Ο Υπουργός Ανάπτυξης κ. Παναγιώτης Θεοδωρικάκος παρουσίασε στο Υπουργικό Συμβούλιο τις νομοθετικές πρωτοβουλίες για τη μεταρρύθμιση της εποπτείας της αγοράς και της προστασίας του καταναλωτή.
Οι πρωτοβουλίες αυτές ανάγονται σε δύο επίπεδα: ένα θεσμικό και ένα πρακτικό:
Ως προς το θεσμικό επίπεδο, αποφασίστηκε η ίδρυση μιας νέας ανεξάρτητης αρχής, όπως είναι η ΑΑΔΕ και αντίστοιχες αρχές σε ευρωπαϊκές χώρες όπως η Σουηδία, η Δανία και η Ιταλία.
Η νέα αρχή θα συνενώσει το σύνολο των αρμοδιοτήτων του Συνηγόρου του Καταναλωτή, των ελεγκτικών διευθύνσεων για την προστασία του καταναλωτή της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και της Διυπηρεσιακής Μονάδας Ελέγχου της Αγοράς (ΔΙΜΕΑ), με στόχο τη διευκόλυνση του πολίτη σε όλα τα θέματα που έχουν να κάνουν με τη λειτουργία της αγοράς.
Θα συμβάλλει στην ενίσχυση και αναβάθμιση των ελεγκτικών μηχανισμών, καθώς θα της διατεθούν πρόσθετοι πόροι και τεχνολογικές υποδομές.
Θα έχει διοικητή και υποδιοικητές στο πρότυπο της ΑΑΔΕ με το σύνολο των αρμοδιοτήτων των ελεγκτικών μηχανισμών της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου, της ΔΙΜΕΑ και του Συνηγόρου του Καταναλωτή και την απαιτούμενη διοικητική και οικονομική υποστήριξη.
Οι αρμοδιότητές της θα είναι συμφιλιωτικές, ελεγκτικές, κυρωτικές.
Το επόμενο διάστημα θα αναληφθεί σχετική νομοθετική πρωτοβουλία και η νέα αρχή θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία το πρώτο εξάμηνο του 2026.
Ως προς το πρακτικό επίπεδο, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε τις εισηγήσεις του υπουργού Ανάπτυξης, Τάκη Θεοδωρικάκου για μια σειρά από παρεμβάσεις όπως:
•Τη δυνατότητα δημιουργίας λαϊκών αγορών από την αυτοδιοίκηση αποκλειστικά για παραγωγούς
•Τη δημιουργία ψηφιακής εφαρμογής για την παρακολούθηση των τιμών και την ενημέρωση των καταναλωτών σε πραγματικό χρόνο
•Την υποχρεωτική ανακοίνωση της συρρίκνωσης συσκευασίας, ώστε να ελέγχεται αν γίνεται αντίστοιχη μείωση τιμής
•Την αλλαγή του τρόπου εμπορίας των αγροτικών προϊόντων
Η δομή
Σε ό,τι αφορά στη δομή της, όργανα διοίκησης θα είναι ο διοικητής και τρείς υποδιοικητές, πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης με 5ετή θητεία. Ο διοικητής θα έχει την ευθύνη για τη στρατηγική, τη διοίκηση και τη συνολική λειτουργία της Αρχής.
Οι τρείς υποδιοικητές θα έχουν τις ακόλουθες αρμοδιότητες:
(Α) Υποδιοικητής Εποπτείας και Ελέγχου Αγοράς και Προστασίας Καταναλωτή.
(Β) Υποδιοικητής – Συνήγορος του Καταναλωτή.
(Γ) Υποδιοικητής Οικονομικών και Διοικητικών Υπηρεσιών της Αρχής.
Η στελέχωσή της θα γίνει με μεταφορά οργανικών θέσεων στις αντίστοιχες θέσεις, με σύσταση θέσεων ειδικών συμβούλων και ειδικών συνεργατών και με επιμέτρηση και πρόβλεψη οργανικών θέσεων. Θα προβλέπεται εσωτερική και εξωτερική κινητικότητα (κατά παρέκκλιση των ισχυουσών διατάξεων). Ειδικά για τις διαδικασίες κατά παρέκκλιση (ΑΣΕΠ) σημειώνεται ότι πρόκειται για διαδικασίες επιλογής προϊσταμένων οργανικών μονάδων που λειτουργούν σε επίπεδο γενικής διεύθυνσης ή αυτοτελούς διεύθυνσης, και επιτρέπεται να συμμετέχουν υποψήφιοι που δεν υπηρετούν στην Αρχή ή σε άλλον φορέα της γενικής κυβέρνησης.
Για τη διαφάνεια και τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, προβλέπονται: ετήσιος απολογισμός στη Βουλή, διαφάνεια διοικητικών αποφάσεων μέσω της πλατφόρμας «Διαύγεια», ανεξάρτητος εσωτερικός ελεγκτής, και ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών με σύγχρονα ψηφιακά μέσα.
