Τα Χριστούγεννα είναι συνδεδεμένα στο μυαλό μας με γνώριμες εικόνες: στολισμένα δέντρα, λαμπιόνια, δώρα και οικογενειακά τραπέζια.
Όμως, πέρα από τα κλασικά έθιμα που όλοι γνωρίζουμε, σε διάφορες γωνιές του κόσμου οι γιορτές αποκτούν μια εντελώς διαφορετική –και συχνά απρόσμενη– μορφή. Από παράξενες μεταμφιέσεις και αλλόκοτες τελετουργίες, μέχρι έθιμα που προκαλούν γέλιο ή απορία, τα Χριστούγεννα κρύβουν ιστορίες που ξεφεύγουν από τα συνηθισμένα. Σε αυτό το άρθρο θα ταξιδέψουμε σε χώρες και παραδόσεις, ανακαλύπτοντας τα πιο περίεργα χριστουγεννιάτικα έθιμα που αποδεικνύουν πως η μαγεία των γιορτών έχει άπειρες εκφράσεις.
Σουηδία- Χριστούγεννα με τον Ντόναλντ Ντακ
Κάθε χρόνο στις 15:00 την παραμονή των Χριστουγέννων, οι Σουηδοί παρακολουθούν το ειδικό επεισόδιο της Walt Disney TV του 1958, «From All of Us to All of You». Γνωστό στα σουηδικά ως «Kalle Anka och hans vänner önskar God Jul», ο τίτλος μεταφράζεται ως «Ο Ντόναλντ Ντακ και οι φίλοι του σας εύχονται καλά Χριστούγεννα». Αλλά, στην πραγματικότητα, είναι γνωστό ως Kalle Anka.
Από το 1959, η εκπομπή προβάλλεται χωρίς διακοπή διαφημίσεων την ίδια ημέρα και ώρα κάθε χρόνο στο SVTV1, το κύριο δημόσιο τηλεοπτικό κανάλι της Σουηδίας. Σύμφωνα με το Slate, είναι ένα από τα τρία πιο δημοφιλή τηλεοπτικά γεγονότα κάθε χρόνο και οι ατάκες από τους διαλόγους του καρτούν έχουν γίνει κοινή σουηδική ορολογία.
Βενεζουέλα- Στην εκκλησία με τα πατίνια
Στην πρωτεύουσα της Βενεζουέλας, το Καράκας, τα πατίνια παίρνουν φωτιά την περίοδο των Χριστουγέννων! Η παράδοση των Las Patinatas θέλει τα παιδιά να πηγαίνουν στην εκκλησία…κυλώντας.
Σύμφωνα με τον θρύλο, τα παιδιά πηγαίνουν για ύπνο με ένα κομμάτι σπάγκο δεμένο στα δάχτυλα των ποδιών τους, με την άλλη άκρη να κρέμεται έξω από το παράθυρο. Καθώς οι σκέιτερ περνούν νωρίς το επόμενο πρωί, τραβούν σταθερά τους σπάγκους για να ενημερώσουν τα παιδιά ότι είναι ώρα να ξυπνήσουν και να φορέσουν τα πατίνια τους. Κροτίδες συνοδεύουν τον ήχο των καμπανών της εκκλησίας και όταν τελειώσει η λειτουργία, όλοι συγκεντρώνονται για φαγητό, μουσική και χορό.
Ιαπωνία- «Ρεβεγιόν» με τηγανητό κοτόπουλο
Αν και τα Χριστούγεννα δεν είναι μια ευρέως γιορταζόμενη γιορτή στην Ιαπωνία — εκτιμάται ότι μόλις το 1% των Ιαπώνων είναι Χριστιανοί — ένας κουβάς με «Χριστουγεννιάτικο Κοτόπουλο» KFC είναι το πιο δημοφιλές γεύμα στη χώρα στις 24 Δεκεμβρίου.
