Στη σημασία της επιθεώρησης και αξιολόγησης των Ελλήνων δικαστικών, αναφέρθηκε ο υπουργός Δικαιοσύνης, Κώστας Τσιάρας, τοποθετούμενος στο κλείσιμο της συζήτησης του νομοσχεδίου για τον “Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών“, στην ολομέλεια της Βουλής.
Είναι η πρώτη φορά που μπαίνουν κριτήρια και όροι αξιολόγησης των δικαστών, είπε ο κ. Τσιάρας, σημειώνοντας ότι το συζητούμενο νομοσχέδιο προστίθεται σε μια αλυσίδα νομοθετημάτων της κυβέρνησης, με στόχο την αποκατάσταση του κύρους της Δικαιοσύνης και την αντιμετώπιση των παθογενειών της.
Αναφερόμενος εκ νέου στη συζήτηση που προέκυψε για τον δικαστικό χάρτη της χώρας, επανέλαβε ότι δεν είναι της παρούσης και ότι θα προηγηθεί διαβούλευση με τους τοπικούς φορείς, τις διοικήσεις των δικαστηρίων και τις διοικήσεις των δικηγορικών συλλόγων. Παράλληλα, κι ενώ υπογράμμισε ότι υπάρχει “απόλυτη ανάγκη” αναθεώρησης του δικαστικού χάρτη, επεσήμανε ότι “δεν έχει πιθανά (μόνο) κλείσιμο δικαστηρίων, έχει και άνοιγμα δικαστηρίων, έχει και νέες δυνατότητες και προοπτικές, που μπορεί να περιγράφονται μέσα από συγκεκριμένη κοινωνική ανάγκη σε περιοχές της πατρίδας μας”.
Ο κ. Τσιάρας προανήγγειλε επίσης τη συνέχιση των νομοθετικών πρωτοβουλιών της κυβέρνησης στο χώρο της Δικαιοσύνης, και πιο συγκεκριμένα, την κατάθεση δύο νομοσχεδίων έως το τέλος του θέρους, το ένα για την αντιμετώπιση της υποστελέχωσης των δικαστηρίων με τη δημιουργία Σχολής Δικαστικών Υπαλλήλων, και το άλλο για τη δημιουργία Δικαστικής Αστυνομίας.
Σημειώνεται ότι με τον νέο Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Δικαστικών Λειτουργών, που υπερψηφίστηκε κατά πλειοψηφία από την ολομέλεια της Βουλής, εισάγονται αντικειμενικά κριτήρια και ουσιαστικές διαδικασίες αξιολόγησης των δικαστών. Παράλληλα, εισάγονται καινοτομίες ως προς την οργάνωση και λειτουργία των Δικαστηρίων και σημαντικές ρυθμίσεις για την εφαρμογή της ηλεκτρονικής Δικαιοσύνης.
Ειδικότερα:
Για τις προαγωγές μέχρι και τον βαθμό του προέδρου Εφετών:
– Οι δικαστικοί λειτουργοί προάγονται μόνο εφόσον έχουν ολοκληρώσει την παρακολούθηση των υποχρεωτικών προγραμμάτων επιμόρφωσης της παρ. 2 του άρθρου 40 του ν. 4871/2021.
– Δεν προάγεται ο δικαστικός λειτουργός που έχει αδικαιολόγητη καθυστέρηση.
Στο νομοσχέδιο προβλέπονται 4 επίπεδα επιθεώρησης:
Α) Στα δικαστήρια και τις εισαγγελίες. Στην επιθεώρηση ελέγχονται α) ο τρόπος συγκρότησης των τμημάτων του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας, και ανάθεσης των υποθέσεων και των λοιπών καθηκόντων, β) η ενημερότητα της υπηρεσίας ως προς τη διεκπεραίωση των υποθέσεων και, ιδίως, ως προς τους μέσους χρόνους των διαδικασιών ανά φάση (προσδιορισμό, εκδίκαση, έκδοση απόφασης) και κατηγορία, γ) η τακτική και ομαλή διεξαγωγή συνεδριάσεων, δ) η χρήση των νέων τεχνολογιών και ε) η καταλληλότητα, ασφάλεια και καθαριότητα των κτιρίων.
Β) Στους διευθύνοντες τα δικαστήρια και τις εισαγγελίες οι οποίοι επιθεωρούνται για τα παραπάνω ζητήματα.
Γ) Στους προέδρους και προεδρεύοντες τμημάτων και δικαστικών σχηματισμών. Στην επιθεώρηση ελέγχονται i) η ικανότητά τους στην απονομή της δικαιοσύνης, ii) η διεύθυνση της διαδικασίας, iii) η λειτουργία του τμήματος ή του δικαστικού σχηματισμού που προΐστανται, iv) η διατύπωση των δικαστικών αποφάσεων και βουλευμάτων του τμήματός / σχηματισμού τους και v) ο χρόνος δημοσίευσης των σχεδίων που τους παραδίδονται.
Δ) Σε όλους τους δικαστικούς λειτουργούς μέχρι και το βαθμό του προέδρου Εφετών. Στην επιθεώρηση
α) ελέγχεται ι) η επεξεργασία κάθε υπόθεσης σε συνάρτηση με τη σοβαρότητα και τη δυσχέρειά της, ιι) οι δοθείσες με την απόφαση απαντήσεις και ιιι) η ταχύτητα διεκπεραίωσης κάθε υπόθεσης,
β) διεξάγεται λεπτομερώς κάθε χρήσιμη έρευνα, χωρίς να περιορίζεται ο επιθεωρητής στις υποδεικνυόμενες από τους επιθεωρούμενους δικαστικούς λειτουργούς αποφάσεις,
γ) μελετώνται τα σχετικά με την εργασία των επιθεωρούμενων στατιστικά στοιχεία,
δ) ζητείται η γνώμη του διευθύνοντος του δικαστηρίου,
ε) λαμβάνονται υπόψη οι γραπτές εκθέσεις των π-ροέδρων των τμημάτων που υπηρετούν οι επιθεωρούμενοι,
στ) παρακολουθούνται οι συνεδριάσεις στις οποίες συμμετέχουν οι επιθεωρούμενοι,
ζ) διαπιστώνεται η συμμετοχή των επιθεωρούμενων στα υποχρεωτικά επιμορφωτικά σεμινάρια της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών και
η) υπάρχει προσωπική επικοινωνία με τους επιθεωρούμενους.
Περαιτέρω, προβλέπεται η κατάρτιση ενιαίου πλαισίου οδηγιών, πρακτικών και κατευθύνσεων προς το Συμβούλιο Επιθεώρησης και τους επιθεωρητές κατά την έναρξη κάθε δικαστικού έτους.
Στους κανονισμούς των δικαστηρίων, περιλαμβάνονται υποχρεωτικά ρυθμίσεις προς το σκοπό της ισομερούς κατανομής υποθέσεων. Επιπλέον, το Συμβούλιο Επιθεώρησης συγκεντρώνει τις εκθέσεις του κάθε επιθεωρητή, ελέγχει την πληρότητά τους και διατυπώνει σε ιδιαίτερη έκθεσή του, ενδεχόμενες παρατηρήσεις του σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής της επιθεώρησης από αυτόν. Τέλος, επαναλαμβάνονται οι ρυθμίσεις του υφιστάμενου Κώδικα, σχετικά με την αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην έκδοση αποφάσεων, ήτοι στέρηση μισθού, κώλυμα προαγωγής και λόγος οριστικής παύσης.
Για την οργάνωση και τη λειτουργία των δικαστηρίων:
– Διευρύνονται τα πρόσωπα που δικαιούνται να συγκαλέσουν την ολομέλεια των δικαστηρίων (προστίθενται οι δικαστικοί υπάλληλοι).
– Παρέχεται η δυνατότητα σύγκλησης ολομελειών για ανταλλαγή απόψεων σχετικά με κρίσιμα νομικά ζητήματα.
– Δίνεται, για λόγους ανωτέρας βίας (έκτακτα καιρικά φαινόμενα, πανδημία κοκ), η δυνατότητα αναστολής μέρους ή του συνόλου των εργασιών όλων των δικαστηρίων και των εισαγγελιών της περιφέρειας.
– Περιορίζονται τα αναχρονιστικά κωλύματα εντοπιότητας, βάσει των τελευταίων διαθέσιμων δημογραφικών δεδομένων.
