Δεν είναι πια βέβαιο: Μπορεί ο Γαλαξίας μας να μην συγκρουστεί ποτέ με την Ανδρομέδα.
Η αναμενόμενη σύγκρουση του Γαλαξία μας με τη μεγαλύτερη γειτονική του, την Ανδρομέδα, ένα κοσμικό γεγονός που οι αστρονόμοι προβλέπουν από το 1912 ότι θα συμβεί σε περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, ίσως τελικά… να μη συμβεί καθόλου.
Νέα έρευνα υποδεικνύει ότι η πιθανότητα αυτής της γαλαξιακής σύγκρουσης —γνωστής και ως «Milkomeda»— είναι πολύ μικρότερη απ’ ό,τι πίστευαν μέχρι σήμερα οι επιστήμονες.
Αρχικά, όλα δείχνουν πως οι δύο γαλαξίες —που απέχουν μεταξύ τους περίπου 2,5 εκατομμύρια έτη φωτός— κατευθύνονται αναπόφευκτα ο ένας προς τον άλλον. Ο Γαλαξίας και η Ανδρομέδα κινούνται με ταχύτητα περίπου 360.000 χλμ/ώρα (100 χλμ/δευτερόλεπτο).
Όμως το τοπικό μας σύμπλεγμα (Local Group), που αποτελεί τη «γειτονιά» του σύμπαντος στην οποία ανήκουμε, περιλαμβάνει περίπου 100 μικρότερους γνωστούς γαλαξίες. Μια ομάδα αστρονόμων έλαβε υπόψη μερικούς από τους μεγαλύτερους εξ αυτών — όπως το Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου (LMC) και τον γαλαξία του Τριγώνου (M33) — προκειμένου να διαπιστώσει πόσο επηρεάζουν τη μελλοντική τροχιά του Γαλαξία μας τα επόμενα 10 δισεκατομμύρια χρόνια.
Αφού συνυπολόγισαν τη βαρυτική επίδραση των γαλαξιών του Τοπικού Ομίλου και εκτέλεσαν 100.000 προσομοιώσεις με βάση νέα δεδομένα από τα διαστημικά τηλεσκόπια Hubble και Gaia, οι ερευνητές κατέληξαν στο εξής: η πιθανότητα να συγκρουστούν ο Γαλαξίας και η Ανδρομέδα μέσα στα επόμενα 10 δισεκατομμύρια χρόνια είναι περίπου 50%. Όμως η πιθανότητα να συμβεί μέσα σε 4 με 5 δισεκατομμύρια χρόνια —όπως πιστευόταν μέχρι τώρα— είναι μόλις 2%, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα στο περιοδικό Nature Astronomy.
Μια ενδεχόμενη συγχώνευση των δύο γαλαξιών θα σήμαινε τον «θάνατο» και των δύο σπειροειδών δομών τους, μετατρέποντάς τους σε έναν μακρόστενο ελλειπτικό γαλαξία. «Τέτοιες συγκρούσεις συνοδεύονται από κοσμικά “πυροτεχνήματα”, όταν αέρια συσσωρεύονται στο κέντρο του νέου γαλαξία και τροφοδοτούν μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα, η οποία εκλύει τεράστια ποσά ακτινοβολίας πριν τα “καταπιεί” όλα», εξηγεί ο συν-συγγραφέας της μελέτης Carlos Frenk, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Durham.
«Μέχρι σήμερα θεωρούσαμε ότι αυτή είναι η μοίρα που περιμένει τον Γαλαξία μας», συνέχισε. «Τώρα όμως ξέρουμε πως υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να αποφύγουμε αυτό το τρομακτικό σενάριο.»
Ωστόσο, σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλοί άγνωστοι παράγοντες που δυσκολεύουν την ακριβή πρόβλεψη της μοίρας του Γαλαξία μας. Επιπλέον, ο Frenk προειδοποιεί ότι η πιθανότητα σύγκρουσης του Γαλαξία μας με το Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου είναι μεγαλύτερη —και ίσως συμβεί μέσα στα επόμενα 2 δισ. χρόνια, με σημαντικές συνέπειες.
