Σήμερα εισάγεται στην Ολομέλεια της Βουλής το νομοσχέδιο για το άσυλο που αυστηροποιεί τις διαδικασίες και τις επιταχύνει για την παροχή ασύλου.
Στόχος της κυβέρνησης είναι όσο πιο άμεσα να δοθεί άσυλο σε όσους το δικαιούνται και όσο δεν το δικαιούνται να οδηγηθούν στην Τουρκία.
Το λόγο σήμερα θα λάβει τόσο ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, όσο και οι αρχηγοί των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
1) εισαγωγή σαφούς νομικού πλαισίου
2) διόρθωση δομικών σφαλμάτων του συστήματος παροχής ασύλου που εφάρμοσε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ
3) εισαγωγή συστήματος εναρμονισμένο με τις επιταγές του ενωσιακού νομοθέτη
4) αντιμετώπιση των κλειστών συνόρων, των αυξημένων ροών, την αδυναμία της Ελλάδας να υποδεχθεί όσους μετανάστες επιθυμούν να έρθουν στην χώρα χωρίς να δικαιούνται προστασία
5) εισαγωγή κανόνων που θα ξεκαθαρίζουν ποια είναι τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο και ποιες οι υποχρεώσεις τους
6) εξάλειψη της νομοθέτησης που αγνόησε ότι το δίκαιο διεθνούς προστασίας σκοπό έχει να προστατέψει μόνο τους «ικέτες» ως ύψιστη πράξη ανθρωπισμού, και όχι να διευρύνει τα όρια της έννοιας και να συμπεριλάβει πρόσωπα που στερούνται των ποιοτικών χαρακτηριστικών του πρόσφυγα
7) εξάλειψη των συνεπειών μιας νομοθέτησης που οδήγησε σε απροσδιόριστο αριθμό υπηκόων τρίτων χωρών, οι οποίοι παραμένουν στη χώρα χωρίς νόμιμη αιτία, που δεν προστατεύονται αλλά αφήνονται σε κυκλώματα που τους εκμεταλλεύονται, που δεν εντοπίζονται από τις αρχές και κατά συνέπεια δεν επιστρέφονται στις χώρες καταγωγής τους».
Σύμφωνα με το Πρώτο Θέμα, μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου αναμένεται να εφαρμοστεί πρόγραμμα ταχύτατης εξέτασης των αιτήσεων ασύλου και επιστροφής στην Τουρκία όσων δεν δικαιούνται άσυλο. Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη έκανε λόγο για «δήθεν ευαισθησία» της προηγούμενης κυβέρνησης αποτυπώνεται «στο στοίβαγμα ανθρώπων σε στρατόπεδα – γκέτο και τον περιορισμό των δικαιωμάτων τους». «Απεγκλωβίσαμε ασυνόδευτα από κρατητήρια και κελιά» είπε σε άλλο σημείο. Έκανα λόγο για «συστήματα» στα οποία μετείχαν ιδιώτες ιατροί και υπάλληλοι των υπηρεσιών ασύλου που είχαν στήσει «βιομηχανία» για να βαφτίζουν άκριτα ως «ευάλωτους λόγω μετατραυματικού στρες» αιτούντες άσυλο.
Όπως επεσήμανε ο κ. Χρυσοχοϊδης, το 76% των αιτήσεων ασύλου που καταθέτουν Αφγανοί ικανοποιείται όταν την ίδια ώρα το αντίστοιχο ποσοστό στην Γερμανία είναι 46%. «Γιατί; Έχουμε ειδική κατηγορία Αφγανών εμείς;» αναρωτήθηκε ενώ χαρακτήρισε «ντροπή της Ευρώπης» την Μόρια.
Τι περιλαμβάνει το νομοσχέδιο
· Διατηρούνται οι Επιτροπές Προσφυγών ως δεύτερος βαθμός κρίσης. Η απόφαση αυτή είναι συνέπεια μελέτης των στατιστικών δεδομένων τόσο της Υπηρεσίας Ασύλου, όσο και της Αρχής Προσφυγών και των Δικαστηρίων. Αλλάζουμε την σύνθεση των επιτροπών (δύο δικαστές και ένα μέλος από Ύπατη Αρμοστεία) και προβλέπουμε τρεις δικαστές.