– Ρυθμίζονται οργανωτικά και λειτουργικά ζητήματα των ειρηνοδικείων μετά την έναρξη λειτουργίας της κατεύθυνσης ειρηνοδικών στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών (ΕΣΔΙ) και την κατάργηση των πταισματοδικείων (διορισμός, εξέλιξη, επιμόρφωση κοκ)..
Για την εφαρμογή της στρατηγικής για την Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη:
– Τα δικαστήρια διαθέτουν στο κοινό σε ηλεκτρονική μορφή δια μέσου της οικείας ιστοσελίδας τους τις δικαστικές αποφάσεις, τις οποίες δημοσιεύουν και οι οποίες έχουν υποστεί κατάλληλη επεξεργασία ανωνυμοποίησης.
– Συστήνονται τμήματα Πληροφορικής των δικαστηρίων για την τεχνική υποστήριξη, συντήρηση και περαιτέρω ανάπτυξη των συστημάτων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) που στελεχώνονται από εξειδικευμένο προσωπικό.
– Συγκροτούνται επιτροπές πληροφοριακών συστημάτων του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
– Δημιουργείται και διατηρείται το αρχείο του δικαστηρίου και σε ηλεκτρονική μορφή.
Τοποθετήσεις αντιπολίτευσης
Από πλευράς αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Θεόφιλος Ξανθόπουλος τόνισε ότι η κυβέρνηση χρησιμοποιεί τη Δικαιοσύνη ως επιταχυντή υποθέσεων μεγάλου οικονομικού ενδιαφέροντος, ενώ ζήτησε από την κυβέρνηση “να δώσει εξηγήσεις για την υποβάθμιση της Διάσκεψης των Προέδρων στη διαδικασία επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης”. Για εμάς, την Αριστερά, η Δικαιοσύνη έχει πρωτίστως κοινωνικό χαρακτήρα, γιατί λύνει διαφορές και ενισχύει την κοινωνική συνοχή. Για την κυβέρνηση όμως έχει πρωτίστως τεχνοκρατικό χαρακτήρα για επίσπευση υποθέσεων με μεγάλο οικονομικό ενδιαφέρον. Χρησιμοποιεί δηλαδή την Δικαιοσύνη ως επιταχυντή οικονομικών υποθέσεων και όχι ως καταλύτη επίλυσης κοινωνικών προβλημάτων», τόνισε κ. Ξανθόπουλος, ενώ για τον επανασχεδιασμό του δικαστικού χάρτη της χώρας είπε ότι “αγνοεί τα γεωμορφικά χαρακτηριστικά και επιχειρεί οριζόντια αλλαγή. Το γεγονός ότι ανατέθηκε στην Παγκόσμια τράπεζα είναι ενδεικτικό για το ποια κριτήρια θα πρυτανεύσουν. Δείχνει ποια είναι η πρωταρχική σας επιλογή” είπε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ.
Η αγορήτρια του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, Νάντια Γιαννακοπούλου είπε ότι τάσσεται υπέρ, επί της αρχής του νομοσχεδίου, ωστόσο σημείωσε ότι “χάνεται μια ακόμα ευκαιρία για ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση ορισμένων παθογενειών της λειτουργίας της Δικαιοσύνης στη χώρα μας”. Για το θέμα της αξιολόγησης των δικαστών, είπε ότι το κόμμα της θεωρεί ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό να οδηγηθούμε σε μία ουσιαστική-πραγματική αξιολόγηση των δικαστικών λειτουργών, “γιατί δεν μπορεί να μας προκαλεί εντύπωση ότι υπάρχει μια δυσαρέσκεια σε ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας. Υπάρχει μια αίσθηση ότι τελικά τους δικαστές δεν τους ελέγχει κανείς και αυτό είναι κρίμα”.
Η αγορήτρια του ΚΚΕ, Μαρία Κομνηνάκα είπε ότι ο νέος κώδικας δικαστηρίων ενισχύει τους σχεδιασμούς της αστικής τάξης για τη Δικαιοσύνη οι οποίοι είναι σταθερά σε βάρος και του λαού όπως και της πλειοψηφίας των δικαστικών λειτουργών. “Πρόκειται για ένα ακόμα αντιδραστικό νομοθέτημα” είπε η κα Κομνηνάκα σημειώνοντας ότι στόχος της κυβέρνησης, με βάση και την έκθεση Πισσαρίδη, είναι το να μετατραπεί η Δικαιοσύνη σε παράγοντα εμπιστοσύνης για νέες επενδύσεις.
