Είναι γνωστό πως η Δικαιοσύνη, αποτελεί το τελευταίο οχυρό. Κάθε πολίτη. Αδύναμου και ισχυρού. Μαζί εξάλλου με την κοινωνική και οικονομική θέση, ‘πάνε’ και οι ορέξεις των φθονερών.
Συγχρόνως είναι και το θεμελιώδες επιχείρημα για την κοινωνική συνύπαρξη. Η διαβεβαίωση πως στο τέλος της ημέρας, όλοι κάπου λογοδοτούν και οι κανόνες είναι ίδιοι για όλους. Μια διαβεβαίωση πως κανείς δε θα υποστεί αδικαιολόγητες διακρίσεις. Αλλά και μια υπόσχεση πως η δικαίωση και η τιμωρία, στο τέλος ‘έρχονται’ για όλους. Κάτι σαν τη θρησκεία. Έτσι γίνεται δεκτή η φύση της και η λειτουργία της ως εξουσίας. Χωρίς να νομιμοποιείται και να προέρχεται από τους πολλούς, αλλά από τους ‘σοφούς’ και τους ‘δίκαιους’.
Η λειτουργία της Δικαιοσύνης στην ιστορική διαδρομή έχει χαρακτήρα τόσο ‘αποκαταστατικό’, όταν λειτουργεί για να ΄διορθώσει’ αδικίες, να επιβάλει τιμωρίες και να επιδικάσει αποζημιώσεις, όσο και δημιουργικό, όταν πλάθει, μέσα από την ερμηνεία, αρχές και κριτήρια και δίνει περιεχόμενο στους όρους συμβίωσης, ατόμων και κοινωνιών. Ο καίριος αυτός ρόλος της, βρίσκει την αντιπροσωπευτικότερη έκφρασή του, στο Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών, που αποτελεί διαρκή άσκηση μετεξέλιξης του ισχυρότερου παγκοσμίως κράτους και μεταπολεμικά στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όπως σύγχρονα διακρίνεται στο Γενικό Δικαστήριο και το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, είναι αυτό που ερμηνεύει τις Ιδρυτικές Συνθήκες και δίνει λειτουργικό περιεχόμενο στο παράγωγο Κοινοτικό Δίκαιο. Και δεν το πράττει εν κενώ, αλλά μέσα από την αρχή της λογικής και των κανόνων, που αποτελεί την πεμπτουσία του Κράτους Δικαίου και του ανθρωποκεντρικού πολιτισμού, καθώς και τη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των ελευθεριών. Τι αξία θα είχαν εξάλλου όλες οι σπουδαίες πρωτοβουλίες για την οικοδόμηση της Ενιαίας Ευρώπης, ως φωτοδότριας δύναμης και φάρου προόδου και πολιτισμού, αν δεν έδινε το παράδειγμα σεβασμού των αξιών που πρεσβεύει και υπερασπίζεται, κατ’ αρχήν για το σύνολο των πολιτών της?
Τον κορυφαίο ρόλο του και αποστολή του, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τον επιβεβαίωσε και με την πρόσφατη απόφασή του στην υπόθεση της Apple. Ακύρωσε το πρόστιμο ύψους 13 Δισεκατομμυρίων Ευρώ που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε επιβάλλει σε βάρος του Αμερικανικού Κολοσσού και της Ιρλανδίας, για απαγορευμένες κρατικές επιχορηγήσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2016 είχε υποστηρίξει ότι η Ιρλανδία παρείχε αδικαιολόγητες φορολογικές διευκολύνσεις στην Αμερικανική εταιρεία, που συνιστούσαν απαγορευμένες κρατικές ενισχύσεις και νόθευαν τον ανταγωνισμό. Επέβαλε πρόστιμο 13 δισεκατομμυρίων Ευρώ, που ακυρώθηκε προ ημερών από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Όχι γιατί ο τεχνολογικός κολοσσός ή η Ιρλανδία ως χώρα απολαμβάνουν οποιαδήποτε ασυλία. Ούτε γιατί το σκεπτικό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν ήταν σωστό ή επειδή δεν είχε την αρμοδιότητα να επιβάλει το πρόστιμο.
Το Δικαστήριο, με την παρρησία των μελών του, που είναι κορυφαίοι δικαστές από όλα τα κράτη μέλη, αποφάνθηκε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είχε αποδείξει τους ισχυρισμούς της. Δεν είχε προσκομίσει τα ‘απαραίτητα στοιχεία’ και σε κάθε περίπτωση δεν είχε ‘δέσει’ την υπόθεση, όπως απαιτούν οι κανόνες. Ο πραγματικός δηλαδή ορισμός του Κράτους Δικαίου. Ο σεβασμός των κανόνων, που ισχύουν έναντι πάντων και αφορούν τους πάντες. Ακόμα και όταν πρόκειται για εταιρείες κολοσσούς, με οικονομική δύναμη πυρός που υπερβαίνει αυτή των κρατών και που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να ‘παίξει’ στα αυτιά, όσων διψούν για σκληρά μέτρα έναντι των οικονομικά ισχυρών. Ακόμα και όταν αφορά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που στον πυρήνα ωστόσο της αποστολής της, είναι ο θεματοφύλακας των Συνθηκών, που εδράζονται με τη σειρά τους στο Κράτος Δικαίου.
Η απόφαση αυτή επιβεβαιώνει για μια ακόμα φορά την αδέκαστη στάση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Όπως πρέπει να είναι έναντι πάντων. Για να ενισχύσει και να διαφυλάξει το κύρος και την απήχηση των Ευρωπαϊκών θεσμών. Και την προοπτική του Ευρωπαϊκού εγχειρήματος.
Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ούτε απομειώνεται, ούτε ακυρώνεται. Η απόφαση αποτελεί μια αναγκαία υπόμνηση, πως όλοι κρίνονται. Και έχουν την ευθύνη να επιλέγουν τους καλύτερους για να επιτελούν με τον καλύτερο τρόπο την αποστολή τους. Ειδάλλως θα αποδεχόμασταν πρακτικές ασυδοσίας. Αυτό όμως δε θα ήταν Ευρώπη.
Ο Πολύκαρπος Αδαμίδης είναι αναπληρωτής καθηγητής Κοινοτικού Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων
