Με ποσοστό 62,76%, ο Τουφάν Ερχιουρμάν επικράτησε του Ερσίν Τατάρ στις παράνομες «εκλογές» στα κατεχόμενα, με συμμετοχή που άγγιξε το 65%. Το αποτέλεσμα σηματοδοτεί αναδιάταξη των εσωτερικών ισορροπιών στο κατοχικό μόρφωμα και ερμηνεύεται ως ξεκάθαρη αποδοκιμασία του Τατάρ, ο οποίος θεωρήθηκε πολιτικός εντολοδόχος της Άγκυρας.
Η πενταετής θητεία Τατάρ συνέπεσε με την υιοθέτηση της γραμμής των «δύο κρατών», τη ρήξη με κάθε ομοσπονδιακή προοπτική και τη βαθύτερη εξάρτηση από την Τουρκία σε οικονομία και διοίκηση. Η νίκη Ερχιουρμάν αποτυπώνει αντίδραση σε αυτό το καθεστώς κηδεμονίας, με τους Τουρκοκυπρίους να εκφράζουν την επιθυμία για αξιοπρέπεια, θεσμική κανονικότητα και χαλάρωση της τουρκικής επιτήρησης.
Διεθνή μέσα χαρακτήρισαν το αποτέλεσμα «στροφή προσδοκιών» που θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για επανεκκίνηση των συνομιλιών στο Κυπριακό.
Τι είπε – και τι απέφυγε – ο Ερχιουρμάν
Στην πρώτη του δημόσια εμφάνιση στη κατεχόμενη Λευκωσία, ο Ερχιουρμάν μίλησε για «νίκη όλων» και για «αδελφοσύνη όλων των πολιτών, ανεξαρτήτως καταγωγής».
Η ρητορική αυτή μεταφράζεται σε πλήρη αποδοχή των εποίκων ως «πολιτών» του ψευδοκράτους – εξέλιξη που θα μπορούσε να επηρεάσει μελλοντικά το τραπέζι των συνομιλιών, καθώς ο εποικισμός συνιστά παραβίαση του διεθνούς δικαίου.
Παράλληλα, απέφυγε επιμελώς να αναφερθεί στη μορφή λύσης του Κυπριακού, ενώ δήλωσε ότι στα ζητήματα «εξωτερικής πολιτικής» θα συνεργάζεται με την Τουρκία, «όπως έκαναν και οι προηγούμενοι ηγέτες». Η τοποθέτηση αυτή δείχνει συνέχιση της εξάρτησης του κατοχικού μορφώματος από την Άγκυρα.
Τα μηνύματα της Άγκυρας
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έσπευσε να συγχαρεί τον Ερχιουρμάν, κάνοντας λόγο για «όφελος για τις χώρες μας και την περιοχή», ενώ διαβεβαίωσε ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να παρέχει στήριξη. Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκαν δηλώσεις του αντιπροέδρου Τζεβντέτ Γιλμάζ και του τουρκικού ΥΠΕΞ.
Αντίθετα, ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί κράτησε σκληρή γραμμή, αμφισβητώντας το αποτέλεσμα και καλώντας ουσιαστικά το ψευδοκράτος να ενταχθεί στην Τουρκία.
Το μείγμα αυτό υποδηλώνει πως η Άγκυρα επιλέγει κατά περίπτωση αν θα δείξει συναινετικό ή συγκρουσιακό πρόσωπο, με στόχο να διατηρήσει τον απόλυτο έλεγχο.
Η απογοήτευση Τατάρ
Ο απερχόμενος ηγέτης Ερσίν Τατάρ αναγνώρισε το αποτέλεσμα, αλλά υπέδειξε «παράγοντες» που επηρέασαν την ψήφο, αφήνοντας αιχμές για τους συμμάχους του. Μίλησε για περίοδο “αναστοχασμού” και για ξεκούραση, αποφεύγοντας αυτοκριτική – μια στάση που παραπέμπει περισσότερο σε μετακύλιση ευθυνών παρά σε πολιτική αποτίμηση.
