Θανάσης Κ.
Ζούμε περίοδο μεγάλων μετατοπίσεων στις γεωπολιτικές ισορροπίες.
Σε τέτοιες συνθήκες – όπως ξέρουμε καλά από το παρελθόν – οι άνθρωποι τείνουν να βλέπουν το μέλλον ως “γραμμική προέκταση” ενός παρελθόντος που πια ΔΕΝ υπάρχει. Δηλαδή μένουν παγιδευμένοι στο “παλιό” που πια δεν υπάρχει. Κι εντελώς “τυφλοί” απέναντι στο καινούργιο που τώρα αναδεικνύεται.
Ας δούμε λοιπόν τα πράγματα απαλλαγμένοι από παραμορφωτικούς φακούς…
* Πρώτον, οι ΗΠΑ ολοκληρώνουν σήμερα μιαν αναδιάταξη δυνάμεων με κύριο στόχο την “ανάσχεση” της Κίνας. (Μέχρι τώρα οι ΗΠΑ είχαν ως κύριο στόχο τη Ρωσία, ακόμα και μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ.)
Γιατί μεταστρέφονται, οριστικά, εναντίον της Κίνας;
Γιατί πρώτον η Κίνα κατάφερε, μέσα σε σαράντα χρόνια περίπου, να αναπτυχθεί πάνω από 40 φορές! Πράγμα που δεν έχει παγκόσμιο προηγούμενο στη γνωστή Ιστορία…
Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’70, η Κίνα ήταν μια πάμφτωχη χώρα. Τώρα γίνεται η χώρα με το μεγαλύτερο ΑΕΠ διεθνώς σε απόλυτους αριθμούς (σήμερα προηγούνται ελάχιστα οι ΗΠΑ, με την Κίνα στη δεύτερη θέση, ακόμα…)
Επίσης η Κίνα διαθέτει πλέον υψηλούς βαθμούς ελέγχου των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων και κατέχει σημαντικό ποσοστό του διεθνούς κρατικού χρέους (συμπεριλαμβανομένου του αμερικανικού), ενώ κάνει συνεχή άλματα σε τεχνολογίες αιχμής, συμπεριλαμβανομένης της Τεχνητής Νοημοσύνης, των κβαντικών υπολογιστών – και των στρατιωτικών εφαρμογών τους.
Γενικά όσοι ανησυχούν για την ραγδαία άνοδο της Κίνας γίνονται όλο και περισσότεροι κι όσοι μπορούν ακόμα να συνασπιστούν για να την “ανακόψουν” είναι ακόμα πολλοί. Και μπορούν ακόμα να την “κοντύνουν”. Αλλά δεν θα μπορούν για πολύ ακόμα…
Όταν μια μεγάλη χώρα δυναμώνει τόσο πολύ, τόσο γρήγορα και σε όλους τους τομείς, αναπόφευκτα συσπειρώνει τους πάντες εναντίον της.
* Δεύτερον, σε αυτό το νέο σκηνικό, σημαντικό είναι τι θα κάνουν οι ΗΠΑ με τη Ρωσία. Γιατί μόνον αν τα βρουν με τη Ρωσία οι Αμερικανοί θα μπορέσουν να αναχαιτίσουν την Κίνα.
Αν η αντιπαλότητα προς την Κίνα είναι ο βασικός άξονας της νέας Αμερικανικής γεωπολιτικής, η “μεγάλη συνεννόηση” ΗΠΑ-Ρωσίας είναι η βασική προϋπόθεση για να γίνει αυτό πραγματικότητα…
Η Ρωσία από την πλευρά της, έχει κάθε λόγο να μην ταυτιστεί ούτε με την Κίνα ούτε με τις ΗΠΑ. Την πρώτη τη φοβάται μακροχρόνια, γιατί συνορεύει μαζί της. Ενώ απέναντι στις ΗΠΑ έχει μεγάλη επιφυλακτικότητα, καθώς την τελευταία 20ετία οι ΗΠΑ δεν ανέχονταν ούτε καν να επιστρέψει η Ρωσία σε στάτους “περιφερειακής δύναμης”.
