Πόσες φορές έχετε σκεφτεί ότι θα θέλατε να κάνετε ένα ταξίδι στην Ελλάδα με το αυτοκίνητό σας, αλλά διστάζετε λόγω των καυσίμων που θα πρέπει να βάλετε αλλά και των πολλών διοδίων που θα πρέπει να πληρώσετε;
Με μια αποκαλυπτική έρευνα το ΑΠΘ ρίχνει φως στο ρόλο των διοδίων στην κατανάλωση των αυτοκινήτων, τις εκπομπές ρύπων αλλά και το χρόνο του ταξιδιού.
Η έρευνα της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, η οποία δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα 4ΤΡΟΧΟΙ, θα σας δώσει διαφωτιστικές απαντήσεις!
Για λογαριασμό της έρευνας πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις με τρία αντιπροσωπευτικά οχήματα, ένα πετρελαιοκίνητο, ένα βενζινοκίνητο και ένα ηλεκτροκίνητο, υπό πραγματικές συνθήκες οδήγησης στο σταθμό διοδίων των Μαλγάρων.
Επίσης, πραγματοποιήθηκε προσομοίωση της χρήσης ηλεκτρονικών διοδίων (τύπου e-pass) στο τμήμα της Εθνικής Οδού ΠΑΘΕ από το ύψος της Χαλάστρας μέχρι τον Άγιο Αθανάσιο. Για τον προσδιορισμό των εκπομπών ρύπων και της κατανάλωσης καυσίμου χρησιμοποιήθηκε κατάλληλος φορητός εξοπλισμός που τοποθετήθηκε στο εκάστοτε υπό μελέτη όχημα, ενώ οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν με διαφορετικά επίπεδα κυκλοφοριακής συμφόρησης αλλά και διαφορετικό τρόπο οδήγησης (ήπιο και δυναμικό).
Οι μετρήσεις των ρύπων των συμβατικών οχημάτων έγιναν με τη βοήθεια κατάλληλου φορητού εξοπλισμού (Portable Emissions Measurement System – PEMS), ο οποίος δειγματοληπτεί καυσαέριο από την εξάτμιση του οχήματος.
Στην ανάλυση, η οποία έγινε σύμφωνα με τον τελευταίο κανονισμό για μετρήσεις RDE-Real Driving Emissions (2018/1832) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συμπεριλήφθηκαν οι ρύποι όπως παρουσιάζονται παρακάτω:
Διοξείδιο του άνθρακα (CO2): Κατατάσσεται στα αέρια του θερμοκηπίου, τα οποία συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη και στην κλιματική αλλαγή.
Μονοξείδιο του άνθρακα (CO): Ακόμα και σε μικρές συγκεντρώσεις εμποδίζει τη δυνατότητα πρόσληψης οξυγόνου στον άνθρωπο.
Οξείδια του αζώτου (ΝΟ και NOx): Αυξημένα επίπεδα NOx προκαλούν προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία (άσθμα, προβλήματα ανάπτυξης στα παιδιά και διάφορες πνευμονολογικές παθήσεις) και στα φυτά και δέντρα (περιορισμένη ανάπτυξη, μείωση παραγωγής).
Αριθμός σωματιδίων (Particle Number): Αυξημένες συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων μπορούν να προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα τόσο στην ανθρώπινη υγεία (πνευμονολογικές και καρδιαγγειακές παθήσεις όπως άσθμα, δύσπνοια, λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος.
Για την αποτίμηση της συνολικής επιβάρυνσης των σταθμών διοδίων παραχωρήθηκαν από την ΕΓΝΑΤΙΑ Α.Ε. δεδομένα ωριαίου φόρτου για το σταθμό διοδίων των Μαλγάρων για το 2018 για κάθε κατηγορία οχήματος και χρόνοι αναμονής για τις ώρες αιχμής και μη αιχμής.
Ήδη, από τις 40 μετρήσεις που διεξήχθησαν οι μισές είχαν από 0 έως 4 οχήματα αναμονή και οι υπόλοιπες είχαν από 4 έως 30 οχήματα αναμονή. Ο μέσος χρόνος αναμονής ήταν 16 δευτερόλεπτα ανά όχημα, εκτός από την πρώτη λωρίδα, όπου συγκεντρώνονται κυρίως βαρέα οχήματα, και κάθε όχημα σημαίνει περίπου 22 δευτερόλεπτα αναμονή.
Οι μετρήσεις έγιναν:
- Χωρίς διόδια – Σταθερή ταχύτητα 120 χλμ./ώρα.
- Σε εγκάρσιο συμβατικό σταθμό διοδίων – Επιβράδυνση από 120 χλμ./ώρα, στάσεις και επανεκκινήσεις και επιτάχυνση έως 120 χλμ./ώρα.Ο αριθμός των στάσεων καθορίζεται από τον κυκλοφοριακό φόρτο.
- Σε εγκάρσιο σταθμό ηλεκτρονικών διοδίων – Επιβράδυνση από 120 χλμ./ώρα έως περίπου 30 χλμ./ώρα και μία επιτάχυνση ξανά έως 120 χλμ./ώρα.
Ως δευτερεύουσες παράμετροι υπεισέρχονται ο κυκλοφοριακός φόρτος και ο τρόπος οδήγησης.
Συγκεκριμένα, ορίστηκαν 3 επίπεδα κυκλοφορίας ως εξής:
- Χαμηλή κυκλοφορία (3 οχήματα αναμονής πριν από τη διέλευση από το σταθμό διοδίων) – αντιπροσωπεύει το 50% των ετήσιων ωρών λειτουργίας.