· Προβλέπονται μονομελείς και τριμελείς συνθέσεις διότι έχει αποδειχθεί από τα στατιστικά των δικαστηρίων ότι η μονομελής σύνθεση εκδίδει τις αποφάσεις με μεγαλύτερη ταχύτητα.
· Προβλέπεται για πρώτη φορά ότι σε περίπτωση που οι αλλοδαποί κατά την υποδοχή δεν συμμορφώνονται προς τις αποφάσεις μεταφοράς τους σε άλλες δομές, τεκμαίρεται ότι δεν επιθυμούν την προστασία και παραπέμπονται σε διαδικασίες επιστροφής. Στόχος μας να μην μπουν καθόλου στο σύστημα όσοι εξαρχής ακόμα και πριν την καταγραφή τους δεν συμμορφώνονται.
· Μετά την καταγραφή, εφόσον οι αιτούντες τελικά παραμένουν στο σύστημα αλλά δεν συμμορφώνονται προς τις αποφάσεις μεταφοράς, τότε η αίτηση τους εξετάζεται με ταχύρρυθμη εξέταση εντός 3 ημερών. Και αυτό διότι συνάγεται ότι έχουν υποβάλει την αίτηση μόνο για να καθυστερήσουν την απομάκρυνσή τους. Σε κάθε περίπτωση παραβιάζουν το καθήκον συνεργασίας τους και αυτό επιφέρει συνέπειες.
· Αλλάζει το καθεστώς κράτησης ώστε να μη χάνονται από την επιτήρηση των αρχών χιλιάδες αλλοδαποί, όπως γινόταν με την προηγούμενη διακυβέρνηση.
· Προβλέπεται ρητά ότι η παραβίαση των όρων και κανονισμών λειτουργίας των Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης έχει ως συνέπεια την διακοπή της στέγασης και ουσιαστικά την αποπομπή των αιτούντων από αυτά.
· Μεταφέρονται οι ορισμοί της οδηγίας ως προς το τι συνιστά «μέλη οικογένειας» και απαλείφεται ο προηγούμενος ορισμός ο οποίος είχε εντάξει στην έννοια πρόσωπα που δεν προέβλεπε η Οδηγία.
· Ευάλωτοι πλέον είναι μόνο όσοι αναφέρονται στην Οδηγία και απαλείφεται το μετατραυματικό στρές ως λόγος ευαλωτότητας ενώ αυστηροποιείται η έννοια της ευαλωτότητας.
· Διορθώνεται ο ορισμός για το τι συνιστά τελεσιδικία και ιδίως τι συνιστά μεταγενέστερο αίτημα που δημιούργησε μέχρι σήμερα σωρεία προβλημάτων και παρελκυστικών αιτημάτων.
· Θεσπίζονται Κλιμάκια Ταχείας Συνδρομής της Υπηρεσίας Ασύλου. Τα Κλιμάκια Ταχείας Συνδρομής αμέσως μετά την κατάταξη της αίτησης ενημερώνουν τον αιτούντα για την πιθανή πορεία της υπόθεσής του. Έτσι ο αιτών ενημερώνεται ότι η αίτηση του μπορεί να απορριφθεί πολύ γρήγορα και θα υποχρεωθεί άμεσα σε επιστροφή.
· Μπαίνει τάξη στη διαδικασία της προκαταγραφής και της καταγραφής και προβλέπονται πλέον συνέπειες για όσους δεν συμμορφώνονται, ή για όσους δεν συνεργάζονται για να γίνει η καταγραφή τους.
· Ρυθμίζεται το ζήτημα των ιατρικών βεβαιώσεων με την πρόβλεψη αυτές να είναι μόνο από δημόσια νοσοκομεία και δημόσιους φορείς. Ενώ παράλληλα εφαρμόζεται η νομολογία των Διοικητικών Δικαστηρίων στο άσυλο και οι ιατρικές βεβαιώσεις θα πρέπει να φέρουν πλήρη αιτιολόγηση ως προς τα ευρήματά τους.
· Προβλέπονται ρητές προθεσμίες για την εξέταση των αιτήσεων και λαμβάνονται όλα τα αναγκαία διοικητικά μέτρα για τη στελέχωση και τη στήριξη των υπηρεσιών μας.
