Αν φέτος τις γιορτές βάλετε στο καλάθι σοκολατένια γλυκά, μην θεωρείτε δεδομένο ότι θα έχουν μέσα… κακάο.
Η αστάθεια της αγοράς, οι συζητήσεις για την ηθική προέλευση και τα ζητήματα βιωσιμότητας οδηγούν ήδη ορισμένους παραγωγούς στο να μειώνουν ή και να «κόβουν» το κακάο, αντικαθιστώντας το με εναλλακτικές πρώτες ύλες. Και αυτό τροφοδοτεί όλο και πιο έντονα την εκτίμηση πως η «κανονική» σοκολάτα μπορεί σύντομα να γίνει πιο σπάνια — και άρα πιο ακριβή, σχεδόν πολυτέλεια — για τον μέσο καταναλωτή.
Οι δυσμενείς συνθήκες στη Γκάνα και την Ακτή Ελεφαντοστού — τους δύο μεγαλύτερους παραγωγούς κακάο παγκοσμίως — έχουν πλήξει τις αποδόσεις των καλλιεργειών τα τελευταία χρόνια, προκαλώντας έντονες διακυμάνσεις στις τιμές. Αφού εκτοξεύθηκαν σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, ξεπερνώντας τα 12.000 δολάρια προς τα τέλη του περασμένου έτους, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης κακάο έχουν υποχωρήσει πάνω από 50% μέσα στο 2025, εν μέσω δειλών ενδείξεων ανάκαμψης της παραγωγής.
Η έντονη μεταβλητότητα των τιμών έχει προκαλέσει ανησυχία στον κλάδο και τελικά μεταφέρθηκε και στα καταναλωτικά προϊόντα. Στοιχεία από τις Circana και το Αμερικανικό Γραφείο Στατιστικής Εργασίας δείχνουν ότι οι τιμές της σοκολάτας αυξήθηκαν κατά 30% στο δωδεκάμηνο έως τον Οκτώβριο.
Στην έκθεση αποτελεσμάτων τρίτου τριμήνου, η Mondelez International — η εταιρεία πίσω από τις Cadbury, Milka και Toblerone — επισήμανε τη «μεταβλητότητα του κακάο» και την «ικανότητα αποτελεσματικής αντιστάθμισης» του σχετικού κόστους ως πιθανούς παράγοντες που θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν τους οικονομικούς της στόχους.
Καθώς οι κατασκευαστές παλεύουν με αυτή την αβεβαιότητα, ορισμένοι επιλέγουν να μειώσουν την έκθεσή τους στην αγορά κακάο, αλλάζοντας τη σύνθεση των προϊόντων τους.
Νωρίτερα φέτος, αλλαγές στη σύσταση των σοκολατοειδών McVitie’s Club και Penguin προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο, όταν έγινε γνωστό ότι τα προϊόντα δεν μπορούν πλέον να χαρακτηρίζονται ως “σοκολάτα”. Και τα δύο φέρουν πλέον την ένδειξη «με γεύση σοκολάτας», αφού η μητρική εταιρεία Pladis μείωσε την περιεκτικότητα σε κακάο για να περιορίσει το κόστος.
Η «αληθινή» σοκολάτα ως είδος πολυτελείας
Η Pladis αρνήθηκε να σχολιάσει στο CNBC αν οι αλλαγές αυτές επηρέασαν τις πωλήσεις.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Μάσιμο Σαμπατίνι, συνιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο της ιταλικής startup Foreverland, η απομάκρυνση από το κακάο κερδίζει έδαφος διεθνώς, σε σημείο που η χρήση «ψεύτικης» σοκολάτας θα μπορούσε να γίνει ο κανόνας στα πιο οικονομικά προϊόντα. Η Foreverland χρησιμοποιεί χαρούπι, σπόρους κολοκύθας και ρεβίθια για να παράγει ένα προϊόν τύπου σοκολάτας, το οποίο προμηθεύει σε εταιρείες ζαχαρωδών, αρτοποιίας και παγωτών.