Αν θέλουν λοιπόν, οι Αμερικανοί να κερδίσουν την στήριξη της Ρωσίας στο εξής – ή έστω να μην συμμαχήσουν μακροχρόνια Ρωσία με Κίνα – πρέπει να δοθούν κάποια “ανταλλάγματα” από τη Δύση συνολικά προς τη Ρωσία.
Τώρα το πράγμα αρχίζει να ενδιαφέρει κι εμάς!
Γιατί ενώ οι Αμερκανο-κινεζικοί ανταγωνισμοί στον Ειρηνικό μοιάζουν πολύ “μακρινοί” για μας, οι σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας, είναι πολύ πιο κοντινές μας. Πιο κοντινές και στην Ευρώπη συνολικά και στην Ελλάδα, βέβαια…
* Τρίτον, η Ρωσία θα απαιτήσει κατ’ ελάχιστον αναγνώριση των “τετελεσμένων” της στη Συρία και στον Καύκασο (πιο εύκολα), αλλά και στην Ουκρανία (πιο δύσκολο, αλλά όχι αδύνατο).
Θα απαιτήσει επίσης “ανταλλάγματα” στο Αφγανιστάν, ιδιαίτερα στο βόριο τμήματα που συνορεύει με το Τανζικιστάν και το Ουζμπεκιστάν. Αυτό “βολεύει” και τους Αμερικανούς. Γενικά το “κενό ισχύος” που προέκυψε στο Αφγανιστάν μετά την άτακτη αμερικανική αποχώρηση, θα προσπαθήσουν να το καλύψουν οι χώρες που είναι “δίπλα” κι έχουν άμεσα συμφέροντα εκεί: η Ρωσία, το Πακιστάν, η Κίνα και το Ιράν. Η Τουρκία είναι αρκετά μακριά για να παίξει οποιονδήποτε διακριτό ρόλο, ανάμεσα σε όλα αυτά τα “θηρία”…
Οι Ρώσοι θα απαιτήσουν επίσης και κάποια ανταλλάγματα στη Λιβύη, ή για να φύγουν από τη Λιβύη. (Πιθανότατα αυξημένη πρόσβαση στην Ανατολική Μεσόγειο, μέσω Αιγαίου).
* Τέταρτον, μια – πιθανή πλέον – “μεγάλη στρατηγική συνεννόηση” ΗΠΑ-Ρωσίας αλλάζει εντελώς και το ειδικό βάρος της Τουρκίας.
Η Τουρκία παύει πια να είναι “προκεχωρημένο φυλάκιο” της Δύσης στη Μέση Ανατολή. Και παύει να είναι “εργαλείο” για τη διάσπαση της Ατλαντικής Συμμαχίας στα χέρια της Ρωσίας.
Η Δύση έχει, έτσι κι αλλιώς, άλλα πρόθυμα κράτη να συνεργαστούν μαζί της στη Μέση Ανατολή: Την Αίγυπτο, τα Εμιράτα, τη Σαουδαραβία, την Ιορδανία και βέβαια το Ισραήλ.
Όλα τα κοσμικά αραβικά καθεστώτα της περιοχής τα έχουν βρει με το Ισραήλ κι όλα – μαζί με το Ισραήλ – έχουν βαθύτατη καχυποψία προς την Τουρκία. Οι ΗΠΑ δεν χρειάζονται πια τη “διαμεσολάβηση” της Τουρκία για να έχουν “πάτημα” στη Μέση Ανατολή, ούτε για να “υπερασπίζονται το Ισραήλ από τους Άραβες.
Τώρα πια Άραβες και Ισραήλ απειλούνται κυρίως από τα ισλαμιστικά κινήματα της περιοχής που τα προστατεύει η Τουρκία. Στη Λιβύη σήμερα πολεμάει μαζί με τους ισλαμιστές, όπως στη Συρία μέχρι πρόπερσι στήριζε ανοικτά τους ισλαμιστές…
Κι αυτό θέτει δύο ακόμα πιο κοντινά μας ζητήματα: Της Λιβύης και του Κουρδικού…
— Στη Λιβύη όπου η “συμφωνία” (με γερμανική μεσολάβηση) για “επανένωση” της χώρας δεν προχωράει και η θέση της Τουρκίας εκεί επιδεινώνεται μετά την μετατόπιση και της Τυνησίας στο στρατόπεδο των αντιπάλων της Τουρκίας.