Σε έρευνες που αποτυπώνουν μειούμενη εμπιστοσύνη των πολιτών προς τη Δικαιοσύνη αναφέρθηκε ο αγορητής της Ελληνικής Λύσης, Α. Μυλωνάκης. Κάλεσε μάλιστα την κυβέρνηση να αντιμετωπίσει το θέμα του τρόπου επιλογής των ηγεσιών των ανωτάτων δικαστηρίων. Υποστήριξε επίσης ότι χάθηκε η ευκαιρία για αλλαγές στην αναθεώρηση του Συντάγματος του 2019, όπως η θέσπιση Συνταγματικού Δικαστηρίου. Όσο για το νομοσχέδιο, είπε ότι δεν είναι σε λάθος κατεύθυνση, αλλά ότι είναι άτολμο.
Από την πλευρά του ΜέΡΑ25, η αγορήτρια του κόμματος, Μαρία Απατζίδη είπε ότι με την πολιτική της κυβέρνησης, η Δικαιοσύνη “υποτάσσεται στα συμφέροντα, στην ανταγωνιστικότητα και στους ολιγάρχες”. Με το νομοσχέδιο, δημιουργείται “μια Δικαιοσύνη στα πρότυπα της επιχειρηματικής ανταγωνιστικότητας, δηλαδή διαμορφώνεται μια Δικαιοσύνη στην οποία θα υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά. Θα έχουμε μια πολύ καλή ταχύτητα για τους ολιγάρχες, αλλά ακόμα πιο αργή για τον απλό λαό. Ως προς τους δικαστές θα διαμορφωθεί έτσι μια ελίτ δικαστών που θα είναι οι υπηρέτες των νεοφιλελεύθερων πολιτικών σας της «Μητσοτάκης ΑΕ»”.
Με το νομοσχέδιο, ψηφίστηκαν επίσης οι τροπολογίες
(1) του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για την εισαγωγή της επαγγελματικής διαιτησίας στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο,
(2) του υπουργείου Υποδομών & Μεταφορών για την κάλυψη της δαπάνης από την αύξηση του κόστους εκτέλεσης των δημοσίων έργων (κόστος υλικών) και τη δαπάνη για το αυξημένο ενεργειακό κόστος του ΟΑΣΑ και
(3) του υπουργείου Δικαιοσύνης για τη σύσταση τεσσάρων θέσεων αντιεισαγγελέων Εφετών της Πολιτικής και Ποινικής Δικαιοσύνης, και για την εκ νέου παράταση, έως 15/07/2022, της προθεσμίας υποβολής αντιρρήσεων κατά του περιεχομένου δασικών χαρτών 2021.
Τοποθετούμενος επί της τροπολογίας για το κόστος των υλικών των δημοσίων έργων, ο αρμόδιος υφυπουργός Υποδομών, Γιώργος Καραγιάννης είπε ότι η παρέμβαση αυτή διασφαλίζει τη συνέχιση των έργων και χιλιάδων θέσεων εργασίας: Στηρίζουμε τους μικρούς εργολήπτες σε όλη τη χώρα, αποκαθιστούμε τον ρυθμιστικό ρόλο του κράτους απέναντι στις στρεβλώσεις και ενεργοποιείται η Επιτροπή Διαπίστωσης Τιμών Δημοσίων Έργων μέχρι την έναρξη λειτουργίας του Παρατηρητηρίου Τιμών, είπε ο κ. Καραγιάννης και πρόσθεσε: Η αντίδραση μας ήταν άμεση σε μία κρίσιμη χρονική συγκυρία για την αγορά. Όπως εξήγησε “η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ήρθε σαν επιστέγασμα μιας διαφαινόμενης ενεργειακής κρίσης, ήδη από το περασμένο έτος και ήταν αναγκαία η ανάληψη πρωτοβουλιών, ώστε να συνεχίσουν απρόσκοπτα να εκτελούνται τα έργα”.
