ΓΟΥΕΛΙΝΓΚΤΟΝ, Νέα Ζηλανδία — Ένα βουνό στη Νέα Ζηλανδία, το οποίο οι αυτόχθονες Μαορί θεωρούν προγονική οντότητα, αναγνωρίστηκε ως νομικό πρόσωπο την Πέμπτη, αποκτώντας όλα τα δικαιώματα και τις ευθύνες ενός ανθρώπου.
Το Όρος Ταρανάκι, πλέον γνωστό με το Μαορί όνομά του Taranaki Maunga, είναι το νεότερο φυσικό τοπίο στη χώρα που λαμβάνει νομική προσωπικότητα, έπειτα από παρόμοιες αναγνωρίσεις που έχουν γίνει σε ποτάμια και ιερές εκτάσεις. Το επιβλητικό, ανενεργό ηφαίστειο είναι το δεύτερο ψηλότερο στη Βόρεια Νήσο της Νέας Ζηλανδίας, φτάνοντας τα 2.518 μέτρα, και αποτελεί δημοφιλή προορισμό για τουρισμό, πεζοπορία και χειμερινά σπορ.
Η ιστορική σημασία της αναγνώρισης
Η νομική αναγνώριση του βουνού αποτελεί μια μορφή αποκατάστασης για την αρπαγή του από τους Μαορί της περιοχής Ταρανάκι, κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας στη Νέα Ζηλανδία. Αποτελεί μέρος μιας συμφωνίας της κυβέρνησης με τους αυτόχθονες πληθυσμούς, προκειμένου να επανορθωθούν οι αδικίες που διαπράχθηκαν εις βάρος τους από τη στιγμή που η χώρα αποικίστηκε.
Πώς μπορεί ένα βουνό να θεωρηθεί νομικό πρόσωπο;
Ο νόμος που ψηφίστηκε την Πέμπτη παραχωρεί στο Taranaki Maunga όλα τα δικαιώματα, τις εξουσίες, τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες ενός ανθρώπου. Η νομική του προσωπικότητα φέρει το όνομα Te Kāhui Tupua, και αναγνωρίζεται ως ένας “ζωντανός και αδιαίρετος οργανισμός”. Το πλαίσιο αυτό περιλαμβάνει το βουνό, τις γύρω κορυφές και εκτάσεις, ενσωματώνοντας τόσο τα φυσικά όσο και τα μεταφυσικά στοιχεία του.
Σύμφωνα με τον νόμο, μια νέα επιτροπή θα λειτουργεί ως “το πρόσωπο και η φωνή” του βουνού. Η επιτροπή αυτή θα αποτελείται από τέσσερα μέλη από τις τοπικές φυλές Μαορί και τέσσερα μέλη που θα οριστούν από τον Υπουργό Περιβάλλοντος της Νέας Ζηλανδίας.
Γιατί το όρος Taranaki είναι τόσο σημαντικό;
Ο βουλευτής Πολ Γκόλντσμιθ, υπεύθυνος για τις συμφωνίες μεταξύ της κυβέρνησης και των Μαορί φυλών, τόνισε στη Βουλή:
“Το βουνό υπήρξε επί αιώνες ένας τιμημένος πρόγονος, μια πηγή φυσικής, πολιτιστικής και πνευματικής ζωτικότητας, καθώς και ο τελικός τόπος ανάπαυσης πολλών.”
Ωστόσο, οι αποικιοκράτες που έφτασαν στη Νέα Ζηλανδία τον 18ο και 19ο αιώνα αλλοίωσαν το όνομά του και αργότερα κατάσχεσαν τη γη του.
- Το 1770, ο Βρετανός εξερευνητής Τζέιμς Κουκ είδε το βουνό από το πλοίο του και το ονόμασε “Όρος Έγκμοντ”.
- Το 1840, οι Μαορί φυλές υπέγραψαν με τη Βρετανική Αυτοκρατορία τη Συνθήκη του Γουαϊτάνγκι, στην οποία τους υποσχέθηκαν ότι θα διατηρούσαν τα δικαιώματά τους στη γη και στους φυσικούς πόρους τους.