Συγκρατημένη αισιοδοξία στη Λευκωσία
Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης συνεχάρη τον Ερχιουρμάν, εκφράζοντας ετοιμότητα για συνάντηση υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Η Αννίτα Δημητρίου δήλωσε ότι το αποτέλεσμα απορρίπτει το δόγμα των δύο κρατών, ενώ ο Στέφανος Στεφάνου του ΑΚΕΛ τόνισε πως η ψήφος των Τουρκοκυπρίων δείχνει διάθεση επαναπροσέγγισης και ομοσπονδιακής λύσης.
Το κλειδί παραμένει στην Άγκυρα
Η συγκυρία θυμίζει τις εκλογές Ταλάτ (2005) και Ακιντζί (2015), όταν υπήρξε προσδοκία για πρόοδο, αλλά η Τουρκία πάγωσε τις συνομιλίες μόλις πλησίαζαν σε κρίσιμη καμπή.
Το ζητούμενο τώρα είναι αν η Άγκυρα θα επιτρέψει ουσιαστική διαδικασία διαπραγμάτευσης. Η εκλογή Ερχιουρμάν προσφέρει στην Τουρκία άλλοθι για “μετριοπαθή” στάση, χωρίς να αλλάξει κατ’ ανάγκη στρατηγική.
Η Άγκυρα έχει λόγους να «μαλακώσει» τη ρητορική της:
-
Επιδιώκει επαναπροσέγγιση με την Ε.Ε. για πρόσβαση σε χρηματοδοτικά και αμυντικά προγράμματα.
-
Θέλει ρόλο στις ενεργειακές διασυνδέσεις της Ανατολικής Μεσογείου.
-
Επιδιώκει ομαλοποίηση σχέσεων με τις ΗΠΑ και συμμετοχή σε προγράμματα μαχητικών νέας γενιάς.
Σε αυτό το πλαίσιο, ένας «μετριοπαθής» ηγέτης στα κατεχόμενα διευκολύνει την τουρκική διπλωματία να παρουσιαστεί ως εποικοδομητική. Όμως, η ουσία θα κριθεί:
-
Στην αποδοχή διζωνικής, δικοινοτικής, ομοσπονδιακής βάσης.
-
Και στην παύση τετελεσμένων στα κατεχόμενα, κυρίως στο περιουσιακό ζήτημα.
Οι δηλώσεις Ερχιουρμάν υπό το μικροσκόπιο
-
Σιωπή για το μοντέλο λύσης: Διατήρησε αποστάσεις για να μην ανοίξει μέτωπο με την Άγκυρα, δείχνοντας πως η «εξωτερική πολιτική» του ψευδοκράτους θα παραμείνει σε τουρκικό έλεγχο.
-
«Αδελφοσύνη όλων»: Αποδοχή των εποίκων ως «πολιτών», κάτι που μπορεί να νομιμοποιήσει δημογραφικά τετελεσμένα.
Η εκλογή Ερχιουρμάν δίνει αφορμή για νέα διερευνητική προσπάθεια του ΟΗΕ, με πιθανή ανεπίσημη συνάντηση των δύο ηγετών. Εάν υπάρξει δέσμευση σε ομοσπονδιακή βάση και μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, θα φανεί αν υπάρχει έδαφος επανέναρξης.
Ρεαλισμός αντί ενθουσιασμού
Η ψήφος των Τουρκοκυπρίων ήταν μήνυμα κατά της απόλυτης εξάρτησης από την Τουρκία, όχι όμως εγγύηση λύσης.
Ο Ερχιουρμάν εμφανίστηκε ενωτικός στο εσωτερικό και καθησυχαστικός προς την Άγκυρα.
Η Άγκυρα έστειλε συγχαρητήρια με βλέμμα στα δικά της συμφέροντα, ενώ η Λευκωσία κρατά συγκρατημένη αισιοδοξία.
Το ερώτημα δεν είναι αν άλλαξε ο φύλακας στα κατεχόμενα, αλλά αν αλλάζει η πολιτική της Άγκυρας.
Μέχρι να φανεί αυτό, τα «ζήτω» και τα «μπράβο» καλό είναι να παραμείνουν με φειδώ.
