Το Axios σε ανάλυση τιυ αναφέρθηκε εκτενώς στο παρασκήνιο των εξελίξεων για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία.
Τα στοιχεία προκύπτουν από έξι Αμερικανούς αξιωματούχους και δύο Ουκρανούς, αλλά και ακόμη μια πηγή με γνώση των συνομιλιών. Οι περισσότεροι εξ αυτών συμμετείχαν άμεσα στις συζητήσεις για το σχέδιο.
Όπως αποκαλύπτει το Axios, όλα ξεκίνησαν πριν από περίπου ένα μήνα, με μια πτήση επιστροφή προς το Μαϊάμι από τη Μέση Ανατολή. Στην πτήση της 22ας Οκτωβρίου, ο Τζάρεντ Κούσνερ και ο Στιβ Γουίτκοφ άφησαν πίσω τη συζήτηση για τη συμφωνία στη Γάζα, για την οποία είχαν μεσολαβήσει, και πέρασαν στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Την ίδια ημέρα ο Ντόναλντ Τραμπ επέβαλε για πρώτη φορά από την επιστροφή του στην εξουσία κυρώσεις στη Ρωσία, καθώς η ειρηνευτική διαδικασία είχε κολλήσει. Οι δύο άνδρες ήθελαν να επαναλάβουν την προσέγγιση της Γάζας: να γράψουν ένα σχέδιο, να το θέσουν στο τραπέζι και να προσπαθήσουν να συμφωνήσουν και οι δύο πλευρές.
Το δείπνο
Τρεις μέρες αργότερα, ο Γουίτκοφ και ο Κούσνερ δείπνησαν στο Μαϊάμι με τον απεσταλμένο του Πούτιν, τον Κιρίλ Ντμιτρίεφ, και την Κυριακή συναντήθηκαν ξανά για πολλές ώρες. Ο Ρώσος απεσταλμένος, που διευθύνει και το ρωσικό κρατικό επενδυτικό ταμείο, είπε στο Axios σε συνέντευξη της 17ης Νοεμβρίου ότι εργάζονταν για να αποτυπώσουν γραπτώς όσα είχαν συμφωνηθεί στη συνάντηση Τραμπ – Πούτιν στην Αλάσκα.
Στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο που, όπως είπε ο Ντμιτρίεφ, θα απαντούσε στο ερώτημα: «Πώς φέρνουμε επιτέλους lasting ασφάλεια στην Ευρώπη και όχι μόνο στην Ουκρανία».
Η δημιουργία του σχεδίου
Το αποτέλεσμα των συναντήσεων με τον Ντμιτρίεφ ήταν το πρώτο προσχέδιο που εξελίχθηκε στο σχέδιο των 28 σημείων. Ο Ντμιτρίεφ δεν ανέφερε στην τότε συνέντευξή του την ύπαρξη κάποιου επερχόμενου αμερικανικού ειρηνευτικού σχεδίου, αλλά είχε πει ότι ήταν αισιόδοξος για την πορεία των συνομιλιών. «Αισθανόμαστε πως η ρωσική θέση ακούγεται πραγματικά», είχε αναφέρει.
Ως τότε, ο Γουίτκοφ και ο Κούσνερ είχαν το πράσινο φως από τον Τραμπ. «Δεν θα εμπλέκονταν σε συζητήσεις με Ρώσους και Ουκρανούς για νέο σχέδιο χωρίς την έγκριση του Τραμπ», είπε Αμερικανός αξιωματούχος. Ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο ενημερωνόταν σε κάθε στάδιο, είπε ο αξιωματούχος. Ο αντιπρόεδρος Τζ.Ντ. Βανς επίσης ήταν ενήμερος.
Ήταν ιδέα του Βανς να αναθέσει στον υπουργό Στρατού Νταν Ντρίσκολ, συμφοιτητή του από τη Νομική του Γέιλ, να μεταφέρει το σχέδιο των 28 σημείων στο Κίεβο, όπως είπε ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος.
Ο Ντρίσκολ ήδη σχεδίαζε να επισκεφθεί την Ουκρανία με μεγάλη στρατιωτική αποστολή για θέματα στρατιωτικής τεχνολογίας και στρατηγικής. Με λίγες μέρες προειδοποίηση, ο Λευκός Οίκος του είπε να επισπεύσει το ταξίδι και να ετοιμαστεί να διαπραγματευτεί ειρήνη.
«Όπως φαντάζεστε, άλλαξε το πρόγραμμα και μπήκαμε σε πλήρη προετοιμασία», είπε άλλος Αμερικανός αξιωματούχος στο Axios. Ο Ντρίσκολ «έλαβε ενημερώσεις για την πολιτική, το ιστορικό του πολέμου, τα πάντα, όλο το Σαββατοκύριακο, και μετά έφυγαν εσπευσμένα».