–Και το Κουρδικό, που παραμένει πάντα ο εφιάλτης της Τουρκίας, και ο μοχλός πίεσης του Ισραήλ σε βάρος και της Τουρκίας και του Ιράν – αλλά και η στήριξη της Γαλλίας, τώρα ξανά και των ΗΠΑ…
Για να το πούμε διαφορετικά: Η Κίνα είναι πολύ μακριά για να “ποντάρει” ο,τιδήποτε στην Τουρκία. Η Ρωσία μπορεί να διεκδικήσει και να πάρει πολλαπλά “ανταλλάγματα” από τη Δύση, για να εγκαταλείψει την Τουρκία, με την οποία, έτσι κι αλλιώς, έχει πολλαπλές “τριβές” σε πολλά μέτωπα. Και η Δύση έχει άλλες προτεραιότητες κι άλλους δυνητικούς συμμάχους στην περιοχή, οι οποίοι είναι σε τροχιά σύγκρουσης με την Τουρκία. Αυτό το τελευταίο, είναι ίσως το σημαντικότερο…
* Από την άλλη, η γεωπολιτική σημασία της Ευρώπης για τις ΗΠΑ μετατοπίζεται από τα βορειανατολικά στα νοτιοδυτικά. Και από τα σύνορα ΕΕ με Ρωσία στην Ανατολική Μεσόγειο.
Εφ’ όσον τα βρουν ΗΠΑ-Ρωσία, απέναντι στην Κίνα, οι ανατολικευρωπαϊκές χώρες δεν θα έχουν λόγο να ανησυχούν ιδιαίτερα από τις Ρωσικές “φιλοδοξίες” δίπλα τους.
Αλλά οι Αμερικανοί εξακολουθούν να έχουν ανάγκη τον έλεγχο της Μεσογείου. Χωρίς την οποία, η “σύνδεσή” του Ατλαντικού με τον Ινδικό μακραίνει πολύ.
Πράγματι, για τις αεροναυτικές δυνάμεις των Αμερικανών στον Ατλαντικό, η απόσταση ως τον Ινδικό είναι αρκετές χιλιάδες μίλια “μακρύτερη”, αν δεν ελέγχεται από φίλιες δυνάμεις η πρόσβαση της Μεσογείου.
Και χωρίς τέτοια “εγγύτητα”, η συσπείρωση των δυνάμεων των ΗΠΑ έναντι της Κίνας, διασπάται επικίνδυνα. Τι να την κάνουν την στήριξη της… Αυστραλίας (locally), όταν διασπάται ο ίδιος ο Αμερικανικός στόλος (globally);
Συνεπώς ο έλεγχος της Μεσογείου είναι γεωπολιτικά απαραίτητος πλέον στις ΗΠΑ, αν θέλουν στα σοβαρά να “ανασχέσουν” την Κίνα στον Ειρηνικό και τον Ινδικό.
Και από την ώρα που “αποσύρονται” οι Αμερικανικές δυνάμεις από την Ευρώπη συνολικά, η μόνη δύναμη που μπορεί να εγγυηθεί τον έλεγχο της Μεσογείου (και την ασφάλεια διέλευσής από τους Αμερικανούς) είναι η Γαλλία. Συνεπικουρούμενη από άλλες “φίλιες” ναυτικές δυνάμεις της περιοχής (Ιταλία, Αίγυπτο, βεβαίως και Ισραήλ).
Άρα παρά τις “παρεξηγήσεις” με τη Γαλλία (λόγω ακύρωσης των συμβολαίων για τα υποβρύχια της Αυστραλίας), η στενή συνεργασία ΗΠΑ-Γαλλίας, ιδιαίτερα στη Μεσόγειο, είναι το δεύτερο κρίσιμο στοιχείο για την νέα στροφή των Αμερικανών (μετά τη “μεγάλη συνεννόηση” με τους Ρώσους).
