Η ιδέα επιβολής ενός ειδικού φόρου σε προϊόντα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη επανέρχεται δυναμικά στις Βρυξέλλες.
Ενώ κατά το παρελθόν το σχέδιο έμενε στα χαρτιά – με κυβερνήσεις να φοβούνται τις ανατιμήσεις στα βασικά αγαθά και την ισχυρή αντίδραση των πολυεθνικών του κλάδου – αυτή τη φορά φαίνεται πως ωριμάζει ένα πολύ ευρύτερο πλαίσιο παρέμβασης.
Σύμφωνα με κοινοτικές πηγές, η συζήτηση πλέον δεν αφορά μόνο τα ζαχαρούχα τρόφιμα, αλλά ένα μεγάλο εύρος προϊόντων με υψηλά λιπαρά ή έντονη βιομηχανική επεξεργασία. Ο αρμόδιος Επίτροπος Ολιβér Βάρχελι, όταν ρωτήθηκε σχετικά, απέφυγε να διαψεύσει τις πληροφορίες και συνέδεσε ανοιχτά έναν τέτοιο φόρο με την ανάγκη πρόληψης των καρδιαγγειακών νοσημάτων και τη μείωση των δαπανών των συστημάτων υγείας. «Δεν μιλάμε για απαγορεύσεις», είπε, «αλλά για πολιτικές που θα καθοδηγήσουν πιο υγιεινές καταναλωτικές επιλογές».
Παράλληλα, ευρωπαϊκές πηγές επιβεβαιώνουν ότι στο πρόγραμμα εργασίας της Κομισιόν περιλαμβάνεται η διαμόρφωση μιας συνολικής στρατηγικής πρόληψης κατά των καρδιοαγγειακών παθήσεων.
Το σχέδιο της Κομισιόν για τον φόρο “υπέρ υγείας”
Παρότι καμία απόφαση δεν είναι ακόμα οριστική, προσχέδιο που παρουσιάστηκε από το Euractiv σκιαγραφεί καθαρά την κατεύθυνση της Επιτροπής: από το 2026 θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε επίπεδο ΕΕ ένας ενιαίος φόρος σε:
-
Τρόφιμα πολύ υψηλής επεξεργασίας
-
Προϊόντα με μεγάλη περιεκτικότητα σε ζάχαρη, αλάτι ή κορεσμένα λιπαρά
-
Ορισμένα αλκοολούχα ποτά χαμηλού βαθμού (4–5%) με ζάχαρη και γεύσεις
Η εφαρμογή του φόρου συνδέεται με συγκεκριμένους στόχους ως το 2035:
-
Μείωση της καρδιαγγειακής θνησιμότητας κατά 20%
-
Διάγνωση/έλεγχος υπέρτασης στο 70% του πληθυσμού
-
Αντίστοιχα ποσοστά 80% για διαβήτη και παχυσαρκία
Τι θεωρείται “ultra-processed” και γιατί στοχοποιείται;
Οι κατηγορίες highly processed ή ultra-processed (UPFs) αφορούν τρόφιμα που προκύπτουν από πολλαπλά στάδια βιομηχανικής επεξεργασίας και περιλαμβάνουν συστατικά που δεν συναντάμε στη συνήθη οικιακή μαγειρική.
Χαρακτηριστικά τους:
-
Σειρά βημάτων βιομηχανικής επεξεργασίας
-
Πρόσθετα όπως: ενισχυτές γεύσης, γαλακτωματοποιητές, τεχνητά γλυκαντικά, χρωστικές, συντηρητικά, τροποποιημένα άμυλα
-
Υψηλά επίπεδα ζάχαρης, αλατιού και υδρογονωμένων λιπαρών
-
Πολύ έντονη γεύση και ελάχιστη θρεπτική αξία
-
Έτοιμες συσκευασίες με μεγάλη διάρκεια ζωής
Ποια προϊόντα είναι πιθανό να φορολογηθούν;
ΣΝΑΚ – ΓΛΥΚΑ
-
Πατατάκια, γαριδάκια, ποπ-κορν μικροκυμάτων
-
Μπισκότα, σοκολάτες, γκοφρέτες
-
Ζαχαρούχα δημητριακά
ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ – ΡΟΦΗΜΑΤΑ
-
Cola και ανθρακούχα ποτά
-
Energy drinks
-
Έτοιμοι γλυκοί καφέδες/ροφήματα
ΕΤΟΙΜΑ ΓΕΥΜΑΤΑ
-
Κατεψυγμένες πίτσες, fish sticks, nuggets
-
Σούπες στιγμής
-
Προμαγειρεμένες σάλτσες μικροκυμάτων
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΚΡΕΑΤΑ
-
Λουκάνικα, hot dogs
-
Μπέικον
-
Ζαμπόν και αλλαντικά
ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ & “Διαιτητικά” προϊόντα
-
Πρωτεϊνικές μπάρες
-
Φυτικά ροφήματα με πρόσθετα
-
Προϊόντα χαμηλών θερμίδων γεμάτα συνθετικά συστατικά
Τι δείχνουν τα στοιχεία της Κομισιόν
Την περασμένη άνοιξη η Επιτροπή δημοσίευσε αναλυτική μελέτη για τη φορολογία «ανθυγιεινών» τροφίμων στην ΕΕ, τονίζοντας ότι οι μη μεταδοτικές ασθένειες – παχυσαρκία, διαβήτης, καρδιοπάθειες – αποτελούν το 80% του συνολικού νοσολογικού φορτίου και επιβαρύνουν δραματικά τους κρατικούς προϋπολογισμούς.
Κρίσιμες διαπιστώσεις της μελέτης:
-
Σε χώρες όπου εφαρμόστηκαν ήδη φόροι σε αναψυκτικά, οι βιομηχανίες μείωσαν σημαντικά τη ζάχαρη στα προϊόντα τους.
-
Οι υψηλότερες τιμές οδήγησαν σε σαφή πτώση κατανάλωσης και σε στροφή των καταναλωτών σε πιο υγιεινές επιλογές.
-
Δώδεκα κράτη-μέλη επιβάλλουν ήδη τέτοιους φόρους και αρκετά ακόμη σχεδιάζουν να προχωρήσουν.
Η Κομισιόν επισημαίνει ότι η αποτελεσματικότητα των μέτρων διαφέρει ανά χώρα, αφού ο σχεδιασμός των φόρων δεν είναι ενιαίος.