Η συνάντηση με Ουμέροφ, το τηλεφώνημα στον Ζελένσκι και η «παρεξήγηση»
Εν τω μεταξύ, ο Γουίτκοφ και ο Κούσνερ συναντήθηκαν με τον Ρουστέμ Ουμέροφ, τον γραμματέα του Συμβουλίου Ασφαλείας και Άμυνας της Ουκρανίας, στο σπίτι του Γουίτκοφ στο Μαϊάμι για δύο ημέρες.
Παρών ήταν και υψηλόβαθμος αξιωματούχος του Κατάρ με καλές σχέσεις τόσο με τους Αμερικανούς όσο και με τον Ουμέροφ και τον Πούτιν. Ο Γουίτκοφ και ο Κούσνερ ενημέρωσαν τον Ουμέροφ για το σχέδιο και ενσωμάτωσαν μέρος των παρατηρήσεών του. Εκείνος πρότεινε να καλέσουν τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι ώστε να ακούσει το σχέδιο απευθείας από την ομάδα Τραμπ.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας άκουγε από το τηλέφωνο, σε ανοικτή ακρόαση, τους συμβούλους του προέδρου Τραμπ, Γουίτκοφ και Κούσνερ, να του διαβάζουν, σημείο προς σημείο, όλο το σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. «Μίλησαν και προσπάθησαν να διαβάσουν στον πρόεδρο τα σημεία του σχεδίου, αλλά κάτι τέτοιο δεν γίνεται στο τηλέφωνο», είπε Ουκρανός αξιωματούχος που διαφώνησε έντονα με το περιεχόμενο και τον τρόπο παρουσίασης.
Παρόλα αυτά, η αμερικανική πλευρά βγήκε από εκείνη τη συνάντηση αισιόδοξη ότι οι Ουκρανοί ήταν θετικοί. Μάλιστα ο Γουίτκοφ σχεδίαζε να ταξιδέψει στην Τουρκία την Τετάρτη για να το συζητήσει απευθείας με τον Ζελένσκι. Όμως η συνάντηση δεν έγινε και οι Αμερικανοί εξέλαβαν τη στάση της Ουκρανίας ως «υπαναχώρηση» από τα «συμφωνηθέντα».
Ουκρανός αξιωματούχος μίλησε για παρεξήγηση. Η ομάδα Ζελένσκι πίστευε ότι ο Γουίτκοφ και ο Κούσνερ παρουσίαζαν απλώς αρχικές ιδέες, ενώ οι Αμερικανοί το θεωρούσαν επίσημη πρόταση. Έτσι, στον Ντρίσκολ ανατέθηκε να παρουσιάσει και επίσημα το σχέδιο στον Ζελένσκι την Πέμπτη και να τον πιέσει να συμφωνήσει.
Η αποκάλυψη του σχεδίου
Στις 18 Νοεμβρίου, Αμερικανός αξιωματούχος ενημέρωσε το Axios για τα 28 σημεία και τις θεματικές τους: ειρήνη στην Ουκρανία, εγγυήσεις ασφάλειας, ασφάλεια στην Ευρώπη, μελλοντικές σχέσεις ΗΠΑ με Ρωσία και Ουκρανία.
Άλλος αξιωματούχος επιβεβαίωσε ότι ο Ντμιτρίεφ είχε ενημερωθεί, ενώ Ουκρανός αξιωματούχος επιβεβαίωσε ότι το σχέδιο είχε παρουσιαστεί και στον Ουμέροφ. Το ίδιο βράδυ το Axios δημοσίευσε το πρώτο ρεπορτάζ.
Η είδηση προκάλεσε σύγχυση σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αλλά και σε πολλούς στην Ουάσιγκτον και το Κίεβο που δεν ήταν ενήμεροι. Πολλοί αντέδρασαν με τρόμο μετά τις λεπτομέρειες που δημοσίευσαν το Axios και άλλα μέσα την Τετάρτη.
Μεταξύ άλλων, η Ουκρανία θα καλούνταν να παραχωρήσει επιπλέον εδάφη πέρα από όσα κρατά ήδη η Ρωσία. Όταν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι τηλεφώνησαν αρχικά στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ για διευκρινίσεις, τους είπαν ότι αρχικά δεν ήταν «σχέδιο Τραμπ», είπαν δύο διπλωμάτες. Αλλά στην πραγματικότητα ο Τραμπ όχι μόνο στήριξε το σχέδιο, αλλά απαιτούσε από την Ουκρανία να το υπογράψει πριν από την Ημέρα των Ευχαριστιών.