Όλα ξεκίνησαν με μια διαφημιστική καμπάνια του 1974 με slogan το «Kurisumasu ni wa kentakkii» (Κεντάκι για τα Χριστούγεννα). Η καμπάνια ήταν εμπνευσμένη από μια αληθινή ιστορία: κάποτε, μια παρεά τουριστών κατέληξε στο KFC επειδή δεν μπόρεσε να βρει πουθενά στην Ιαπωνία χριστουγεννιάτικη γαλοπούλα.
Σήμερα, λόγω της υψηλής ζήτησης, οι κρατήσεις για τα εορταστικά γεύματα ανοίγουν πολλές φορές από τον Νοέμβριο!
Ισπανία (Καταλονία)- Η πιο περίεργη φιγούρα φάτνης
Μια συνηθισμένη φιγούρα στις καταλανικές σκηνές γέννησης, ο caganer είναι ένας άντρας με γυμνά οπίσθια που φαίνεται σα να είναι έτοιμος να αφοδεύσει. Συνήθως φοράει ένα λευκό πουκάμισο και μια barretina, ένα παραδοσιακό καταλανικό καπέλο. Ο caganer πιθανότατα εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε φάτνη (Belén) στις αρχές του 18ου αιώνα.
Οι σκηνές γέννησης στην περιοχή της Καταλονίας συνήθως αντιπροσωπεύουν ποιμενικές σκηνές με απεικονίσεις της αγροτικής ζωής. Ο caganer εμφανίζεται συχνά σκυμμένος πίσω από ένα δέντρο ή ένα κτίριο σε μια γωνιά της γέννησης. Η λέξη σημαίνει κυριολεκτικά «ακατάστατος» στα καταλανικά και κανείς δεν είναι σίγουρος για τη σημασία του, αν και μια θεωρία είναι ότι αντιπροσωπεύει την καλή τύχη και την ευχή για μια ευημερούσα νέα χρονιά, αφού η αφόδευση θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως η γονιμοποίηση της γης.
Ουκρανία- Χριστουγεννιάτικο δέντρο με ιστούς και αράχνες
Σύμφωνα με την ουκρανική λαογραφία, υπήρχε μια φτωχή οικογένεια με μια μητέρα που δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να στολίσει το χριστουγεννιάτικο δέντρο της. Ένα βράδυ, όταν όλοι είχαν πάει για ύπνο, μια αράχνη στόλισε το δέντρο με έναν όμορφο, λαμπερό ιστό. Οι ακτίνες του ήλιου άγγιξαν τον ιστό, μετατρέποντάς τον σε ασήμι και χρυσό, και από εκείνη την ημέρα η οικογένεια δεν χρειάστηκε τίποτα.
Μέχρι τις μέρες μας, οι Ουκρανοί στολίζουν τα δέντρα τους με λαμπερές αράχνες και τους ιστούς τους.
Αυστρία και γερμανόφωνες χώρες- Ένας «κακός Άγιος Βασίλης» από τις παγανιστικές γιορτές του παρελθόντος
Ενώ τα παιδιά με καλή συμπεριφορά περιμένουν με ανυπομονησία τον Άγιο Νικόλαο (ο δικός τους Άγιος Βασίλης) να τα ανταμείψει με δώρα και γλυκά, όσοι βρίσκονται στη λίστα με τα άτακτα παιδιά ζουν με τον φόβο του Κράμπους. Εν μέρει δαίμονας και εν μέρει κατσίκα, ο Κράμπους είναι μια φιγούρα που έχει τις ρίζες της στις παγανιστικές γιορτές του χειμερινού ηλιοστασίου.
Αργότερα, ο Κράμπους έγινε μέρος των χριστιανικών παραδόσεων παράλληλα με τον εορτασμό του Αγίου Νικολάου. Κατά τη διάρκεια της Krampusnacht, ή «νύχτας του Κράμπους», ακριβώς πριν από την Ημέρα του Αγίου Νικολάου, ο Κράμπους κάνει την εμφάνιση του. Ο κακός αυτός ήρωας με τη μεγάλη ιστορία που χάνεται στους αιώνες κατέχει σημαντική θέση στις εορταστικές παραδόσεις της Αυστρίας, καθώς και σε άλλες γερμανόφωνες περιοχές κοντά στις Άλπεις.
