μέσα ενημέρωσης δημοσίευσαν ένα βίντεο που διέρρευσε από τον φερόμενο ως δράστη, έναν 71χρονος συγγραφέας, ο οποίος ανέφερε: «Δεν συμφωνώ με την πολιτική αυτής της κυβέρνησης», αναφερόμενος στις καταστολές κατά των μέσων ενημέρωσης και της δικαιοσύνης.
Η έκκληση του ΥΠΕΣ
Στη συνέντευξη Τύπου μετά την επίθεση, ο Šutaj Eštok, ο υπουργός Εσωτερικών, κάλεσε να σταματήσει η βίαιη γλώσσα και οι επιθέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που έχουν καταλήξει να χαρακτηρίζουν τη σλοβακική πολιτική στην εποχή του Fico. «Θέλω να απευθύνω έκκληση στο κοινό, στους δημοσιογράφους και σε όλους τους πολιτικούς να σταματήσουν να διασπείρουν το μίσος», δήλωσε.
«Βρισκόμαστε στα πρόθυρα ενός εμφυλίου πολέμου».
