Η συζήτηση που έχει ανοίξει σε ευρωπαϊκό επίπεδο γύρω από το ενδεχόμενο μιας ευρείας πολεμικής σύγκρουσης προκαλεί έντονο προβληματισμό στους πολίτες, όπως καταγράφεται μέσα από μαρτυρίες ανθρώπων διαφορετικών ηλικιών που μιλούν στο Orange Press Agency. Ιδιαίτερα οι νεότεροι εμφανίζονται ανήσυχοι απέναντι σε ένα σενάριο που μέχρι πρόσφατα έμοιαζε μακρινό και σχεδόν αδιανόητο.
Τον τόνο της δημόσιας συζήτησης έδωσε πριν από λίγες εβδομάδες ο Μπόρις Πιστόριους, ο οποίος προειδοποίησε ότι «η Ευρώπη ίσως έχει ήδη ζήσει το τελευταίο καλοκαίρι ειρήνης». Ο Γερμανός υπουργός Άμυνας δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο σύγκρουσης μεταξύ χωρών του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας ακόμη και πριν από το 2028, εντείνοντας τις ανησυχίες.
Στο ίδιο κλίμα, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς έχει δηλώσει αποφασισμένος να προχωρήσει στη δημιουργία του ισχυρότερου στρατού στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό, η Γερμανία ανακοίνωσε ότι από την 1η Ιανουαρίου 2026 θα ξεκινήσει υποχρεωτική καταγραφή των ανδρών που συμπληρώνουν το 18ο έτος της ηλικίας τους, με στόχο την κάλυψη στρατιωτικών αναγκών, εφόσον δεν επαρκέσουν οι εθελοντές.
Για τους νέους ανθρώπους, το ενδεχόμενο πολέμου δεν αποτελεί απλώς γεωπολιτική ανάλυση, αλλά έναν φόβο που αγγίζει άμεσα τη ζωή τους. Ο Μιχάλης, φοιτητής που δεν έχει ακόμη εκπληρώσει τη στρατιωτική του θητεία, περιγράφει το σενάριο αυτό ως αδιανόητο: «Θα ήταν εξωφρενικό να βρεθώ σε πόλεμο τώρα. Θα άλλαζε τα πάντα — την καθημερινότητά μου, τα σχέδιά μου, ολόκληρη τη ζωή μου».
Όπως σημειώνει, αν καλούνταν να στρατευθεί σε συνθήκες σύρραξης, το ελάχιστο που θα ζητούσε θα ήταν μια ξεκάθαρη απάντηση στο «γιατί». «Αν είναι να ρισκάρω τη ζωή μου, θέλω να ξέρω για ποιο λόγο. Όχι απλώς να μου πουν ότι “έτσι είναι”».
Ανάλογες τοποθετήσεις έχουν ακουστεί και από κορυφαίους στρατιωτικούς αξιωματούχους στην Ευρώπη. Ο αρχηγός των γαλλικών ενόπλων δυνάμεων Φαμπιέν Μαντόν δήλωσε ότι η Γαλλία δεν βρίσκεται πλέον σε περίοδο ειρήνης, καλώντας τη χώρα να είναι «έτοιμη να χάσει τα παιδιά της». Την ίδια γραμμή υιοθέτησε και ο επικεφαλής του βρετανικού γενικού επιτελείου Ρίτσαρντ Νάιτον, ο οποίος ζήτησε αυξημένη ετοιμότητα απέναντι σε ενδεχόμενη σύγκρουση με τη Ρωσία.
Για τη νεότερη γενιά, πάντως, ο πόλεμος παραμένει μια εμπειρία άγνωστη. «Δεν έχουμε ζήσει κάτι αντίστοιχο», λέει ο Γιώργος, κάνοντας μια στάση μπροστά στους πάγκους βιβλίων κοντά στην Ακαδημία. «Η πιο δύσκολη συλλογική εμπειρία μας ήταν ο κορωνοϊός». Αυτό που τον φοβίζει περισσότερο δεν είναι μόνο η αιφνίδια ανατροπή της καθημερινότητας, αλλά και η μορφή που θα μπορούσε να πάρει ένας σύγχρονος πόλεμος, με την τεχνολογία να πολλαπλασιάζει τις καταστροφικές του συνέπειες. «Ο όλεθρος θα ήταν τεράστιος και για όλους».
Στην Ελλάδα, το ζήτημα τέθηκε ανοιχτά και στο Athens Security Forum 2025, όπου ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας μίλησε για την ανάγκη μιας «αλλαγής κουλτούρας» στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Όπως τόνισε, οι πολίτες καλούνται να επανέλθουν σε μια λογική αυτοθυσίας για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους, προειδοποιώντας παράλληλα ότι η Ευρώπη δεν είναι ψυχολογικά έτοιμη να αντικρίσει το κόστος ενός πολέμου, σε αντίθεση με άλλες περιοχές του κόσμου.
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης επισήμανε ότι η «σκληρή ισχύς» έχει επανέλθει στο προσκήνιο, με τις χώρες να επενδύουν μαζικά στην άμυνα, όχι μόνο για λόγους προστασίας αλλά και ως εργαλείο διπλωματικής επιρροής.
Οι αριθμοί επιβεβαιώνουν αυτή τη στροφή. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας, οι δαπάνες της Ε.Ε. για έρευνα και ανάπτυξη στον αμυντικό τομέα αυξήθηκαν κατά 90% την τελευταία πενταετία. Η Γαλλία και η Γερμανία πρωτοστατούν, με επενδύσεις δισεκατομμυρίων ευρώ, ενώ πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο άνοιξε τον δρόμο για τη διοχέτευση ακόμη περισσότερων ευρωπαϊκών πόρων σε αμυντικά προγράμματα, όπως το «Ορίζοντας Ευρώπη», που καλύπτει και εφαρμογές «διπλής χρήσης».
Ωστόσο, δεν συμμερίζονται όλοι αυτή την προτεραιότητα. Ο Γιάννης, πατέρας ενός μικρού παιδιού, δηλώνει ότι κατανοεί τη σημασία της άμυνας, αλλά θεωρεί πως μεγαλύτερη έμφαση θα έπρεπε να δοθεί στην Υγεία, την Παιδεία και την κοινωνική φροντίδα. «Σαν γονιός, η αγωνία είναι μεγάλη», λέει, «αλλά δεν θέλω να ζω με τον πόλεμο ως δεδομένο».
Την ίδια στάση κρατά και η Ελπίδα, επίσης μητέρα, που παραδέχεται ότι προσπαθεί να κρατήσει τη σκέψη του πολέμου μακριά. «Δεν με φοβίζει τόσο ο ίδιος ο πόλεμος, όσο ο φόβος για τον πόλεμο», σημειώνει. «Προτιμώ να μη ζω με αυτόν τον τρόμο, όσο παραμένει ένα σενάριο και όχι μια πραγματικότητα».
