Ήταν Σεπτέμβριος του 2015 όταν ο τότε Πρωθυπουργός με τη νωπή εντολή από τον ελληνικό λαό είχε τη δυνατότητα να επιλέξει την κυβέρνηση με την οποία θα συνέχιζε να κυβερνά. Με τους «ακραίους» του ΣΥΡΙΖΑ εκτός κόμματος αλλά και εκτός Βουλής, τη Νέα Δημοκρατία να βρίσκεται σε τροχιά «λαϊκής δεξιάς», το ΠΑΣΟΚ ζαλισμένο ακόμα από την τεράστια πτώση των ποσοστών του και ανήμπορο να βρει σωστά πατήματα, οι μόνοι παίκτες που βρισκόταν στο λεγόμενο κέντρο ήταν η Ένωση Κεντρώων και το Ποτάμι. Η περίοδος μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 ήταν το μοναδικό παράθυρο ευκαιρίας του Αλέξη Τσίπρα για επανατοποθέτηση στην εκλογική αγορά, η οποία θα μπορούσε να σηματοδοτηθεί από μια συγκυβέρνηση με το Ποτάμι ή/και την Ένωση Κεντρώων. Θα μπορούσε δηλαδή σε ένα γήπεδο που δεν υπήρχε δυνατός αντίπαλος να κινηθεί μόνος του να πλησιάσει νέες ομάδες ψηφοφόρων έχοντας σχετικά χαμηλό ρίσκο να του φύγουν οι «ακραίες» αριστερές ομάδες, καθώς και δεν υπήρχε άλλο κοινοβουλευτικό κόμμα να τους εκπροσωπήσει αλλά και η δημοφιλία του βρισκόταν ακόμα σε υψηλά επίπεδα.
Ο Αλέξης Τσίπρας όμως, για τους δικούς του λόγους, επέλεξε να συνεχίσει να συγκυβερνά με τους Ανεξάρτητους Έλληνες. Αυτή η κίνηση ήταν αυτό που τον εγκλώβισε στη σημερινή κατάσταση. Είναι από εκείνες τις κινήσεις σε ένα παιχνίδι, των οποίων τα αποτελέσματα δεν φαίνονται άμεσα αλλά σε βάθος χρόνου. Γι αυτό και όταν πολλοί αναλυτές μιλούσαν το 2016 και το 2017 για «στροφή προς το κέντρο» με σιγουριά έλεγα πως δεν επρόκειτο να στρίψει. Όχι μόνο διότι είχε ήδη κάνει τις επιλογές του. Αλλά και διότι το παράθυρο ευκαιρίας είχε κλείσει. Μετά τους πρώτους μήνες του 2016 δεν τον έπαιρνε πλέον να στρίψει. Γιατί αυτό; Διότι είχαμε αλλαγή παίκτη στο άλλο μεγάλο στρατόπεδο, τη Νέα Δημοκρατία. Η εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη οδήγησε σε μετατόπιση της Νέας Δημοκρατίας προς το μεταρρυθμιστικό κέντρο. Ήταν μία απολύτως λογική εκλογική κίνηση. Το Ποτάμι έχασε το USP του (unique selling point) και ουσιαστικά βγήκε εκτός μάχης (την ίδια ώρα που οι «δεξιοί» ψηφοφόροι θέλοντας να φύγει ο ΣΥΡΙΖΑ από την κυβέρνηση δεν είχαν άλλη επιλογή από το να ψηφίσουν Νέα Δημοκρατία). Έτσι κάλυψε το χώρο που ο Αλέξης Τσίπρας αποφάσισε ουσιαστικά να μην διεκδικήσει.