Προσομοιώσεις γαλαξιακών συγκρούσεων
Το LMC περιστρέφεται γύρω από τον Γαλαξία μας, ενώ ο M33 είναι δορυφόρος της Ανδρομέδας.
Αν και η μάζα του LMC αντιστοιχεί μόνο στο 15% αυτής του Γαλαξία, η βαρυτική του επίδραση —κάθετη ως προς την κατεύθυνση της Ανδρομέδας— αλλάζει την τροχιά του Γαλαξία αρκετά ώστε να μειώνεται η πιθανότητα σύγκρουσης. Παρόμοια επίδραση έχει και ο M33.
«Η επιπλέον μάζα του M33 τραβά λίγο περισσότερο τον Γαλαξία προς το μέρος του», εξήγησε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Δρ. Till Sawala, αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι. «Ωστόσο, δείχνουμε επίσης πως το LMC “τραβά” τον Γαλαξία εκτός του επιπέδου τροχιάς του και μακριά από την Ανδρομέδα. Αυτό δεν σημαίνει ότι το LMC θα μας “σώσει” από τη σύγκρουση, αλλά την καθιστά λιγότερο πιθανή.»
Προηγούμενες μελέτες βασίζονταν σε εκτιμήσεις για αβέβαια δεδομένα, όπως θέσεις, κινήσεις και μάζες των γαλαξιών. Στη νέα έρευνα, οι επιστήμονες έλαβαν υπόψη 22 μεταβλητές —συμπεριλαμβανομένων αυτών των αβεβαιοτήτων— που θα μπορούσαν να οδηγήσουν ή να αποτρέψουν μια σύγκρουση.
«Τρέξαμε χιλιάδες προσομοιώσεις, οι οποίες μας επέτρεψαν να λάβουμε υπόψη όλες τις παρατηρησιακές ασάφειες», δήλωσε ο Sawala. «Εξαιτίας των πολλών μεταβλητών και των αντίστοιχων σφαλμάτων τους, η συνολική αβεβαιότητα είναι αρκετά μεγάλη — και καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι η πιθανότητα άμεσης σύγκρουσης είναι μόνο 50% μέσα στα επόμενα 10 δισεκατομμύρια χρόνια.»
Σε πάνω από τις μισές προσομοιώσεις, οι γαλαξίες περνούσαν αρχικά σχετικά κοντά ο ένας από τον άλλο, στη συνέχεια απομακρύνονταν, αλλά τελικά έχαναν αρκετή τροχιακή ενέργεια ώστε να καταλήξουν σε συγχώνευση. Αυτές οι αρχικές «συγκρούσεις» ανάμεσα στους γαλαξιακούς αέριους δίσκους θα οδηγούσαν τελικά σε πλήρη ένωση.
«Γενικά, η συγχώνευση θα συνοδευόταν από έντονη έκρηξη γέννησης νέων άστρων, που θα ακολουθούταν από περίοδο ισχυρής ακτινοβολίας από εκρήξεις νεαρών άστρων και από την ενεργοποίηση της υπερμεγέθους μαύρης τρύπας, πριν τελικά τερματιστεί εντελώς η διαδικασία δημιουργίας νέων άστρων», είπε ο Sawala. «Λίγα δισεκατομμύρια χρόνια αργότερα, τα ίχνη του Γαλαξία και της Ανδρομέδας θα έχουν εξαφανιστεί και το αποτέλεσμα θα είναι ένας χωρίς χαρακτηριστικά ελλειπτικός γαλαξίας.»
Σε άλλες προσομοιώσεις, οι δύο γαλαξίες απλώς περνούσαν ο ένας κοντά στον άλλον χωρίς να συγκρουστούν.
Το μέλλον του σύμπαντος παραμένει ανοιχτό
Ο Geraint Lewis, καθηγητής αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, χαρακτήρισε ιδιαίτερα ενδιαφέροντα τα αποτελέσματα που δείχνουν τη βαρυτική επιρροή των M33 και LMC. Ο ίδιος έχει δημοσιεύσει στο παρελθόν έρευνες σχετικά με πιθανή σύγκρουση Γαλαξία – Ανδρομέδας.
«Δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν η σύγκρουση έχει αποκλειστεί, αλλά τα νέα δεδομένα δείχνουν ξεκάθαρα ότι η ιδέα μιας αναπόφευκτης καταστροφής δεν είναι όσο βέβαιη νομίζαμε», σημείωσε. «Ακόμη κι αν δεν συγκρουστούν άμεσα, η βαρυτική αλληλεπίδραση μεταξύ τους θα μπορούσε να τις καταστρέψει σταδιακά.»
Ο Scott Lucchini από το Κέντρο Αστροφυσικής του Harvard-Smithsonian επισημαίνει ότι το σημαντικότερο στοιχείο της νέας μελέτης είναι η ενσωμάτωση όλων των αβεβαιοτήτων:
«Λαμβάνοντας υπόψη τις ασάφειες σε θέσεις, ταχύτητες και μάζες των γαλαξιών, το μοντέλο μας δείχνει όλες τις πιθανές εκβάσεις», ανέφερε.
Οι γαλαξίες είναι γεμάτοι πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις. Οι τροχιές τους επηρεάζονται, η μάζα τους μεταβάλλεται, τα σχήματά τους αλλοιώνονται. Αυτό κάνει τις προβλέψεις εξαιρετικά δύσκολες.
Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, η μοίρα του Γαλαξία μας παραμένει εντελώς ανοιχτή.
Ωστόσο, τα νέα δεδομένα που αναμένονται από το τηλεσκόπιο Gaia το καλοκαίρι του 2026 θα βοηθήσουν στη μείωση της αβεβαιότητας σχετικά με την κατεύθυνση και την ταχύτητα της Ανδρομέδας.
Πιο επικίνδυνο το τέλος του Ήλιου παρά η σύγκρουση με την Ανδρομέδα
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι το μέλλον του Ήλιου μας είναι πιο απειλητικό για τη Γη από οποιαδήποτε γαλαξιακή σύγκρουση.
Ο Ήλιος έχει ήδη ηλικία 4,5 δισεκατομμυρίων ετών και όταν αρχίσει να πεθαίνει —σε περίπου 5 δισεκατομμύρια χρόνια— θα διογκωθεί σε κόκκινο γίγαντα και πιθανόν να καταπιεί τον Ερμή, την Αφροδίτη και τη Γη.
«Η σύντομη απάντηση είναι ότι το τέλος του Ήλιου είναι χειρότερο για τον πλανήτη μας απ’ ό,τι η πιθανή σύγκρουση με την Ανδρομέδα», λέει ο Sawala. «Αν και η συγχώνευση θα σήμαινε το τέλος του Γαλαξία μας, δεν θα σήμαινε απαραίτητα το τέλος του Ήλιου ή της Γης. Επιπλέον, δείχνουμε πως προηγούμενες μελέτες που προσπαθούσαν να προβλέψουν ακριβώς τη μοίρα του ηλιακού μας συστήματος μετά τη σύγκρουση ήταν πρόωρες. Συγκρούσεις ανάμεσα σε άστρα ή πλανήτες είναι εξαιρετικά σπάνιες κατά τη διάρκεια γαλαξιακών συγχωνεύσεων.»
Αν και η ομάδα δεν μοντελοποίησε σε βάθος την πιθανή συγχώνευση του LMC με τον Γαλαξία, τα δεδομένα δείχνουν πως αυτή θα συμβεί σχεδόν με βεβαιότητα μέσα στα επόμενα 2 δισ. χρόνια, κάτι που επιβεβαιώνεται και από προηγούμενες μελέτες. Οι επιπτώσεις, ωστόσο, θα είναι μικρότερης κλίμακας σε σχέση με εκείνες μιας συγχώνευσης με την Ανδρομέδα.
«Η συγχώνευση με το LMC δεν θα καταστρέψει τον Γαλαξία μας, αλλά θα τον αλλάξει βαθιά, επηρεάζοντας ιδιαίτερα τη μαύρη τρύπα στο κέντρο του και το γαλαξιακό φωτοστέφανο», σημείωσε ο Frenk, ο οποίος συμμετείχε και σε σχετική μελέτη του 2019.
Πηγή: CNN
