Του Θανάση Κ.
Εν όψει την εκλογών στην Τουρκία τα δυτικά Μέσα Ενημέρωσης εξέφραζαν την ελπίδα ότι ο Ερντογάν δεν θα επανεκλεγεί.
Κι ότι ο μεγάλος αντίπαλός του, ο Κιλιντσάρογλου, θα μπορέσει να επαναφέρει την Τουρκία στη “δυτική επιρροή”.
Πριν τον πρώτο γύρο, για πολλές βδομάδες, όλες οι δημοσκοπήσεις έβλεπαν “προβάδισμα Κιλιντσάρογλου”.
Και στο μεταξύ “προετοίμαζαν” την ελληνική κοινή γνώμη, ότι μετά τις εκλογές η Ελλάδα θα έπρεπε να διαπραγματευθεί με την Άγκυρα τα κυριαρχικά της δικαιώματα, ώστε να διευκολύνει την επαναπροσέγγιση της Τουρκίας με τη Δύση.
Όλοι προετοιμάζονταν για την “μετά τον Ερντογάν” εποχή.
Στο μεταξύ ο Ερντογάν επικράτησε στις εκλογές, κόντρα στις ελπίδες και τις προσδοκίες όλων.
Άπαντες παραδέχονται σήμερα ότι μετά και το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών (όπου επίσης ο συνασπισμός υπό τον Ερντογάν επικράτησε) η χώρα έχει το πιο εθνικιστικό πολιτικό προσωπικό που είχε ποτέ!
Ακόμα και στους κύκλους της αντιπολίτευσης κυριαρχούν πλέον οι εθνικιστές.
Στον αντίπαλο συνασπισμό, του Κιλιντσάρογλου, κυριαρχεί η κα Ακσενέρ, επικεφαλής του “Καλού Κόμματος”, που είναι ακόμα πιο σκληρή στα “εθνικά ζητήματα”.
Κι έχει το προσωνύμιο “Λύκαινα”.
Γιατί προέρχεται από τους Γκρίζους Λύκους…
Ενώ και ο τρίτος προεδρικός υποψήφιος ο Σινάν Ογκάν, επικεφαλής του Κόμματος “Προγονική Συμμαχία”, επίσης προέρχεται από τους Γκρίζους Λύκους, και είναι ίσως ο πιο εθνικιστής απ’ όλους…
Κι ακόμα περισσότερο:
Η Τουρκία είναι σήμερα πιο απομακρυσμένη από τη Δύση απ’ ό,τι ήταν ποτέ. Ακόμα και ο Κιλιντσάρογλου, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, βεβαίωνε προς όλες τις κατευθύνσεις, ότι αν εκλεγόταν εκείνος, δεν θα άλλαζε τις στενές σχέσεις συνεργασίας της Τουρκίας με τη Ρωσία.
Ενώ ο ίδιος ο Ερντογάν χρησιμοποίησε το γεγονός ότι “οι δυτικοί δεν τον θέλουν, κι εύχονται να χάσει” ως επιχείρημα για να συσπειρώσει την υποστήριξη του Τουρκικού λαού (και να ανατρέψει τα “προγνωστικά”…).
Με δύο λόγια, η Τουρκία βγήκε από τις εκλογές πολύ πιο “εθνικιστική” και με πολύ πιο εδραιωμένο τον “Ευρασιατικό” γεωπολιτικό της προσανατολισμό.
Και η Δύση, πώς αντιδρά;
Αμήχανα...
Εξακολουθούν να ελπίζουν ότι θα μπορέσουν να “προσεγγίσουν” την Τουρκία, έστω και με τον Ερντογάν.
Εξακολουθούν να “αποκλείουν” το ακριβώς αντίθετο: δηλαδή την περίπτωση ο Ερντογάν να προσεγγίζει ακόμα περισσότερο την Ρωσία!
Κι εξακολουθούν να ελπίζουν ότι, αν μπορέσουν να πείσουν την Ελλάδα να κάνει “λογικές παραχωρήσεις” προς την Τουρκία, ίσως καταφέρουν να επαναφέρουν την Τουρκία σε “δυτική τροχιά”…
Δεν τους βγήκε τίποτα, αλλά επιμένουν στα ίδια…
Κάπως πιο αμήχανα και μουδιασμένα βέβαια…
Αλλά επιμένουν στα ίδια…
Βλέπουν ασφαλώς ότι η Τουρκία δεν εφαρμόζει καμία από τις κυρώσεις της Δύσης κατά της Ρωσίας.
Αντίθετα, βοηθά την Ρωσία να παρακάμπτει τις κυρώσεις!
Τώρα που ο Ερντογάν παραμένει, ελπίζουν ότι μόλις αρχίσει να διαπιστώνει ότι η Ρωσία χάνει τον Πόλεμο, θα επιστρέψει μόνος του στο “δυτικό στρατόπεδο”.
Όμως υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα:
Η Ρωσία μέχρι στιγμής ΔΕΝ χάνει τον Πόλεμο…
Κι υπάρχει κι ένα μεγαλύτερο πρόβλημα! Οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία γίνονται όλο και πιο στενές.
Όπως και οι σχέσεις της Τουρκίας με την Κίνα (που συνεργάζεται όλο και πιο στενά με τη Ρωσία)
Και με τους Άραβες (που συνεργάζονται επίσης με Ρωσία και Κίνα).
Αλλά και με το Ιράν (που συνεργάζεται και με Ρωσία και με Κίνα και με τους Άραβες πλέον).
Τώρα η Τουρκία τα βρίσκει και με την Συρία – “προστατευομένη” της Ρωσίας! Με τη Συρία τα βρήκαν ήδη και οι Άραβες…
Κι αν προχωρήσει η επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Συρίας, αυτό θα αποτελεί ένα ακόμα “χαστούκι” από την πλευρά της Τουρκίας στη Δύση…
Η Τουρκία τον τελευταίο χρόνο προσεγγίζει όλο και περισσότερο τις -συνασπισμένες πλέον – ασιατικές δυνάμεις που ανοικτά αμφισβητούν την “ηγεμονία της Δύσης”.
Η Τουρκία τις προσεγγίζει σταδιακά, χωρίς να κόβει τις γέφυρες με τη Δύση.
Κι όσο προσεγγίζει τον “Ευρασιατισμό”, τόσο περισσότερα ανταλλάγματα ζητά από τη Δύση, προκειμένου να… μην προχωρήσει κι άλλο προς ανατολάς.
Τόσο περισσότερο πιέζει και την Ελλάδα.
Και τόσο περισσότερα ζητά να δώσει η Ελλάδα στην Τουρκία, υπό την πίεση της Δύσης, για να μην κάνει και το επόμενο βήμα η Τουρκία προς της Ασία.
Στις ΗΠΑ το έχουν καταλάβει αυτό.
Αλλά δεν μπορούν να αντιδράσουν. Τα πράγματα στην Ουκρανία τους πήγαν διαφορετικά απ’ ό,τι περίμεναν και έχουν πρόβλημα στρατηγικής. Συνολικά πια…
Άλλωστε οι ΗΠΑ δεν χάνουν μόνο την Τουρκία,
έχασαν και την Κίνα (που φιλοδοξούσαν να την εμποδίσουν να στηρίξει την Ρωσία),
έχασαν και την Ινδία (που πίστευαν ότι θα πάει κόντρα και στη Ρωσία και στην Κίνα),
έχασαν και τους Άραβες (που τους θεωρούσαν “δικούς τους”)…
Είναι προφανές ότι στις ΗΠΑ χρειάζονται μια – μείζονα και συνολική – αναδιάταξη στρατηγικής.
Κι έτσι το τι θα κάνουν με την Τουρκία, δεν είναι ούτε το πρώτο ούτε το δεύτερο ούτε καν το τρίτο ζήτημα από πλευράς ιεράρχησης και σπουδαιότητας…
Όμως για τέσσερις χώρες της περιοχής μας – την Ελλάδα, την Αίγυπτο και το Ισραήλ και την Κύπρο, φυσικά – η αντιμετώπιση της Τουρκίας είναι προτεραιότητα.
Για την Ελλάδα και την Κύπρο, για προφανείς λόγους.
Για την Αίγυπτο, γιατί η νεο-Οθωμανική πολιτική του Ερντογάν θίγει άμεσα και τα ίδια τα συμφέροντα της χώρας αυτής, κυρίως στη Λιβύη. Ενώ η στενή σχέση του Ερντογάν με τους “αδελφούς Μουσουλμάνους” – τον εχθρό όλων των κοσμικών Αράβων και κυρίως του ίδιου του Προέδρου της Αιγύπτου Σίσι – είναι “υπαρξιακό” ζήτημα.
Τέλος για το Ισραήλ, η επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Συρίας, είναι επίσης “υπαρξιακό” ζήτημα.
Ο κόσμος μπαίνει σε μια νέα φάση “Ψυχρού Πολέμου”.
Η Ουάσιγκτον έχει αντιληφθεί πλήρως ότι δεν μπορεί να στηρίζεται στρατηγικά στην Τουρκία.
Γνωρίζει ακόμα ότι μια σειρά από χώρες της Ανατολικής Μεσογείου – όπως η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος – έχουν όλο και περισσότερες προστριβές με την Τουρκία.
Κι όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα δεν βοηθούν να “ξεπεραστούν” τα προβλήματα με την Τουρκία. Αντίθετα τα παροξύνουν.
Η Ουάσιγκτον έχει ή αρχίσει να ετοιμάζει τις “εναλλακτικές λύσεις” της: Η Αλεξανδρούπολη και η αναβάθμιση της Σούδας, ουσιαστικά αντικαθιστούν το Ινσιρλίκ (που στην πραγματικότητα έχει πέσει σε “αχρησία”).
Όμως η Ουάσιγκτον δεν αποφασίζει ακόμα να “ξεκόψει” με την Άγκυρα.
Άλλωστε, αυτό δεν είναι εύκολο.
Δεν μπορεί να “εξοβελιστεί” ένα κράτος από το ΝΑΤΟ.
Εκείνο που μπορεί να γίνει είναι να “ανασυσταθεί” η Ατλαντική Συμμαχία…
Και κάποια από τα “παλαιά μέλη” – π.χ. η Τουρκία – να ΜΗΝ υπογράψουν τη νέα Συμμαχία.
Ενώ θα προσχωρήσουν κάποια μέλη που δεν συμπεριλαμβάνονταν ως τώρα.
Αυτό, όμως, θα συνιστούσε “Επανίδρυση” – πράγμα όχι ιδιαίτερα εύκολο.
Που πάντως προϋποθέτει συνολική αναδιάταξη δυνάμεων διεθνώς.
Η Ουάσιγκτον ετοιμάζεται να αντικαταστήσει την Τουρκία, αλλά δεν το τολμά – έχει να λύσει άλλα προηγουμένως.
Στο μεταξύ, όμως, πιέζει την Ελλάδα για παραχωρήσεις προς μια Τουρκία, η οποία ήδη δεν είναι πια με τη Δύση κι αύριο είναι όλο και πιθανότερο να βρεθεί απέναντι στη Δύση…
Κι αυτή είναι μια ακόμα αντίφαση της Αμερικανικής διπλωματίας…
Στο μεταξύ, παρ’ όλους τους δισταγμούς και την αμηχανία της Ουάσιγκτον, τα πράγματα προχωρούν όλο και περισσότερο.
Το Σύμφωνο της Σαγκάης που ξεκίνησε το 1996, με Ρωσία, Κίνα, Καζαγκστάν, Κιργιζία και Τανζικιστάν ως μια απλή περιφερειακή Συμφωνία, διευρύνθηκε στο μεταξύ με Ουζμπεκιστάν (2001), ύστερα διευρύνθηκε κι άλλο με την ταυτόχρονη προσχώρηση δύο μεγάλων “αντιπάλων”, της Ινδίας και του Πακιστάν (2017), τώρα διευρύνεται με τη Σαουδική Αραβία, και αρχίζει να παίρνει χαρακτηριστικά ενός Ασιατικού Αντί-ΝΑΤΟ.
Πρόταση προσχώρησης της Τουρκίας, στη Σύμφωνο της Σαγκάης έκανε πέρσι ο Ερντογάν!
Για να του απαντήσει ο Πούτιν, ότι κάτι τέτοιο προϋποθέτει να φύγει πριν η Τουρκία από το ΝΑΤΟ…
Φυσικά δεν είναι απλό πράγμα να φύγει μια χώρα από το ΝΑΤΟ και να προσχωρήσει σε αντίπαλο Συνασπισμό…
Υπό κανονικές συνθήκες αυτό θα έμοιαζε “αδιανόητο”…
Αλλά οι συνθήκες έχουν πάψει, προ πολλού, να είναι “κανονικές”…
Πριν ένα χρόνο όλοι περίμεναν ότι η Ρωσία θα συντριβεί από τις – άνευ προηγουμένου – δυτικές κυρώσεις…
Μέχρι στιγμής αυτή η προσδοκία μάλλον διαψεύστηκε (όπως παραδέχεται εκ των υστέρων όλος ο δυτικός Τύπος).
Αν από τον Πόλεμο στην Ουκρανία η Ρωσία βγει κερδισμένη – έστω και “στα σημεία” – αυτό που ήταν ως τώρα “αδιανόητο”, μπορεί να γίνει αναπόφευκτο.