«Στον χώρο της σοκολάτας υπάρχουν πολλά προϊόντα, από μπάρες έως είδη όπου το κακάο δεν είναι ο πρωταγωνιστής αλλά απλώς συμμετέχει», δήλωσε στο CNBC, αναφερόμενος σε μπισκότα, δημητριακά με γεύση σοκολάτας και επικαλυμμένα σνακ. «Πιστεύω ότι η εναλλακτική σοκολάτα θα αντικαταστήσει αυτό το μεγάλο κομμάτι της αγοράς, ενώ οι καθαρές μπάρες σοκολάτας θα γίνονται όλο και περισσότερο προϊόν πολυτελείας».
Ο Σαμπατίνι ανέφερε ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την πρόσφατη τάση της «σοκολάτας του Ντουμπάι», σημειώνοντας ότι ορισμένες μπάρες πωλούνται έως και 80 ευρώ το κιλό.
«Η αγορά ήδη κινείται προς αυτή την κατεύθυνση», υποστήριξε.
Πέρα από το κόστος, η Foreverland και άλλοι παραγωγοί εναλλακτικών προϊόντων προβάλλουν τις λύσεις τους ως απάντηση σε χρόνιες ανησυχίες για τη βιωσιμότητα και την ηθική προμήθεια στον κλάδο του κακάο.
«Αν συγκρίνεις αυτή την εναλλακτική με άλλες, όπως ένα φυτικό burger, η σοκολάτα χρησιμοποιείται σε αμέτρητες εφαρμογές», είπε ο Σαμπατίνι. «Μπορεί να είναι σνακ, μπάρα, μπισκότο — οτιδήποτε. Υπάρχουν εκατοντάδες προϊόντα όπου η σοκολάτα δεν είναι πρωταγωνιστής και εκεί η εναλλακτική μπορεί πραγματικά να προσφέρει πιο βιώσιμες λύσεις, αποσυμφορώντας ταυτόχρονα την εφοδιαστική αλυσίδα του κακάο».
Ο Ντρου Γκεράγκτι, χρηματιστής εμπορευμάτων στη Νέα Υόρκη για την ICAP, δήλωσε στο CNBC ότι παρά τις ενδείξεις ανάκαμψης στις τιμές των συμβολαίων, η καθαρή σοκολάτα ενδέχεται να παραμείνει ακριβή για μεγάλο διάστημα.
Οι μεγάλοι καταναλωτές κακάο «κλειδώνουν» συνήθως τις τιμές μήνες νωρίτερα — συχνά για οκτώ έως δέκα μήνες παραγωγής — γεγονός που τους δίνει μεγαλύτερο έλεγχο του ρίσκου. Οι μικρότεροι παραγωγοί, όμως, δεν έχουν αυτή την ευελιξία και συνήθως καλύπτονται μόνο για τρεις έως έξι μήνες.
Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης είναι συμφωνίες αγοράς ενός προϊόντος — στην προκειμένη περίπτωση κακάο — σε συγκεκριμένη τιμή και ημερομηνία. Τα συμβόλαια κακάο για παράδοση τον Μάρτιο διαπραγματεύονταν πρόσφατα στα 5.897 δολάρια τον τόνο στη Νέα Υόρκη.
Ο Γκεράγκτι σημείωσε ότι όσοι αγόρασαν συμβόλαια πριν από οκτώ μήνες πλήρωναν τις υψηλές τιμές που επικρατούσαν στα τέλη του 2024 και στις αρχές του 2025.
«Όταν οι τιμές εκτοξεύθηκαν το 2023, το 2024 και στις αρχές του ’25, οι τιμές στα ράφια δεν αντέδρασαν άμεσα, γιατί οι τελικοί χρήστες κατανάλωναν ακόμη τα φθηνότερα συμβόλαια που είχαν κλείσει έξι έως οκτώ μήνες νωρίτερα», εξήγησε.
«Οι χαμηλότερες τιμές σήμερα, με την αγορά περίπου 50% κάτω από την αρχή του έτους, θα μεταφραστούν σε φθηνότερες τιμές λιανικής σε έξι έως οκτώ μήνες».
