Θανάσης Κ.
Ζούμε σε μιαν εποχή όλο και πιο “ανορθολογική”!
Πράγμα, που βέβαια, συμβαίνει σχεδόν πάντα σε μεταβατικές εποχές…
Μόνο που σήμερα συμβαίνει κάτι αρκετά διαφορετικό απ’ ό,τι σε άλλες “μεταβατικές περιόδους” στο παρελθόν:
Συνήθως, πηγή του ανορθολογισμού είναι η αδυναμία των λαών να κατανοήσουν την ανάγκη μεγάλων κοινωνικών αλλαγών.
Σήμερα, πηγή του ανορθολογισμού γίνεται, όλο και περισσότερο, η αδυναμία των ελίτ να κατανοήσουν τις συνέπειες των “αλλαγών” που οι ίδιες προτείνουν!
Παλαιότερα παραλογίζονταν οι ίδιες οι κοινωνίες.
Σήμερα παραλογίζονται οι ελίτ των κοινωνιών…
Κάποιοι το λένε “συστημική παράνοια”!
Σαν κι αυτό που έπαθε η “νομενκλατούρα” των κομμουνιστικών χωρών, λίγο πριν την κατάρρευση του “υπαρκτού σοσιαλισμού”…
Είτε είχαν ιδεολογικές παρωπίδες και δεν έβλεπαν τα αίτια των προβλημάτων τους. Είτε οι “λύσεις” που προωθούσαν ήταν συχνά χειρότερες από τα προβλήματα…
(Η Κίνα ίσως υπήρξε η μοναδική εξαίρεση τότε…)
* Είδαμε ήδη το πρώτο παράδειγμα. Την ενεργειακή πολιτική. Οι κυβερνήσεις στην Ευρώπη έχουν δεσμευτεί για δρακόντειους περιορισμούς στην παραγωγή ενέργειας από υδρογονάνθρακες! Και ταυτόχρονα αποφασίζουν να περάσουν στην “ηλεκτροκίνηση”, δηλαδή να αυξήσουν δραστικά (και σε πολύ σύντομο χρόνο) τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας!
Μειώνουν την υφιστάμενη παραγωγή, αυξάνουν τη μελλοντική ζήτηση, προκαλούν μόνες τους τεράστια άνοδο στις τιμές ενέργειας, υπονομεύουν την ίδια την ανταγωνιστικότητά τους – αφού ο υπόλοιπος κόσμος, δηλαδή χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία, η Ινδονησία κλπ. δεν αποδέχονται τέτοιες δεσμεύσεις – και οδηγούνται σε αποβιομηχάνιση! Δηλαδή σε πλήρη παραίτηση από την Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση – και από κάθε μελλοντική Ανάπτυξη…
Γιατί ως τώρα η Ανάπτυξη συνδέθηκε πάντα με περισσότερη και φθηνότερη ενέργεια!
Και οι ΑΠΕ (οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, δηλαδή τα Αιολικά και τα ηλιακά), δεν μπορούν να καλύψουν το κενό! Ούτε έχει λυθεί το πρόβλημα της “αποθήκευσης” ενέργειας με ικανοποιητικό τρόπο, τουλάχιστον σε μεγάλες κλίμακες. Ούτε καν το πρόβλημα της σταθεροποίησης του “δικτύου”, για να ικανοποιηθεί “αδιάκοπη” ζήτηση από δραματικά διακυμαινόμενες πηγές ενέργειας…
Το ενεργειακό, όμως, δεν είναι το μόνο πρόβλημα που μόνοι μας δημιουργήσαμε και μας διαλύει…
* Υπάρχει και το μεταναστευτικό! Εδώ πια κι αν υπάρχει παράνοια…
Μας είπαν κάποια στιγμή ότι τα διογκωμένα κύματα παράνομων μεταναστών ήταν λόγω… “κλιματικής αλλαγής”. Τελικά το πήραν πίσω. Γιατί οι “ροές” που χτύπησαν την Ευρώπη δεν οφείλονταν σε “κλιματική αλλαγή”. Είχαν να κάνουν με τις εξεγέρσεις τις “Αραβικής άνοιξης” του 2011, με το ισλαμιστικό κίνημα που θέριεψε στις αραβικές χώρες, με την Τουρκία που εργαλειοποίησε τους πρόσφυγες από τις χώρες αυτές – και μαζί έφερε και παράνομους μετανάστες από άλλες μουσουλμανικές χώρες – και με το γεγονός ότι η κυβέρνηση Τσίπρα άνοιξε τα σύνορα της Ελλάδας το 2015 και τους έστειλε στην υπόλοιπη Ευρώπη. Μέχρι που η υπόλοιπη Ευρώπη έκλεισε το Βαλκανικό διάδρομο και… “πληρώνει” τον Ερντογάν, να μη τους στέλνει πια μέσω Ελλάδας! Οπότε ο Ερντογάν παίρνει τα χρήματα και… τους στέλνει πλέον μέσω Λευκορωσίας!