· Προτείνεται «Κατάλογος ασφαλών χωρών» καταγωγής και ασφαλών τρίτων χωρών. Μία γενναία πολιτική απόφαση επιβεβλημένη από την πραγματικότητα αλλά και σε συμφωνία με την πρακτική που ακολουθούν εδώ και χρόνια όλα τα ευρωπαϊκά κράτη.
· Προβλέπεται η αυτοπρόσωπη παράσταση των αιτούντων σε κάθε στάδιο της διαδικασίας, από την Υπηρεσία Ασύλου μέχρι και στα δικαστήρια.
· Προβλέπεται πως οι επιδόσεις μπορούν να γίνουν όχι μόνο στους αιτούντες αλλά και στους πληρεξούσιους δικηγόρους τους που καθίστανται αυτοδικαίως και αντίκλητοι.
· Προβλέπεται ότι η διάρκεια του δελτίου αιτούντος άσυλο είναι πλέον εννεάμηνης διάρκειας, προκειμένου να έρχονται πιο τακτικά σε επαφή με τις αρχές και να καθίσταται ακόμα πιο ευχερής ο εντοπισμός τους. Ενώ εξάλλου για πρώτη φορά συνδέεται η διάρκεια των δελτίων με την έκδοση της απόφασης και όχι με την επίδοση όπως συνέβαινε έως σήμερα.
· Σταματάει η «μηχανή παραγωγής προσφυγών» που έως σήμερα λειτουργούσε λόγω των κακών νομοθετικών επιλογών. Η προσφυγή στις Επιτροπές προϋποθέτει δικόγραφο με λόγους, και όχι ένα προεντυπωμένο έγγραφο που έως σήμερα χορηγείτο από την ίδια την υπηρεσία στους αιτούντες.
Οι στόχοι του νομοσχεδίου
α) Να διορθωθεί το αδόμητο ελληνικό σύστημα ασύλου, που αδυνατεί λόγω εγγενών σχεδιαστικών σφαλμάτων να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα μέσα στην οποία λειτουργεί, όπως οι αυξημένες ροές και το γεγονός ότι ο Βαλκανικός διάδρομος προς την Ευρώπη παραμένει κλειστός,
β) Να τεθούν κανόνες, σαφείς και συγκεκριμένοι, βάζοντας τέλος στην αναρχία: στους αλλοδαπούς, στις δομές, στις υπηρεσίες, στην διαδικασία εξέτασης,
γ) Να εξαλειφθούν οι συνέπειες μίας ιδεοληπτικής νομοθέτησης που οδήγησε σε έναν απροσδιόριστο αριθμό αλλοδαπών που δεν εντοπίζονται από τις αρχές και κατά συνέπεια δεν επιστρέφονται στις χώρες καταγωγής τους, και
δ) Να διαμορφωθεί ένα νέο σύστημα ασύλου, συμπαγές, δομημένο, αυστηρό, δίκαιο, σχεδιασμένο υπό το φως των έκτακτων συνθηκών.
Οι βασικές αρχές του νομοσχεδίου
α) Πλήρης σεβασμός των δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο, όπως προβλέπει το Ενωσιακό δίκαιο,
β) Απαίτηση οι αιτούντες να συνεργάζονται με τις εθνικές αρχές,
γ) Ένταξη στο σύστημα ασύλου μόνο όσων αιτούντων έχουν προσφυγικό προφίλ και διατήρηση στο σύστημα μόνον όσων εξ αυτών συμμορφώνονται προς τις υποχρεώσεις τους,
δ) Γρήγορη απένταξη από το σύστημα όσων παρελκυστικά υποβάλουν αιτήματα ασύλου.
Στόχος των παραπάνω παρεμβάσεων είναι η ολοκλήρωση των σχετικών διαδικασιών εντός τριμήνου.
Το σχέδιο Ζεεχόφερ με σημαντικές αλλαγές για την Ελλάδα
Την αναγκαιότητα μιας «νέας φιλοσοφίας» στη διαχείριση του προσφυγικού υποστήριξε ο γερμανός υπουργός Εσωτερικών Χορστ Ζεεχόφερ.