Στο εξής είναι η μεγάλη συμμαχία ΗΠΑ-Γαλλίας που θα δώσει νέο γεωπολιτικό περιεχόμενο στην Ευρώπη. Και οι αεροναυτικές δυνάμεις της Γαλλίας στη Μεσόγειο μπορούν να το εγγυηθούν – όχι ο… “Ευρωστρατός” (ό,τι και να σημαίνει αυτό και οψέποτε γίνει) ο οποίος μόνον επικουρικά μπορεί να μπει στο κάδρο των επιχειρησιακών αναγκών και των νέων συσχετισμών.
* Πώς μπαίνει σε αυτά η Τουρκία;
Η Τουρκία γεωπολιτικά είναι πλέον αντίπαλος της Δύσης στη Μεσόγειο. Η Τουρκία προωθεί τα δικά της σχέδια γεωπολιτικής επέκτασης, καθώς συμμαχεί με τοπικά ισλαμιστικά κινήματα από τη Συρία ως την Αίγυπτο, ως τη Λιβύη ως την περιοχή της υποσαχάριας Αφρικής (ζώνη Σαχέλ).
Η Γαλλία δεν θα μπορεί να εγγυηθεί την “ασφάλεια” της Μεσογείου για λογαριασμό της Δύσης συνολικά, αν η Τουρκία παίζει τα δικά της παιγνίδια με στήριξη και χρηματοδότηση από τους εχθρούς της Δύσης…
Και η Δύση δεν θα μπορεί – με ηγέτη τη Γαλλία πλέον στη Μεσόγειο – να συνασπίσει όλες τις φυλοδυτικές δυνάμεις της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, αν ανεχθεί την συνεχή επέκταση της Τουρκίας, με την οποία βρίσκονται σε αντιπαράθεση όλα τα φιλοδυτικά καθεστώτα της περιοχής…
Η Δύση αργά η γρήγορα θα χρειαστεί να “διαλέξει” ανάμεσα στην Τουρκία (που δεν είναι πια σύμμαχός της) και όλους τους άλλους (που είναι “φυσικοί της σύμμαχοι” έναντι του κοινού εχθρού, του ισλαμιστικού φονταμενταλισμού).
* Και πού μπαίνει η Ελλάδα, σε όλα αυτά;
Είναι γεωπολιτικά απαραίτητη, για να δέσει η “νέα δυτική” συμμαχία της Μεσογείου υπό την Αιγίδα της Γαλλίας.
–Η Ελλάδα είναι μέλος της ΕΕ, όπως και η Γαλλία. Βρίσκεται πολύ κοντά στην περιοχή, κοντύτερα από κάθε άλλο μέλος της ΕΕ (κοντύτερα κι από τη Γαλλία). Έχει στενή σχέση και με την Κύπρο (που είναι επίσης μέλος της ΕΕ και βρίσκεται στην “καρδιά” της Ανατολικής Μεσογείου και είναι “προπύργιο” για ολόκληρη τη Μέση Ανατολή…)
–Η Ελλάδα επίσης διαθέτει (“θεωρητικά”, τουλάχιστον) τον δεύτερο ισχυρότερο στρατό της ΕΕ μετά τη Γαλλία – με πολλές “τρύπες”, ωστόσο, που τώρα καλύπτονται…
Η συμμαχία Γαλλίας-Ελλάδς δίνει πραγματική υπόσταση στην δυτική ασφάλεια της Μεσογείου (για λογαριασμό της Δύσης συνολικά). Πάνω στην Ελληνογαλλική συμμαχία μπορούν να “ακουμπήσουν” σημαντικές χώρες της περιοχής, όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ, που δεν ανήκουν ούτε στο ΝΑΤΟ ούτε στην ΕΕ, αλλά τα συμφέροντά τους ευθυγραμμίζονται πλέον με την Ευρώπη και τη Δύση, έναντι της Τουρκίας στην περιοχή…
Συμπέρασμα: Η Ελλάδα είναι ο “ελλείπων κρίκος” μιας αποτελεσματικής δυτικής συμμαχίας για τη Μεσόγειο, αλλά και για την Ευρώπη συνολικά. Οι κίνδυνοι για την οποία δεν θα προέρχονται πλέον από την πλευρά της Ρωσίας (εφ’ όσον αυτή τα βρει με τις ΗΠΑ), αλλά από την πλευρά του ισλαμικού φονταμενταλισμού (τον οποίο παραδοσιακά στηρίζει η Τουρκία του Ερντογάν)…
* Κι αν ακόμα μελλοντικά ο Ερντογάν φύγει από το προσκήνιο (είτε ανατραπεί είτε “εκλείψει”), η Τουρκία δεν πρόκειται να επιστρέψει εκεί που ήταν πριν το 2002! Θα παραμείνει μια βαθιά διχασμένη χώρα, εξαιρετικά ασταθής – και εσωτερικά και ως “σύμμαχος” για τη Δύση. Επομένως η παράκαμψή της θα είναι προϋπόθεση για οποιαδήποτε σταθερή δυτική πολιτική ασφαλείας στην περιοχή.
Ο “μετασχηματισμός” του ΝΑΤΟ – που ήδη μπαίνει μια στην ημερήσια διάταξη – σημαίνει δύο πράγματα: “επέκτασή” του προς Νότον (στην Ανατολική Μεσόγειο) και παράκαμψη της Τουρκίας (με τον ένα ή τον άλλο τρόπο).
Και η παράκαμψή της Τουρκίας, έχει ως προϋπόθεση την αναβάθμιση του Ελληνικού ρόλου στην περιοχή.
Τα κοσμικά αραβικά καθεστώτα της περιοχής το γνωρίζουν. Το Ισραήλ το έχει καταλάβει. Η Γαλλία το κατάλαβε επίσης, γι’ αυτό πρότεινε και επέμεινε να προχωρήσει σε διμερή συμμαχία με την Ελλάδα, για πρώτη φορά ξεπερνώντας τα συμβατικά όρια του ΝΑΤΟ (πράγμα που προκάλεσε “δυσφορία” στο ΝΑΤΟ, αλλά “χαιρετίστηκε” από τις ΗΠΑ, οι οποίες απομακρύνονται…με πλάγια πηδηματάκια, από το ΝΑΤΟ).
Ο μόνος που πρέπει να το πιστέψει ακόμα είναι η ίδια η… Ελλάδα! Που υπέγραψε τη “συμμαχία” με τη Γαλλία – ενάντια σε ό,τι μας έλεγαν μέχρι πρόσφατα, διάφοροι “σύμβουλοι” – αλλά ακόμα δεν έχει πλήρως αντιληφθεί πού οδηγεί αυτό και πώς πρέπει να το διαχειριστεί στο εξής…
ΥΓ. Για παράδειγμα, συζητούσαν στο Ελληνικό κοινοβούλιο, αν η Ελληνογαλλική συμφωνία “καλύπτει πλήρως” (από νομική άποψη) τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα (πέραν της “σκληρής” κυριαρχίας…
Τίποτε δεν κατάλαβαν ακόμα: Όταν πριν ενάμιση χρόνο γαλλικά αεροσκάφη (“αγνώστου προελεύσεως”) διέλυσαν τουρκικές βάσεις στην Αλ Βατίγια της Λιβύης και ανέκοψαν την “προέλαση” των τούρκων παραστρατιωτικών στη Λιβύη, δεν υπήρχε καμία επίσημη Συμφωνία Αμυντικής Συνδρομής, ούτε με τον Χαφτάρ, ούτε με την Αίγυπτο. Εκείνο που υπήρχε ήταν “ευθυγράμμιση” των συμφερόντων της Γαλλίας με τους εχθρούς της τουρκικής επέμβασης στη Λιβύη.
Αυτή η “ευθυγράμμιση” με τους εχθρούς της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο σήμερα είναι ακόμα πιο ενισχυμένη κι εκφράστηκε επίσημα με την Ελληνογαλλική Συμμαχία έξω από τα συμβατικά πλαίσια του ΝΑΤΟ. Φτάνει βέβαια, η Ελλάδα να ψάχνει για “συμμάχους” – κι όχι για “προστάτες” να τους αναθέσει εργολαβικά την άμυνά της. Γιατί τέτοιους δεν θα βρει…