- Υψηλή κυκλοφορία(10 οχήματα αναμονής πριν από τη διέλευση από το σταθμό διοδίων) – αντιπροσωπεύει το 40% των ετήσιων ωρών λειτουργίας.
- Πολύ υψηλή κυκλοφορία(60 οχήματα αναμονής πριν από τη διέλευση από το σταθμό διοδίων) – στο συνολικό φόρτο αντιπροσωπεύει περίπου το 10% των ωρών μέσα στο έτος.
Και 2 τρόποι οδήγησης, ως εξής:
- Ήπια οδήγηση: Χαρακτηρίζεται από ομαλή επιβράδυνση και επιτάχυνση πριν και μετά τη διέλευση από το σταθμό διοδίων. Στο συνολικό φόρτο θεωρήθηκε κυρίαρχο στις περιπτώσεις χαμηλής κίνησης.
- Δυναμική οδήγηση: Χαρακτηρίζεται από απότομη επιβράδυνση και επιτάχυνση πριν και μετά τη διέλευση από το σταθμό διοδίων. Αυτό το είδος οδήγησης θεωρήθηκε κυρίαρχο στις περιπτώσεις υψηλής και πολύ υψηλής κίνησης.
Αποτελέσματα:
Όπως επισημαίνεται στην έρευνα : “Η παρεμβολή των διοδίων δημιουργεί χρονική καθυστέρηση, η οποία με χαμηλό κυκλοφοριακό φόρτο είναι περίπου 1,5 λεπτό για ένα σταθμό συμβατικών και 0,5 λεπτό για ένα σταθμό ηλεκτρονικών διοδίων. Επομένως, σε όλο τον άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη (με 11 εγκάρσιους σταθμούς διοδίων) και θεωρώντας ότι επικρατεί χαμηλός κυκλοφοριακός φόρτος, ο επιπλέον χρόνος λόγω της παρεμβολής συμβατικών διοδίων είναι 16,5 λεπτά. Αν στα συμβατικά διόδια η κυκλοφορία είναι υψηλή ή πολύ υψηλή (συνήθως στους σταθμούς κοντά στα μεγάλα αστικά κέντρα), η καθυστέρηση μόνο από ένα σταθμό είναι 3,5-18 λεπτά.”
Επίδραση σταθμού διοδίων στην κατανάλωση καυσίμου επιβατικών οχημάτων
Στα παρακάτω διαγράμματα τα οποία παρατίθενται στην ιστοσελίδα 44 τροχοί παρουσιάζεται η οικονομική επιβάρυνση λόγω της αύξησης κατανάλωσης καυσίμου που προκαλείται από την παρεμβολή ενός σταθμού διοδίων.
Το πρώτο διάγραμμα παρουσιάζει την επιβάρυνση ανά όχημα, ενώ το δεύτερο αναφέρεται στο ετήσιο κόστος όλου του στόλου επιβατικών οχημάτων. Και στις δύο περιπτώσεις το κόστος αναφέρεται μόνο σε έναν σταθμό διοδίων.
Την ίδια στιγμή που το κόστος διέλευσης των διοδίων είναι 1,20 ευρώ (διόδια Μαλγάρων, κατηγορία 2), ο οδηγός επωμίζεται ακόμα κατά μέσο όρο άλλα 0,16 ευρώ μόνο λόγω της επιπλέον κατανάλωσης καυσίμου. Η ετήσια επιβάρυνση στην κατανάλωση καυσίμου για το σύνολο των επιβατικών αυτοκινήτων που διέρχονται από ένα σταθμό διοδίων είναι της τάξεως του 1,5 εκατομμυρίου ευρώ.
Επίδραση ενός σταθμού διοδίων στην κατανάλωση καυσίμου φορτηγών και λεωφορείων
Στα διόδια σε ποσοστό 14,3% ετησίως περνούν φορτηγά, λεωφορεία και άλλα οχήματα με λιγότερους από 4 άξονες (κατηγορία 3) και οχήματα με περισσότερους από 4 άξονες (κατηγορία 4).
Η οικονομική επιβάρυνση για τα οχήματα αυτά (εξαιτίας της αύξησης της κατανάλωσης καυσίμου) λόγω της παρεμβολής διοδίων εκτιμήθηκε με χρήση του λογισμικού υπολογισμού εκπομπών οχημάτων COPERT της ΕΜΙSIA SA. Η βασική μεταβλητή εισόδου ήταν η μέση ταχύτητα ανά κατηγορία μετρήσεων με προσαρμογή στο ανώτατο όριο ταχύτητας ως 85 χλμ./ώρα, και όχι 120 χλμ./ώρα.
Οι κατηγορίες 3 και 4, ενώ έχουν ετήσιο φόρτο διοδίων περίπου 1,6 εκατ. οχήματα, δηλαδή περίπου 14% του συνολικού φόρτου, συνδράμουν κατά το ήμισυ και πλέον στη συνολική επιβάρυνση του κόστους καυσίμου. Αυτό εξηγείται καθώς οι κατηγορίες αυτές περιλαμβάνουν κυρίως λεωφορεία (ΚΤΕΛ κατά βάση) και μεγάλα φορτηγά (34 τόνων), τα οποία ως βαρέος τύπου οχήματα έχουν πολύ μεγαλύτερη κατανάλωση καυσίμου και εντονότερη εξάρτηση από τη μέση ταχύτητα, λόγω της μεγαλύτερης αδράνειας και μάζας αλλά και άλλων τεχνολογικών χαρακτηριστικών. Για τον ίδιο λόγο, με ηλεκτρονικά διόδια η επιβάρυνση ελαχιστοποιείται σημαντικά.