Σύμφωνα με την DW, όπως δήλωσε σε σύσκεψη με ομολόγους του από τις πέντε μεγαλύτερες χώρες της ΕΕ χθες στο Μόναχο, ο Κανονισμός του Δουβλίνου «εδώ και πολύ καιρό δεν λειτουργεί πλέον και για αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει βάση για μια μελλοντική πολιτική ασύλου της ΕΕ». Στη συνάντηση ο κ. Ζέεχοφερ παρουσίασε στους υπουργούς Εσωτερικών από τη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία, τη Μεγάλη Βρετανία και την Πολωνία ένα σχέδιο για τη διαχείριση του προσφυγικού που έρχεται εν μέρει σε αντίθεση με τον Κανονισμό του Δουβλίνου.
Η διαφορά με το Δουβλίνο
Κεντρική του ιδέα είναι ότι οι διαδικασίες ασύλου της ΕΕ θα πρέπει μεν να ξεκινούν στις χώρες που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ αλλά θα ολοκληρώνονται σε άλλα κράτη της ΕΕ. Μέχρι στιγμής, και βάσει του Κανονισμού του Δουβλίνου, ισχύει ότι αρμόδιες για ολόκληρη της διαδικασία παροχής ασύλου είναι οι χώρες πρώτης εισόδου στην ΕΕ. Με άλλα λόγια, κράτη όπως η Ελλάδα, η Κύπρος, η Μάλτα.
Το σχέδιο Ζέεχοφερ προβλέπει ότι μελλοντικά στις χώρες αυτές θα γίνεται μόνο η προκαταρκτική εξέταση του δικαιώματος παροχής ασύλου. Δηλαδή, θα εξετάζεται και θα αποφασίζεται στη βάση ενιαίων ευρωπαϊκών κριτηρίων αν κάποιος δικαιούται την παροχή προστασίας στην ΕΕ ή όχι. Όσοι δεν τη δικαιούνται θα επαναπροωθούνται με τη βοήθεια της Frontex στις χώρες προέλευσης. Αντιστρόφως, αιτούντες άσυλο με την προοπτική να αναγνωριστούν ως πρόσφυγες θα προωθούνται στη συνέχεια σε εκείνα τα κράτη μέλη της ΕΕ που θα είναι πρόθυμα να τους δεχτούν. Εκεί, σε ένα δεύτερο στάδιο της διαδικασίας, θα αποφασίζεται οριστικά για το αίτημα ασύλου.
Στόχος του κ. Ζέεχοφερ είναι να προετοιμαστεί ως τη Γερμανική Προεδρεία της ΕΕ το δεύτερο εξάμηνο του 2020 ένα σχέδιο πρότασης προκειμένου να αντικαταστήσει το Δουβλίνο.
Επιδοκιμασία και κριτική
Την στήριξη του για την πρόταση Ζέεχοφερ εξέφρασε ο επίτροπος Μετανάστευσης Δημήτρης Αβραμόπουλος ο οποίος συμμετείχε στη σύσκεψη του Μονάχου. Ενώ χαρακτήρισε τον γερμανό υπουργό Εσωτερικών «πρακτικό πολιτικό», ενημέρωσε ότι η πλειοψηφία των ομολόγων του στηρίζουν τα σχέδιά του. Στήριξη παρέχουν και οι Σοσιαλδημοκράτες. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της Κ.Ο. για θέματα μετανάστευσης Λαρς Καστελούτσι, το κόμμα του υποστηρίζει ένα ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου με διαδικασίες στα εξωτερικά σύνορα, απ’ όπου θα γίνεται τόσο η κατανομή των προσφύγων στα κράτη μέλη της ΕΕ αλλά και η απέλαση εκείνων των οποίων θα απορρίπτεται το αίτημα για την παροχή ασύλου.
Κριτική άσκησε η γερμανική οργάνωση για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Pro Asyl. Σύμφωνα με τον διευθυντή της Γκύντερ Μπούργκχαρντ τα σχέδια του υπουργού Εσωτερικών «αναιρούν το κράτος δικαίου». Οι αιτούντες ασύλου στα σύνορα θα διατρέχουν τον κίνδυνο να μην έχουν νομική εκπροσώπηση και ούτε να μπορούν να προσφύγουν μετά από αρνητικές διοικητικές αποφάσεις σε δικαστήρια. Στόχος του εγχειρήματος Ζέεχοφερ είναι να καθιερωθούν «συνοπτικές διαδικασίες» με τους πρόσφυγες «στο περιθώριο», δήλωσε ο κ. Μπούρκχαρντ.