Ουαλία- Η πιο τρομακτική μορφή των Χριστουγέννων
Mari Lwyd, ή «Γκρίζα Φοράδα», είναι το όνομα που δίνεται στη φαντασματική φιγούρα αλόγου που συχνά μεταφέρεται από πόρτα σε πόρτα μεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς στην Ουαλία.
Φτιαγμένη από ένα διακοσμημένο κρανίο αλόγου σε ένα κοντάρι με ένα σεντόνι που καλύπτει τον κάτοχό του, πηγαίνει από σπίτι σε σπίτι, εμπλέκει τους κατοίκους σε έξυπνες μάχες με ομοιοκαταληξία (pwnco) και υπόσχεται καλή τύχη αν το προσκαλέσουν για φαγητό.
Πρόκειται για μια από τις πιο περίεργες και τρομακτικές συνήθειες των Χριστουγέννων.
Ισλανδία- Η γάτα που τιμωρεί όσους δεν έχουν καινούργια ρούχα
Η Ισλανδία έχει τη δική της τρομακτική χριστουγεννιάτικη φιγούρα, τη γάτα Yule, η οποία παραμονεύει στο χιόνι και περιμένει να καταβροχθίσει όποιον δεν έχει λάβει καινούργια ρούχα για να φορέσει τα Χριστούγεννα.
Στις ισλανδικές αγροτικές κοινωνίες, οι εργοδότες συχνά αντάμειβαν τα μέλη των νοικοκυριών τους με καινούργια ρούχα και παπούτσια από δέρμα προβάτου κάθε χρόνο, ως έναν τρόπο να ενθαρρύνουν όλους να εργαστούν σκληρά ενόψει των Χριστουγέννων. Ουσιαστικά, η γάτα Yule τιμωρεί τους τεμπέληδες καταβροχθίζοντάς τους.
Γροιλανδία- Ένα ασυνήθιστο εορταστικό μενού
Κόντρα στα στερεότυπα που θέλουν τις γυναίκες σε όλο τον κόσμο παραδοσιακά να προετοιμάζουν το χριστουγεννιάτικο γεύμα, στη Γροιλανδία οι άνδρες σερβίρουν τις γυναίκες. Το κύριο πιάτο είναι το mattak, λωρίδες λίπους φάλαινας, καθώς και το kiviak, σάρκα από auks (θαλάσσιο πτηνό) που θάβεται σε δέρμα φώκιας για αρκετούς μήνες και στη συνέχεια σερβίρεται μόλις αρχίσει να αποσυντίθεται. Μάλλον και φέτος θα προτιμήσουμε τη γαλοπούλα…
Όσο διαφορετικά κι αν μοιάζουν αυτά τα χριστουγεννιάτικα έθιμα, όλα έχουν ένα κοινό στοιχείο: εκφράζουν την ανάγκη των ανθρώπων να γιορτάσουν, να μοιραστούν και να κρατήσουν ζωντανή την παράδοση με τον δικό τους μοναδικό τρόπο. Τα πιο παράξενα έθιμα μάς θυμίζουν ότι τα Χριστούγεννα δεν είναι μόνο όσα έχουμε συνηθίσει, αλλά μια παγκόσμια γιορτή γεμάτη φαντασία, συμβολισμούς και πολιτισμική ποικιλία. Ίσως, τελικά, μέσα σε αυτές τις αλλόκοτες συνήθειες να κρύβεται η πιο αυθεντική μορφή της χριστουγεννιάτικης μαγείας: η χαρά του να είμαστε διαφορετικοί, αλλά ενωμένοι στο πνεύμα των γιορτών.