Παράβολο για την υποβολή καταγγελιών
Η χρηματοδότηση του φορέα, όπως είπε ο υπουργός, θα γίνεται από τον κρατικό Προϋπολογισμό, από ευρωπαϊκά προγράμματα (π.χ. Consumer Programme) με παράβολο για την υποβολή καταγγελιών και με ποσοστό εσόδων από διοικητικά πρόστιμα.
Λαϊκές αγορές μόνο για παραγωγούς
Εκτός από τη νέα Αρχή, ο υπουργός πρότεινε αλλαγές και για τις λαϊκές αγορές.
Σήμερα στην Ελλάδα λειτουργούν 1530 λαϊκές αγορές, με 7.309 παραγωγούς και 5.753 εμπόρους. Στην πραγματικότητα, όπως σημειώθηκε, οι τελευταίοι είναι πολλοί περισσότεροι και απλά δηλώνουν παραγωγοί.
«Οι Περιφέρειες δεν προκηρύσσουν τις θέσεις, με αποτέλεσμα να διαιωνίζεται μία γκρίζα κατάσταση» τόνισε ο υπουργός και σε αυτό το πλαίσιο, με σκοπό το άνοιγμα των λαϊκών αγορών στον ανταγωνισμό και την είσοδο περισσότερων παραγωγών, το υπουργείο Ανάπτυξης θα προχωρήσει στη θεσμοθέτηση – ως δυνατότητα με απόφαση της Τ.Α. – λαϊκών αγορών μόνο για παραγωγούς.
Το μέτρο αυτό, εκτιμάται ότι μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση του ανταγωνισμού, άρα στη βελτίωση της ποιότητας, αλλά και των τιμών των προϊόντων και η συμβολή των δήμων κρίνεται απαραίτητη πολιτικά και διαχειριστικά.
Ψηφιακά εργαλεία σύγκρισης τιμών
Στη μάχη της ενημέρωσης του καταναλωτή και της άμεσης πρόσβασής του στις χαμηλότερες τιμές, ενισχύεται ο ρόλος των ψηφιακών εργαλείων με απώτερο σκοπό, η ίδια η συμπεριφορά του καταναλωτη να επιφέρει συγκράτηση ή μείωση τιμών.
Όπως είπε ο κ. Θεοδωρικάκος, αναπτύσσεται μια εφαρμογή (app) για ενημέρωση σε πραγματικό χρόνο σχετικά με τις τιμές προϊόντων, μετατρέποντας το e-katanalotis σε app, παρέχοντας άμεση πρόσβαση σε συγκριτικά στοιχεία τιμών και σύνδεση με e-shop. Επίσης, προβλέπονται push notifications για καθημερινές ειδοποιήσεις, σχετικά με αυξήσεις ή μειώσεις τιμών σε προϊόντα που θα έχει επιλέξει ο ίδιος ο καταναλωτής.
Επιπλέον, θεσπίζεται υποχρεωτική ενημέρωση των καταναλωτών για τη μείωση του μεγέθους των προϊόντων χωρίς αντίστοιχη μείωση στην τιμή. Αυτό ενισχύει τη διαφάνεια και αποτρέπει φαινόμενα shrinkflation.
Νέα εφαρμογή για καταγγελίες
Αναβαθμίζεται και το υφιστάμενο εργαλείο kataggelies.mindev.gov.gr με τη δημιουργία εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα. Η εφαρμογή θα επιτρέπει την υποβολή καταγγελιών με φωτογραφίες και βίντεο, που θα φέρουν χρονοσήμανση και γεωεντοπισμό, ώστε να μπορούν να αξιοποιηθούν ως αποδεικτικά στοιχεία για την επιβολή κυρώσεων. Θα μπορούν να τη χρησιμοποιούν και οι ελεγκτές για την τεκμηρίωση των εκθέσεων ελέγχου. Η εφαρμογή αναμένεται να είναι έτοιμη για πιλοτική εφαρμογή τον Σεπτέμβριο του 2025.
Αλλαγή τρόπου εμπορίας αγροτικών προϊόντων
Προωθείται η τροποποίηση των νόμων Ν. 4308/2014 και Ν.4492/17.
Σύμφωνα με την πρόταση, το τιμολόγιο θα εκδίδεται μαζί με το δελτίο αποστολής. Η αναγραφόμενη τιμή θα είναι ενδεικτική, με δυνατότητα αύξησης ή μείωσης έως 10% κατά την έκδοση του οριστικού τιμολογίου, το αργότερο έως τις 15 του επόμενου μήνα. Ο χρόνος εξόφλησης του οριστικού τιμολογίου μειώνεται από 60 σε 30 ημέρες από την έκδοσή του, ενώ η μη εξόφληση του οριστικού τιμολογίου θα εντοπίζεται από την ΑΑΔΕ (μέσω τραπεζών) χωρίς να απαιτείται καταγγελία από τον παραγωγό, με επιβολή προστίμου.