Η πίεση στον Ζελένσκι
Μετά τη συνάντηση Ζελένσκι Ντρίσκολ την Πέμπτη, Αμερικανός αξιωματούχος υποστήριξε ότι είχε συμφωνηθεί «επιθετικό χρονοδιάγραμμα υπογραφής». Ουκρανός αξιωματούχος είπε ότι ο Ζελένσκι συμφώνησε να χρησιμοποιηθεί το σχέδιο ως βάση διαπραγμάτευσης επειδή δεν είχε την πολυτέλεια να το απορρίψει. Η πίεση αυξανόταν ώρα με την ώρα.
Ο Ζελένσκι απηύθυνε δραματικό διάγγελμα στον ουκρανικό λαό την Παρασκευή. Η Ουκρανία, είπε, βρίσκεται μπροστά σε ένα κρίσιμο δίλημμα: Κινδυνεύει «να χάσει την αξιοπρέπειά της ή να χάσει την υποστήριξη των ΗΠΑ». «Περιμένουν μια απάντηση από εμάς».
Τουλάχιστον κάποιοι στην κυβέρνηση Τραμπ, μεταξύ των οποίων και ο Ρούμπιο, πίστευαν ότι τα πράγματα κινήθηκαν υπερβολικά γρήγορα. Ο ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος είπε ότι ο Ντρίσκολ «προχώρησε περισσότερο απ’ όσο έπρεπε» κάνοντας «κανονικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις» με υψηλόβαθμους Ουκρανούς. «Φυσικά οι Ουκρανοί λένε ότι προσπαθούμε να τους πιέσουμε για μια συμφωνία που εξυπηρετεί τη Ρωσία. Αυτό κάνουν πάντα. Δεν ήταν αλήθεια ούτε για ένα λεπτό. Αλλά μας στρίμωξαν λίγο», είπε Αμερικανός ο αξιωματούχος.
Ο ίδιος ο Τραμπ έθεσε την προθεσμία της Ημέρας των Ευχαριστιών, εν μέρει από ενόχληση με τον Ζελένσκι. Ο αξιωματούχος είπε ότι ο πρόεδρος αντιλήφθηκε πλέον την Παρασκευή πως τα πράγματα είχαν γίνει πολύ μπερδεμένα. Για αυτό έστειλε τον Ρούμπιο στη Γενεύη, μαζί με τους Γουίτκοφ, Κούσνερ και Ντρίσκολ.
Οι συνομιλίες της Γενεύης
Οι δηλώσεις του Ρούμπιο δημόσια και ιδιωτικά άφησαν ασάφεια για το πόσο σοβαρό ήταν το σχέδιο και τι πίστευε ο ίδιος. Αλλά στη Γενεύη είπε στην ουκρανική αντιπροσωπεία ότι οι ΗΠΑ δεν ήταν έτοιμες να συναντηθούν αν δεν εξέδιδαν δήλωση ότι το σχέδιο δεν ήταν ρωσικό και ότι υπήρχε ουκρανική συμβολή.
Η αμερικανική πλευρά κατηγόρησε τους Ουκρανούς ότι διέρρεαν αρνητικές λεπτομέρειες στα αμερικανικά μέσα. Οι Ουκρανοί συμφώνησαν να βγάλουν θετική δήλωση για να ξεκαθαρίσει η κατάσταση.
Όμως υπήρξαν και καλά νέα για τους Ουκρανούς. Οι ΗΠΑ άρχισαν να αναφέρονται στα 28 σημεία ως «πλαίσιο» και όχι ως τελική πρόταση. Και στη συνάντηση έδειξαν διάθεση να ενσωματώσουν κάποια στοιχεία από τις ουκρανικές αντιπροτάσεις.
Παρότι ΗΠΑ και Ουκρανία δημοσίευσαν θετική ανακοίνωση για τις συνομιλίες της Κυριακής στη Γενεύη, οι πολύωρες συναντήσεις ήταν τεταμένες. Ο Ρούμπιο μίλησε για «την πιο παραγωγική ημέρα» στο θέμα αυτό, όμως στην Ουάσιγκτον, ο Τραμπ κατηγόρησε τους Ουκρανούς για αχαριστία.
Για την προθεσμία της Ημέρας των Ευχαριστιών, ο Ρούμπιο είπε ότι ο πραγματικός στόχος ήταν να υπάρξει συμφωνία «το συντομότερο δυνατό». Αν υπάρξει πρόοδος, Τραμπ και Ζελένσκι μπορεί να συναντηθούν αυτή την εβδομάδα ή στις αρχές της επόμενης, σύμφωνα με δύο πηγές που έχουν γνώσει των συνομιλίων. Ωστόσο μέχρι τώρα δεν έχει οριστεί κάποια ημερομηνία ή χρονοδιάγραμμα.