Η Τζέσικα Καρτς, υπεύθυνη marketing της γερμανικής Planet A Foods, που παράγει εναλλακτική σοκολάτα από ηλιόσπορους, συμφώνησε ότι οι εναλλακτικές λύσεις θα γίνουν πιο διαδεδομένες.
«Πιστεύουμε ότι τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα του κακάο δεν θα εξαφανιστούν», είπε. «Οι τιμές ίσως σταθεροποιηθούν, αλλά δεν θα επιστρέψουν στα χαμηλά επίπεδα του παρελθόντος».
Η Καρτς σημείωσε ότι η Planet A ήδη καταγράφει αυξημένη ζήτηση και ότι εμφανίζονται ολοένα και περισσότερες εναλλακτικές στην αγορά.
«Αγαπάμε τη σοκολάτα και δεν θέλουμε να την αντικαταστήσουμε», πρόσθεσε. «Όμως βλέπουμε ένα αυξανόμενο κενό. Από τη μία υπάρχουν τα προβλήματα στην προσφορά και από την άλλη η ζήτηση αυξάνεται, ειδικά σε χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία. Εκεί ακριβώς θέλουμε να συμβάλουμε».
Το «τραύμα» της αγοράς ενισχύει τις εναλλακτικές
Τanto η Καρτς όσο και ο Σαμπατίνι δήλωσαν στο CNBC ότι η ζήτηση για τα προϊόντα τους αυξάνεται. Και δεν είναι οι μόνοι: αρκετές startups, όπως η βρετανική Nukoko και η αμερικανική Voyage Foods, προσφέρουν αυτό που αποκαλούν «σοκολάτα χωρίς κακάο».
Η Νατάσα Λίνχαρτ, CEO του χονδρεμπόρου καταναλωτικών προϊόντων Atlante, εκτίμησε ότι οι εναλλακτικές σοκολάτας θα επικρατήσουν κυρίως σε «συγκεκριμένες αγορές και υβριδικές εφαρμογές».
«Μάζες χωρίς κακάο ή προϊόντα ζύμωσης χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε επικαλύψεις, γεμίσεις και αρτοσκευάσματα για να αντικαταστήσουν μέρος του κακάο», είπε. «Πολλοί κατασκευαστές ήδη “αραιώνουν” τη σοκολάτα στρέφοντας τα προϊόντα τους προς γεμιστές μπάρες. Μάρκες όπως η Milka, για παράδειγμα, έχουν επεκτείνει σειρές όπου μεγάλο μέρος της μπάρας είναι γέμιση με γιαούρτι ή τραγανό ρύζι, μειώνοντας την ένταση του κακάο αλλά διατηρώντας την αίσθηση απόλαυσης».
Η Λίνχαρτ εκτίμησε ότι θα εμφανιστούν περισσότερα προϊόντα όπου το κακάο θα συμπληρώνεται με γεμίσεις, ώστε να διαχειριστεί το κόστος και ο κίνδυνος στην προμήθεια.
«Ωστόσο, στις κλασικές μπάρες σοκολάτας, το κακάο θα παραμείνει η ραχοκοκαλιά της κατηγορίας, λόγω των γευστικών προσδοκιών και του συναισθηματικού βάρους που συνοδεύει την “αληθινή σοκολάτα”», πρόσθεσε.
Ο Γκεράγκτι της ICAP κατέληξε λέγοντας ότι, λόγω ενός είδους «μετατραυματικού στρες» στην αγορά, οι εναλλακτικές λύσεις θα χρησιμοποιούνται ολοένα και περισσότερο όπου αυτό είναι εφικτό.
«Κάποια στιγμή το βούτυρο κακάο κόστιζε τριπλάσια από τα συμβόλαια κακάο — με τιμές 27.000 έως 30.000 δολάρια τον τόνο», είπε. «Οπότε οι κατασκευαστές πανικοβάλλονται: μικραίνουν τις μπάρες, βρίσκουν υποκατάστατα όπου μπορούν. Ακόμα κι αν οι τιμές έχουν πέσει στο μισό, σκέφτονται γιατί να πληρώσουν αυτό το κόστος, όταν μπορούν να χρησιμοποιήσουν βούτυρο καριτέ ή σύνθετη σοκολάτα».
Πηγή: CNBC