- Το 1865, η Βρετανική Αυτοκρατορία κατάσχεσε τεράστιες εκτάσεις γης, συμπεριλαμβανομένου του βουνού, ως τιμωρία προς τους Μαορί που επαναστάτησαν.
Για δεκαετίες, ομάδες κυνηγών και αθλητικών συλλόγων είχαν λόγο στη διαχείριση του βουνού – αλλά οι Μαορί δεν είχαν καμία απολύτως συμμετοχή.
Ωστόσο, το ισχυρό κίνημα διαμαρτυρίας των Μαορί τη δεκαετία του 1970 και του 1980 οδήγησε σε μεγαλύτερη αναγνώριση της γλώσσας, του πολιτισμού και των δικαιωμάτων τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα συμφωνίες αποκατάστασης, όπως αυτή που υπογράφηκε το 2023 με οκτώ φυλές των Μαορί του Ταρανάκι.
Πώς θα χρησιμοποιηθούν τα δικαιώματα του βουνού;
“Σήμερα, το Taranaki, το βουνό μας, ο προγονικός μας θησαυρός, απελευθερώνεται από τις αλυσίδες της αδικίας, της άγνοιας, του μίσους,” δήλωσε η Ντέμπι Νγκαρέουα-Πάκερ, ηγέτιδα του πολιτικού κόμματος Te Pāti Māori και απόγονος των φυλών της περιοχής.
“Μεγαλώσαμε γνωρίζοντας ότι κανείς δεν μπορούσε να μας αποσυνδέσει από αυτό.”
Τα νομικά δικαιώματα του βουνού στοχεύουν στη διατήρηση της υγείας και της ευημερίας του. Ο νέος νομικός του ρόλος θα χρησιμοποιηθεί για:
- Αποτροπή εξαναγκαστικών πωλήσεων γης
- Αποκατάσταση παραδοσιακών πρακτικών των Μαορί
- Διατήρηση της τοπικής χλωρίδας και πανίδας
- Διατήρηση της πρόσβασης του κοινού στο βουνό
Άλλες φυσικές περιοχές της Νέας Ζηλανδίας με νομική προσωπικότητα
Η Νέα Ζηλανδία ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που αναγνώρισε φυσικά τοπία ως νομικά πρόσωπα.
- Το 2014, αναγνωρίστηκε το δάσος Te Urewera ως νομική οντότητα, με τη διαχείρισή του να περνά στη φυλή Tūhoe.
- Το 2017, η χώρα αναγνώρισε τον ποταμό Whanganui ως “ανθρώπινο ον”, ως μέρος μιας συμφωνίας με τη φυλή Whanganui iwi.
Πώς αντέδρασε η κοινωνία;
Το νομοσχέδιο υπερψηφίστηκε ομόφωνα από τους 123 βουλευτές του κοινοβουλίου. Η απόφαση χαιρετίστηκε από το τραγούδι “Waiata” των Μαορί, που αντήχησε στη Βουλή, ενώ δεκάδες Μαορί ταξίδεψαν από το Ταρανάκι στην πρωτεύουσα, Ουέλινγκτον, για να παραστούν στην ιστορική στιγμή.
Η ενότητα αυτή προσέφερε μια σπάνια στιγμή ηρεμίας, εν μέσω ενός κλίματος έντασης για τις φυλετικές σχέσεις στη Νέα Ζηλανδία. Τον Νοέμβριο, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν στο κοινοβούλιο ενάντια σε ένα νέο νομοσχέδιο που απειλεί να περιορίσει τα δικαιώματα των Μαορί, αναδιαμορφώνοντας τη Συνθήκη του Γουαϊτάνγκι.
Ωστόσο, η αναγνώριση του Taranaki Maunga ως νομική οντότητα αποτελεί ένα ισχυρό μήνυμα για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς των Μαορί και του φυσικού περιβάλλοντος της Νέας Ζηλανδίας.
Πηγή: cnn.com