Το τελευταίο διάστημα (κυρίως από το 2019 και έπειτα) ο ΣΥΡΙΖΑ πατάει σε μιάμιση βάρκα ψηφοφόρων. Στους σκληροπυρηνικούς (η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων ανήκει στους σοσιαλδιεθνιστές βάση των ψυχογραφικών χαρακτηριστικών τους) και στους μετριοπαθείς (σοσιαλκεντρώους). Οι τελευταίοι είναι μια ομάδα ψηφοφόρων κοντά στο λεγόμενο «κέντρο» οι περισσότεροι των οποίων, για τους δικούς τους λόγους, δεν επιθυμούν να ψηφίσουν «δεξιά». Με το ΚΙΝΑΛ να ακολουθεί στρατηγική ακολουθητή (follower) σε μια αγορά που θα έπρεπε να ακολουθεί στρατηγική διεκδικητή (challenger), και άρα ουσιαστικά εκτός παιχνιδιού, τη μεγαλύτερη μερίδα αυτών των ψηφοφόρων την κάλυπτε ο ΣΥΡΙΖΑ. Δεν ήταν όμως ψηφοφόροι «δικοί του», αλλά δανεικοί. Για να γίνουν πιστοί ψηφοφόροι ΣΥΡΙΖΑ θα έπρεπε να χτίσει μαζί τους σχέση εμπιστοσύνης. Εάν όμως έκανε κίνηση να πάει προς το μέρος τους υπήρχε κίνδυνος να χάσει τη μεγαλύτερη μερίδα ψηφοφόρων των σισιαλδιεθνιστών. Εναλλακτικές υπήρχαν (πχ ΜεΡΑ25) ή και μπορούσαν να δημιουργηθούν. Από ένα σημείο και μετά ήταν δηλαδή πιο πιθανό να χάσει περισσότερους ψηφοφόρους από ότι θα κέρδιζε. Έτσι κίνηση δεν έγινε και σχέση εμπιστοσύνης δε δημιουργήθηκε. Χαρακτηριστικό είναι πως οι συγκεκριμένοι ψηφοφόροι εδώ και καιρό έδειχναν πως ήταν δυσαρεστημένοι όχι τόσο με τις πολιτικές τοποθετήσεις ΣΥΡΙΖΑ αλλά κυρίως με τον τρόπο αντιπολίτευσης και το ύφος, τον τρόπο επικοινωνίας. Κάποιοι από αυτούς τους ψηφοφόρους μεταφέρθηκαν στη γκρίζα ζώνη, κάποιοι άλλοι παρέμειναν στο ΣΥΡΙΖΑ μέχρι να βρουν εναλλακτική.
Η εναλλακτική για αυτούς ήρθε με την εκλογή του Νίκου Ανδρουλάκη στο ΚΙΝΑΛ. Όπως έγραψα, δεν είναι τόσο οι πολιτικές θέσεις που έχουν σημασία τη δεδομένη στιγμή για τους συγκεκριμένους ψηφοφόρους αλλά το διαφορετικό ύφος και τρόπος αντιπολίτευσης. Σε μεγάλο βαθμό αυτοί είναι ο λόγος που το ΚΙΝΑΛ υπερδιπλασίασε τα ποσοστά του (λαμβάνει για συγκεκριμένο λόγο και από τη Νέα Δημοκρατία άλλα αυτό δεν είναι σκοπός του παρόντος άρθρου να το αναλύσει). Έτσι ο Αλέξης Τσίπρας που αρχικά δεν τόλμησε να διεκδικήσει το κέντρο, τώρα δείχνει να χάνει και την κεντροαριστερά που του είχε δώσει τη δανεική ψήφο της για μερικές εκλογικές αναμετρήσεις.
Σήμερα, και μετά τις πρώτες δημοσκοπήσεις που δείχνουν το ΚΙΝΑΛ να απειλεί τον ΣΥΡΙΖΑ έχουμε κινήσεις του Αλέξη Τσίπρα που δείχνουν πως θέλει να «ανοίξει» το κόμμα. Θεωρώ πως γνωρίζει πολύ καλά πως είναι πλέον αργά για τον ίδιο να διεκδικήσει κάποιο άλλο κοινό. Οι όποιες κινήσεις για νωπή εντολή από τη βάση του κόμματος μοιάζουν σαν προσπάθεια να έχει ένα σοβαρό επιχείρημα που θα τον κρατήσει στην καρέκλα του μετά την ήττα στις επερχόμενες εκλογές. Βέβαια όλα δεν έχουν κριθεί. Προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την ακρίβεια ώστε όχι να κερδίσει ψήφους αλλά να απομακρύνει ψηφοφόρους από τη ΝΔ με σκοπό δημιουργία κυβέρνησης των αντιπολιτευτικών δυνάμεων. Θεωρώ εξαιρετικά δύσκολο να του βγει. Αλλά είναι το τελευταίο του χαρτί και το παίζει σωστά. Και είναι το τελευταίο του χαρτί εξαιτίας της κίνησης του το Σεπτέμβριο του 2015 να μη στρίψει σε μια ανοιχτή λεωφόρο. Πλέον η λεωφόρος έγινε κακοτράχαλο βουνό και ο Αλέξης Τσίπρας έχει (αυτό)εγκλωβιστεί.
