Υπάρχουν συνεχείς ροές. Όσοι πρόσφυγες ή μετανάστες απομακρύνονται απ τα νησιά προς την ηπειρωτική χώρα, ακόμη περισσότεροι έρχονται. Ιδίως στη Σάμο. Σα να ειδοποιεί κάποιος την πλευρά των τουρκικών παραλίων. Επομένως η συμφωνία ΕΕ Τουρκίας παραβιάζεται. Οι ερχόμενοι, είναι κυρίως απ την Κεντρική Αφρική ή τις χώρες του Μαγκρέμπ. Επομένως από μη, τυπικά, εμπόλεμες ζώνες.
Η κ. Μέρκελ στην πρόσφατη επίσκεψή της στην χώρα μας, είπε ότι η συμφωνία δεν υφίσταται για προερχομένους εκτός Συρίας. Οι ερμηνείες όμως τόσο απ’ το υπουργείο Μεταναστευτικής πολιτικής όσο και απ την πλευρά της Ευρώπης και του επιτρόπου κ. Αβραμόπουλου, είναι ότι μια τέτοια προσέγγιση, εγκυμονεί κινδύνους συνολικής κατάρρευσης της συμφωνίας.
Στην Σάμο βρίσκονται μόνιμα 3500- 4500 πρόσφυγες και μετανάστες (ανάλογα με τις ροές), δίπλα σε μια πόλη 7000 χιλιάδων και ένα ΚΥΤ χωρητικότητας 800 ατόμων. Δεν μπορούν να απομακρυνθούν μαζικά εάν δεν κριθούν ως ευάλωτοι, ακολουθώντας το τυπικό της δήλωσης ( της συμφωνίας) ΕΕ- Τουρκίας . Οι εξετάσεις των φακέλων τους αργούν υπερβολικά. Άλλοι αρμόδιοι ισχυρίζονται ότι φταίει το ΚΕΕΛΠΝΟ, άλλοι ότι φταίει η Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής , άλλοι, η Ύπατη Αρμοστεία, άλλοι τα ρίχνουν στην Frontex. Αναλόγως. Οι φιλοξενούμενοι έχουν μια περίπλοκη νομική στήριξη ώστε να μπορούν να επιλέξουν απ τις κατηγορίες «ευαλωτότητας», την πιο κατάλληλη στο προφίλ τους. Το Υπουργείο, οι διοικητικοί μηχανισμοί , το τοπικό ΚΥΤ, είναι εξαιρετικά αναποτελεσματικά. Αργούν. Σχεδόν επιβραδύνουν. Φοβούνται ότι εάν απομακρυνθούν μαζικά και θεαματικά, θα φανεί σαν νεύμα στην απέναντι ακτή, «βρέθηκε γέφυρα προς την Ευρώπη. Ελάτε». Ελεύσεις όμως με κλειστά τα ευρωπαϊκά σύνορα οδηγούν αναπότρεπτα σε πολύπλευρη καταστροφή.
Οι άνθρωποι ζουν σε άθλιες, βρεγμένες, κρύες συνθήκες, ζουν στις σκηνές, κάποιοι σε ενοικιαζόμενα, λίγοι στα κοντέινερς. Οι πεπερασμένες υποδομές του νησιού δεν αρκούν. Στα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου γίνεται χαμός. Μπορεί μια ηλικιωμένη να ξεκινήσει από ένα απομονωμένο χωριό 80 φιδίσια χιλιόμετρα μακριά (2 ώρες με το λεωφορείο) να δει τον γιατρό ΤΗΣ , («αυτόν που με ξέρει. που με βλέπει») και την ώρα του πολύτιμου και σπάνιου ραντεβού να βρεθεί μπροστά σε άπειρους συνασθενείς. (Δυστυχώς δεν υπάρχει πια η καλή ιατρική ΜΚΟ που ήταν μέσα στο Κέντρο και φιλτράριζε ασθενείς και ασθένειες). Η ηλικιωμένη δεν προλαβαίνει να γυρίσει στο μακρινό χωριό με το τελευταίο λεωφορείο των 2. Το ίδιο συμβαίνει με τα ATMs , αν τύχει Παρασκευή με τις πληρωμές των επιδομάτων στους πρόσφυγες. Ουρές και καυγάδες. Τέτοια μικρά αλλά συνεχή περιστατικά, πιέζουν τους κουρασμένους κατοίκους.