Σύμφωνα με τον υφυπουργό, “με τη νομοθετική ρύθμιση στηρίζονται κατά κύριο λόγο τα μικρότερα έργα που γίνονται από Δήμους, Περιφέρειες και μικρές αναθέτουσες αρχές, έργα καθημερινότητας έχουν το μεγαλύτερο πρόβλημα” και συνέχισε: “Ο χώρος των υποδομών απασχολεί εκατοντάδες χιλιάδες εργαζομένους, (και) όταν σταματούν τα έργα απολύεται κόσμος. Δεν αφορά μεγαλοεργολάβους αλλά μικρούς εργολήπτες σε όλη τη χώρα” σημείωσε ο κ. Καραγιάννης, ενώ, απαντώντας στην κριτική από τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής είπε: “Με την αγορά των κατασκευών συνδέονται περίπου 100 επαγγέλματα, αν εσείς θέλετε να κλείσει όλη η αγορά, να μην δουλεύει τίποτα να μας το πείτε”.
Συνοπτικά η ρύθμιση περιλαμβάνει την :
-Τιμολόγηση ασφάλτου, PVC και Πολυαιθυλενίου με απολογιστικό τρόπο για χρονικό διάστημα 6 μηνών από την έναρξη ισχύος της ρύθμισης και με αναδρομική ισχύ από την 1/1/2022 (‘Αρθρο 1).
-Επιμήκυνση των προθεσμιών εκτέλεσης των έργων έως έξι μήνες στις εργοληπτικές επιχειρήσεις που δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν συνδυαστικά στις αυξήσεις των τιμών των υλικών με τις υψηλές εκπτώσεις εργολαβιών. Το αίτημα των αναδόχων θα είναι δεσμευτικό για τις αναθέτουσες αρχές που πρέπει να το αποδεχθούν. Ο συγκεκριμένος χρόνος δεν θα προσμετράται ως παράταση (‘Αρθρο 2).
-Ενεργοποίηση Επιτροπής Διαπίστωσης Τιμών Δημόσιων Έργων. Η ενεργοποίηση της επιτροπής αποτελεί αίτημα των φορέων του κατασκευαστικού κλάδου, για χρονικό διάστημα μέχρι την έναρξη της λειτουργίας του Παρατηρητηρίου Τιμών που θεσπίσαμε με τον Ν.4782/21 (‘Αρθρο 2).
-Θέσπιση πριμ ολοκλήρωσης έργων που προβλέπεται σε ποσοστό 5% του ανεκτέλεστου υπολοίπου κάθε σύμβασης, υπό τον όρο της εμπρόθεσμης ολοκλήρωσης των έργων σύμφωνα με τα ισχύοντα χρονοδιαγράμματά τους κατά το χρόνο έναρξης εφαρμογής της παρούσας και υπό τον όρο ότι δεν θα γίνει χρήση του δικαιώματος επιμήκυνσης του χρονοδιαγράμματος (‘Αρθρο 3).
Αντιδρώντας στην τροπολογία Καραγιάννη, ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, Οδ. Κωνσταντινόπουλος είπε ότι χαρίζει 70 εκατ. ευρώ σε μεγαλοεργολάβους. (Η τροπολογία “επιτρέπει σε μικρούς και μεγάλους εργολάβους, με ενιαίο τρόπο, να έχουν αξιώσεις στην κάλυψη της διαφοράς των τιμολογίων. Το ερώτημα είναι: θα πάρουν πίσω την αλλαγή των τιμολογίων και οι εργολάβοι που σήμερα έχουν έργα στο στάδιο των μελετών και πιθανότατα θα τελειώσουν μετά από χρόνια;” ανέφερε ο κ. Κωνσταντινόπουλος, με τον κ. Καραγιάννη να απαντά ότι είναι άλλο οι συμβάσεις έργων και άλλο οι συμβάσεις μελετών.
Για την ίδια τροπολογία, ο εισηγητής της μειοψηφίας, Θ. Ξανθόπουλος είπε ότι πρέπει να διευκρινιστεί ότι η τροπολογία δεν αφορά μελέτες για να “μην το βρούμε μπροστά μας”. Όσο για την πρόβλεψη καταβολής πριμ έγκαιρης παράδοσης του έργου, είπε ότι αποτελεί πρόβλημα να δίδεται 5% απλά επειδή υπάρχει ανταπόκριση σε συμβατικές υποχρεώσεις.