Μέχρι τώρα μας έλεγαν ότι η Ευρώπη έχει ανάγκη από εργατικά χέρια. Και οι “μετανάστες” από τις χώρες αυτές ήταν μια μεγάλη “ευκαιρία…
Εδώ η παράνοια περνά σε επόμενη “πίστα”!
Γιατί ενώ όλοι παραδέχονται – και πολύ σωστά – ότι η επερχόμενη Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση (ρομποτική, Τεχνητή Νοημοσύνη, αλγόριθμοι κλπ.) θα καταργήσει θέσεις εργασίας και θα υποκαταστήσει εργαζόμενους με μηχανές, το πρόβλημα τα επόμενα χρόνια είναι πού θα απορροφηθούν οι άνεργοι που θα χάσουν μαζικά τις δουλειές τους μέσα στην Ευρώπη. Και την ίδια στιγμή μας έλεγαν ότι χρειάζονται… μαζικά νέους εργαζόμενους από εκείνους που μπαίνουν παράνομα από τρίτες χώρες!
Υπάρχει κάτι ακόμα πιο δραματικό: Το Ευρωσύνταγμα και, γενικότερα, το Ευρωπαϊκό κεκτημένο, είναι σαφέστατο για τα ζητήματα της παράνομης μετανάστευσης, Το άρθρο 79 της Συνθήκης της Λισαβόνας προβλέπει ότι η παράνομη μετανάστευση πρέπει να αντιμετωπιστεί με επαναπατρισμούς! Σαφέστερο δεν γίνεται…
Η Ευρωπαϊκή νομολογία (δηλαδή οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ΕΣΔΑ) επίσης είναι σαφέστατη. Άνθρωποι που μπαίνουν παράνομα από τρίτες χώρες που είναι “ασφαλείς” για τους ίδιους, δεν δικαιούνται καν να ζητήσουν άσυλο από χώρα μέλος της Ένωσης!
Επί τόσα χρόνια οι ροές των εργαλειοποιημένων προκάλεσαν σοβαρά προβλήματα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, παρά το γεγονός ότι η Ευρώπη είχε ξεκάθαρο και πλήρες νομικό “οπλοστάσιο” για το θέμα αυτό…
Νομικά ήταν “πάνοπλη”, αλλά πολιτικά βρισκόταν σε σύγχυση. Το νομικό ζήτημα ξεκαθαρίστηκε πια, αλλά εξακολουθεί η Ευρώπη να μην έχει πολιτική…
Οι Ευρωπαίοι, ακόμα και τώρα, καταγγέλλουν τη Λευκορωσία που τους στέλνει στην Πολωνία, καταγγέλλουν τη Ρωσία που στηρίζει τη Λευκορωσία, αλλά δεν καταγγέλλουν – αντίθετα εξακολουθούν να πληρώνουν – την Τουρκία που τους “εργαλειοποιεί” και τους στέλνει στη Λευκορωσία. Μύλος…
Το “μεταναστευτικό” θα μπορούσαμε να το είχαμε αντιμετωπίσει εξ αρχής. Δεν ήμασταν “νομικά απροετοίμαστοι”. Δεν μας αιφνιδίασε. Αλλά το αφήσαμε να προκαλεί τεκτονικές μετακινήσεις σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες!
Εδώ η ευθύνη της ευρωπαϊκής ηγεσίας είναι τεράστια!
* Κι ύστερα έχουμε την διαμάχη της κεντρικής ευρωγραφειοκρατίας με διάφορες χώρες-μέλη για ζητήματα… ταυτοτήτων! Και όχι μόνο…
Διαμάχες που εμφανίζονται ως ζητήματα “ανθρωπίνων δικαιωμάτων”, αλλά στην πραγματικότητα αφορούν ατζέντες που επιβάλλονται “από τα πάνω”! Και είναι πλέον κάτι άλλο, εντελώς διαφορετικό: Δεν αφορούν, για παράδειγμα, τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ (ομοφυλοφίλων, τρανς κλπ.)! Αλλά το αν θα διδάσκεται η ομοφυλοφιλία στα παιδιά του δημοτικού ή του νηπιαγωγείου! Δηλαδή να μπορούν να αμφισβητήσουν τη σεξουαλικότητά τους, ανήλικα που δεν έχουν ακόμα πλήρη επίγνωση της σεξουαλικότητάς τους!
Εδώ η ευρωπαϊκή ηγεσία – πολιτική και πνευματική – δεν μπορεί να ξεχωρίσει τα ανθρώπινα δικαιώματα από τα καταχρηστική επίκληση του “δικαιωματισμού”!
Η διαμάχη ξεκίνησε από ένα νόμο που πέρασε η Ουγγαρία για να καταπολεμήσει την παιδοφιλία! Μέσα στις προβλέψεις αυτού του νόμου ήταν να προειδοποιούνται τα ανήλικα παιδάκια, για τις “τεχνικές” στις οποίες καταφεύγουν οι παιδεραστές για να τα “αποπλανήσουν”!
Αυτό θεωρήθηκε από κάποιους – όχι στην Ουγγαρία, αλλά κυρίως στις Βρυξέλλες – ότι “καλλιεργεί αρνητικά στερεότυπα” για τα σεξουαλικώς διαφορετικά άτομα!
Και η Ουγγαρία κατηγορήθηκε επισήμως ότι παραβιάζει τα “ανθρώπινα δικαιώματα”! Κι ότι καλλιεργεί τον “ρατσισμό” και την “ομοφοβία”…
Ο Ούγγρος πρωθυπουργός απάντησε ότι ο ίδιος δεν διανοήθηκε ποτέ να καταπιέσει τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων! Αντίθετα επί Κομμουνιστικού καθεστώτος, ο ίδιος – ως “διαφωνών” τότε -είχε δημόσια υπερασπιστεί και το δικαίωμα στη διαφορετικότητα και όσους διώκονταν τότε ως “διαφορετικοί” (χωρίς κανείς στην δυτική Ευρώπη να τους υπερασπίζεται εκείνη την εποχή…)
Η σύγκρουση ξεπέρασε την ίδια την Ουγγαρία…
Αντίστοιχη στάση κράτησαν και άλλες ανατολικοευρωπαϊκές χώρες – άλλες πιο διακριτικά και άλλες εξ ίσου απερίφραστα.
Η Ουγγαρία απειλήθηκε με “εκδίωξη” από την ΕΕ!
* Στο μεταξύ και η Πολωνία συγκρούστηκε με την ευρω-γραφειοκρατία! Για πολύ ευρύτερη γκάμα ζητημάτων, Αυτό περιπλέκει τα πράγματα ακόμα περισσότερο. Γιατί προκειμένου να “εκδιωχθεί” μια χώρα-μέλος από την ΕΕ, πρέπει να ψηφίσουν ομόφωνα τον “αποκλεισμό” της όλα τα άλλα κράτη μέλη. Όταν απειλούν με εκδίωξη δύο χώρες (στις οποίες συμπαραστέκονται, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο κι άλλες) η απαραίτητη “ομοφωνία” καταρρέει…
Στο μεταξύ η Πολωνία ανέδειξε κι ένα ακόμα ζήτημα. Οι χώρες μέλη δεν μπορούν να παραβιάσουν το Σύνταγμά τους, όταν προσκρούει στις… αποφάσεις του Ευρωκοινοβουλίου ή του Συμβουλίου. Το Κοινοτικό Δίκαιο είναι, πράγματι, “υπέρτερο” του εθνικού δικαίου, εκεί που η ΕΕ έχει αρμοδιότητες. Όμως, στα ζητήματα που διατηρούνται οι αρμοδιότητες των εθνικών κρατών, δεν τίθεται θέμα “υπεροχής” του Κοινοτικού Δικαίου! Εκεί το “εθνικό δίκαιο” υπερτερεί…
Επίσης οι Πολωνοί υπενθύμισαν ότι η Γερμανία θέτει στην έγκριση του δικού της (ανώτατου) Ακυρωτικού Δικαστηρίου, ακόμα κι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που βρίσκονται αποκλειστικά στη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαίου! Για το ζήτημα, άλλωστε, εκκρεμεί διαδικασία παραπομπής της ίδιας της Γερμανίας στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο…
Κι έτσι φτάσαμε φέτος τον Μάιο να απειλείται παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και της Πολωνίας και της Γερμανίας!
–Παραπομπή της Γερμανίας, γιατί αμφισβητεί ευθέως αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, για ζητήματα που βρίσκονται εκτός εθνικής δικαιοδοσίας…
–Και παραπομπή της Πολωνίας, γιατί επιμένει στην υπεροχή του “εθνικού δικαίου” σε ζητήματα που βρίσκονται εντός εθνικής δικαιοδοσίας!
Μύλος…
Η κρίση πλέον γίνεται κάτι παραπάνω από “πολιτική” ή “θεσμική”. Γίνεται υπαρξιακή, για την ίδια την Ένωση….
Το να κινδυνεύει η ΕΕ με διαλυτικά φαινόμενα για την πιο καταχρηστική άνωθεν επιβολή του… “δικαιωματισμού” ή για την άνωθεν επιβολή “ενεργειακής πενίας” στην Ευρώπη, είναι σκέτη παράνοια…
* Τέλος έχουμε κι ένα ακόμα “πονοκέφαλο” για την Ευρώπη: Την επιστροφή στην δημοσιονομική πειθαρχία μετά το τέλος της πανδημίας! Το Σύμφωνο σταθερότητας (SGP) – που αποτελεί το θεμέλιο της νομισματικής Ένωσης – βρίσκεται σε αναστολή από την αρχή της πανδημίας. Τώρα που η πανδημία περνάει, υποτίθεται, μια σειρά από χώρες της ΕΕ ζητούν την επιστροφή στις δεσμεύσεις του Συμφώνου Σταθερότητας, δηλαδή στην ανάγκη πρωτογενών πλεονασμάτων για τη ταχεία αποκλιμάκωση του δημόσιου χρέους – το οποίο τα δύο τελευταία χρόνια έχει διογκωθεί.
Από την άλλη πλευρά όμως, οι οικονομίες δεν έχουν επιστρέψει ακόμα στην κανονικότητα (η πανδημία βρίσκεται ξανά σε έξαρση σχεδόν παντού, παρά τους μαζικούς εμβολιασμούς) και οι περισσότερες οικονομίες της ευρωζώνης δεν αντέχουν επιστροφή στην “δημοσιονομική πειθαρχία”.
Τίθεται λοιπόν, αναγκαστικά στην ημερήσια διάταξη της Ευρώπης, η ανάγκη χαλάρωσης του Συμφώνου Σταθερότητας, πράγμα που όμως θα συμπαρασύρει, αναγκαστικά, και χαλάρωση στη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Κι έτσι κάποιες χώρες ζητούν πλέον επιτακτικά χαλάρωση, ενώ κάποιες άλλες χώρες δεν το συζητούν καν (κυρίως Γερμανία και Ολλανδία)…
Και να σκεφτεί κανείς ότι όλα αυτά είναι βραδυφλεγείς “βόμβες” που ήδη υπάρχουν μέσα στην ΕΕ. Δεν λαμβάνουμε καθόλου υπ’ όψιν έκτακτους “εξωγενείς” παράγοντες που μπορούν να πυροδοτήσουν νέες εκρήξεις σε ένα ήδη ασταθές και “εύφλεκτο” περιβάλλον:
Όπως μια νέα κρίση στην Ουκρανία,
ή ένα “τυχοδιωκτισμό” της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο,
ή μια κατάρρευση της Τουρκίας (λόγω αποχώρησης ή ανατροπής του Ερντογάν),
ή μια νέα ανάφλεξη στη γειτονική Λιβύη,
ή μια κρίση με το Ιράν (που μπορεί να επηρεάσει ολόκληρη τη Μέση Ανατολή)
ή ένα θερμό επεισόδιο στην Σινική Θάλασσα γύρω ή επί της Ταϊβάν.
Όλα αυτά ήδη προεξοφλούνται ως πιθανά ή “πολύ πιθανά” στο κοντινό μέλλον…
Ή, πολύ περισσότερο, μια νέα εσωτερική αποσταθεροποίηση στις ΗΠΑ, λόγω σοβαρών προβλημάτων υγείας του Αμερικανού Προέδρου κι ενώ η βασική “δικλείδα ασφαλείας” εκεί, η Αντιπρόεδρος, έχει επίσης σοβαρά προβλήματα αποδοχής. (Και οι δύο βρίσκονται σε συνεχή – και πρωτοφανή – κατακόρυφη πτώση δημοτικότητας, όπως και επιρροή του Κόμματός τους, εν όψει των επαναληπτικών εκλογών της επόμενης χρονιάς)…
Δεν είναι μόνο ότι η Ευρώπη έχει εσωτερικά αποσταθεροποιηθεί…
Είναι ότι αυτό συμβαίνει σε ένα όλο και πιο αποσταθεροποιημένο – και δυνάμει “εκρηκτικό” – διεθνές περιβάλλον…
Είναι ικανή η Ευρώπη να αντιμετωπίσει αυτές τις εξωτερικές προκλήσεις, όταν αντιμετωπίζει τέτοια εσωτερικά “υπαρξιακά” ζητήματα;
Μπορεί η Ευρώπη να παραμείνει ενωμένη, μπροστά σε τέτοιες κυοφορούμενες σεισμικές ανατροπές – παντού;
Ουδείς γνωρίζει…
Τα μαθαίνετε όλα αυτά εδώ; Όχι! Ή ελάχιστα…
Τα συζητά κανείς αυτά στην Ελλάδα; Όχι!
Είναι έτοιμη η πνευματική ηγεσία της χώρας να τα καταλάβει – και να τα εξηγήσει; Όχι!
Είναι έτοιμη η πολιτική ηγεσία της χώρας να αντιμετωπίσει τις συνέπειες που μπορούν να έχουν όλα αυτά στην ίδια την Ελλάδα και τον περίγυρό της;
Γι’ αυτό το τελευταίο δεν είναι σίγουρος, για να πω την αλήθεια…
Αλλά δεν είμαι και ιδιαίτερα αισιόδοξος…
ΥΓ. Γενικά κάποια απ’ όσα γίνονται εδώ εμπνέουν αισιοδοξία.
Κάποια άλλα απ’ όσα λέγονται εδώ προκαλούν ανησυχία.
Ενώ η σύγχυση που υπάρχει στην κυβέρνηση – και η κραυγαλέα ανευθυνότητα στην αντιπολίτευση – προκαλούν απελπισία.
Τελικά, ίσως μια… πανδημία μας σώζει!
Αλλά όχι για πολύ ακόμα…