Και σε μια τέτοια περίπτωση θα έχουμε μεγάλες γεωπολιτικές ανακατατάξεις…
Οπότε και, ειδικά στην περιοχή μας, θα υπάρξουν μεγάλες “μετατοπίσεις” και αναδιατάξεις δυνάμεων.
Η Τουρκία θα είναι πιο εύκολο να πάει – ξανά – με τους “νικητές”.
Κι όσοι αντιστέκονται στον Ευρασιατισμό θα πρέπει να συνασπιστούν, αυτή τη φορά και ανοικτά ΑΠΕΝΑΝΤΙ στην Τουρκία.
Στο μεταξύ η Ελλάδα πρέπει να φροντίσει να μη χάσει!
Γιατί αν εμείς έχουμε περιθωριοποιηθεί, τότε πολλοί θα συνασπιστούν εναντίον της Τουρκίας, αλλά χωρίς εμάς πλέον.
Για την ώρα ξεχάστε και την Ελλάδα και την Τουρκία και σκεφτείτε το εξής:
–Σε μια χώρα ανεβαίνει συνεχώς ο εθνικισμός.
Σε μια γειτονική χώρα, αντίθετα, το “έθνος” θεωρείται περίπου ως “απολίθωμα του παρελθόντος”.
Από αυτές τις δύο χώρες, ποια πιστεύετε ότι μπορεί να βγει κερδισμένη;
— Σε μια χώρα όπου ανεβαίνει ο εθνικισμός, η παραγωγική βάση της κάνει άλματα. Μια γειτονική χώρα, όπου ο “εθνικισμός” θεωρείται θανάσιμο αμάρτημα, ζει από κοινοτικά κονδύλια και επιδοτήσεις.
Από τις δύο αυτές χώρες, ποια νομίζετε ότι έχει μεγαλύτερα περιθώρια επιβίωσης;
— Μια χώρα ψάχνει απεγνωσμένα να βρει υδρογονάνθρακες ακόμα και σε περιοχές που ΔΕΝ είναι δικές της. Τις οποίες ανοικτά διεκδικεί.
Μια γειτονική χώρα, διστάζει να ανακηρύξει ΑΟΖ, διστάζει να ψάξει στις δικές της περιοχές για να βρει νέα ενεργειακά κοιτάσματα, ενώ ενίοτε δηλώνει ότι και να τα βρει δεν θα τα αξιοποιήσει, γιατί είναι λέει, με την “Πράσινη Ανάπτυξη”…
Από τις δύο αυτές χώρες, ποιά νομίζετε ότι έχει καλύτερες πιθανότητες να προκόψει;
Να θυμάστε: Η Τουρκία έχει άθλια δημοσιονομικά, αλλά έχει πολύ δυναμική παραγωγική βάση.
Η Ελλάδα αντίθετα, κατάφερε να “συμμαζέψει” τα δημοσιονομικά της (μετά από δεκατρία χρόνια Μνημονίων), τώρα μάλιστα θα πάρει και επενδυτική βαθμίδα, αλλά η παραγωγική της βάση συρρικνώνεται σταθερά. Ουσιαστικά παράγουμε όλο και λιγότερα…
Από τις δύο αυτές χώρες, ποιά νομίζετε ότι κινδυνεύει περισσότερο;
ΥΓ.1 Και κάτι “αξιοπερίεργο”: Μετά την επίσημη ανακοίνωση την νίκης του Ερντογάν, προχθές, η τουρκική λίρα καταποντίστηκε! Αλλά την ίδια στιγμή το Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης έκανε “ανοδικό πάρτι”…
Οι δυτικοί επενδυτές απομακρύνονται.
Αλλά κάποιοι άλλοι μπαίνουν μαζικά…
ΥΓ.2 Και κάτι τελευταίο: Ο τρίτος προεδρικός υποψήφιος, Σινάν Ογκάν, που πήρε το διόλου ευκαταφρόνητο 5% και θεωρείται πλέον ανερχόμενος αστήρ στην πολιτική της Τουρκίας, εκτός από “σκληρός εθνικιστής” έχει κι άλλα σημαντικά το “βιογραφικό” του: Διαθέτει διδακτορικό, από Ρωσικό Πανεπιστήμιο ανάδειξης ανώτατων στελεχών.
Δεν δόθηκε μόνο μια ακόμα προεδρική πενταετία στον “εξασθενημένο” Ερντογάν. Μάλλον ετοιμάζεται και ο διάδοχός του…