Αιρετό «αστέρι» της περιοχής, είχε το μονοπώλιο της μετακίνησης στην ηπειρωτική χώρα το 2015, των τεραστίων- κερδοφόρων- αριθμών κυρίως των εκ Συρίας προερχομένων. Μετά την συμφωνία , η δουλειά κόπασε, τα κέρδη κατέπεσαν. (Πόσο αναζωογονητικό θα ήταν να κατέρρεε η συμφωνία!). Πολιτικά όμως το αστέρι μας συνεχίζει να κερδίζει. Καβαλάει την οργή των κατοίκων, πουσάρει τους κουρασμένους και μπαϊλντισμένους και σπεκουλάρει, ενοχοποιεί όλους του αντιπάλους του. Με την μια ή την άλλη μορφή, ζει απ το προσφυγικό.
Νέος εργαζόμενος, χαμηλών προσόντων απ’ την Βόρειο Ευρώπη, προτιμά να δραστηριοποιείται η ΜΚΟ του στην Ελλάδα, (μια δυτική, ασφαλή, ήσυχη χώρα, με 7 μήνες λιακάδα και μπάνια), απ τον να βρίσκεται στον Νίγηρα. Ζει απ το προσφυγικό.
Διεθνείς νομικές εταιρείες εργάζονται και προσφέρουν τις νομικές τους υπηρεσίες σε ένα δαιδαλώδες σύστημα δικαίου αποτελούμενο από συνδυασμό πολλών δικαίων, πολλών χωρών, που πρέπει να συντεθούν (και εν ανάγκη να εξουδετερωθούν) σε ένα συμφέρον και αποδοτικό «δικαικό πηλίκον». Ζουν απ το προσφυγικό.
Δείτε την «Καπερναούμ» (Γαλλολιβανέζικη παραγωγή) που παίζεται στο σινεμά αυτές τις μέρες, για να καταλάβετε κάποιους πυρήνες του μεταναστευτικού προβλήματος και των επαίσχυντων διακινητών.
Οι πολίτες πρωτίστως δυσανασχετούν, λόγω παράλυσης της λειτουργίας των υποδομών. Μελαγχολούν. «Έχουν τα νησιά σα στρατόπεδα για να κρατούν μακριά τους το πρόβλημα. Όλοι τους, οι Ευρωπαίοι, η κυβέρνηση, οι πολιτικοί», σκέφτονται. Έτσι ριζοσπαστικοποιούνται. Από δυσφορία όχι από ιδεολογία. Όμως η δυσφορία, η τσαντίλα, η θλίψη, το αδιέξοδο μέλλον, παράγει ιδεολογία. Αυτή που επεκτείνεται ραγδαία. Η άτυπη, υπόρρητη, μαζική ακρότητα, ο πρωτοφασισμός, οι αρχαϊσμοί, η εκτράχυνση. Αυτή που δεν την βλέπουν να επελαύνει ούτε ο αριστερίζων δικαιωματισμός, ούτε ο δεξιόφρων ηθικισμός και καταγγελτισμός.
Λειτουργικές λύσεις, όπως ο χωρισμός σε ομάδες ανάλογα με τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά, (δεν συνυπάρχουν όλοι με όλους αφού υπάρχουν μεγάλες ενδοπροσφυγικές συγκρούσεις λόγω εθίμων, καταγωγής, συμπεριφορών), μικρές συγκεντρώσεις (αφού οι μεγάλοι αριθμοί παράγουν εντάσεις), διασπορά χωρίς να ασκείται πίεση στους αστικούς ιστούς, γρήγορες διαδικασίες εξέτασης, ιατρική στήριξη εντός των ΚΥΤ και οργανωτικές πειθαρχίες.
Όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ο πολιτισμικός φόβος, οι ιδεολογικές μεταλλάξεις, οι θεωρησιακές νεοπλασίες που παράγει το προσφυγικό φαινόμενο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι η δραστικότερη πολιτική λειτουργία γίνεται η φήμη. Ο αχός. Η ψευδοείδηση. Γιατί δεν πρόκειται απλώς για βασανισμένους, διωκόμενους, δυστυχισμένους που μετακινούνται, αλλά το ότι αυτοί διασταυρώνονται με ταυτοτικά, εκμηδενισμένους, με τους πολίτες της κρισιακής κατάπτωσης και κατάθλιψης . Το πρόβλημα του προσφυγικού είναι ότι συναντά την ελληνική και ευρωπαϊκή κρίση, στην πιο επώδυνη φάση της. Στην πολιτιστική της φάση.
Ο Δημήτρης Σεβαστάκης είναι βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ του νομού Σάμου και Πρόεδρος Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων
