Καιρό πριν τις εσωκομματικές εκλογές του ΚΙΝΑΛ (πλέον ΠΑΣΟΚ) είχα αναφέρει πως τις περίμενα με μεγάλο ενδιαφέρον διότι πίστευα πως θα άλλαζαν το πολιτικό σκηνικό, ειδικά μετά από μια νίκη του Νίκου Ανδρουλάκη, όπως και έγινε.
Δεν είχε «τελειώσει» ο χώρος, όπως έλεγαν πολλοί, διότι τίποτα δεν τελειώνει όταν υπάρχουν ψηφοφόροι που θέλουν να το κρατήσουν ζωντανό. Και τα δεδομένα του τελευταίου έτους έδειχναν πως και ψηφοφόροι ΣΥΡΙΖΑ 2019 αλλά και ψηφοφόροι ΝΔ 2019 ήλπιζαν σε μια εναλλακτική (για διαφορετικούς λόγους η κάθε ομάδα). Και τη βρήκαν. Και έτσι το ΠΑΣΟΚ από το 7%, στο οποίο βρισκόταν κολλημένο για καιρό, βρέθηκε σε διπλάσια ποσοστά μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα.
Βρέθηκε ακριβώς εκεί που αναμέναμε πως θα κάνει τη νέα του βάση (μεταξύ 12%-15%). Αφού έχτισε γρήγορα και σχετικά εύκολα και κράτησε αυτή τη βάση, επόμενος στόχος θα ήταν, θεωρώ, η τοποθέτηση στους σημαντικούς άξονες της εκλογικής αγοράς με τέτοιο τρόπο ώστε να διαφοροποιείται και από ΝΔ και από ΣΥΡΙΖΑ (σε τοποθέτηση ή ύφος) και ταυτόχρονα η σταδιακή ενίσχυση του ηγετικού προφίλ του αρχηγού του ώστε να μπει στο μυαλό των ομάδων ψηφοφόρων-στόχων ως κυβερνητική εναλλακτική. Κι ύστερα ήρθε ο πόλεμος.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και όλο το ντόμινο των επιπτώσεων που ακολούθησε, και που ακόμα δεν έχει ξεδιπλωθεί ούτε κατά το ήμισυ, έχουν αλλάξει το εκλογικό πλαίσιο. Όσο περισσότερος χρόνος περνάει με τον πόλεμο να συνεχίζεται τόσο θα μεγεθύνονται οι αλλαγές. Πρακτικά, όπως έχω αναλύσει σε προηγούμενα άρθρα, η κρίση που φέρνει ο πόλεμος αλλάζει τη ζωή, τις προτεραιότητες και την ψυχολογία των ψηφοφόρων και άρα την εκλογική τους συμπεριφορά. Έτσι, οι αλλαγές αυτές οδηγούν με τη σειρά τους σε αλλαγή των σημαντικών κριτηρίων ψήφου για ομάδες ψηφοφόρων – αύξηση σημαντικότητας κάποιων και πτώση άλλων – (χαρακτηριστικό παράδειγμα η προεκλογική περίοδος στη Γαλλία) αλλά και στην αλλαγή σημαντικότητας συγκεκριμένων χαρακτηριστικών προσωπικότητας των υποψηφίων.
Επίσης, σιγά σιγά θα κάνει αρκετούς ψηφοφόρους (στους οποίους θα αυξάνονται τα αρνητικά συναισθήματα μέσα σε παρατεταμένη κρίση) να είναι όλο και πιο ανυπόμονοι και με την κυβέρνηση αλλά και με την αντιπολίτευση. Μπορεί δηλαδή ο στόχος για το ΠΑΣΟΚ να παραμένει ίδιος, άλλαξε όμως ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσει, ο τρόπος που πρέπει να βαδίσει αλλά και κυρίως ο χρόνος που έχει στη διάθεσή του να το κάνει. Σε περιόδους κρίσεων ο πολιτικός χρόνος είναι πυκνός. Έτσι είναι πιθανό ο Νίκος Ανδρουλάκης να μην έχει τελικά την πολυτέλεια να χτίσει με σταθερά βήματα το προφίλ του ώστε να κάνει τον Κυριάκο Μητσοτάκη να πάψει να είναι η μοναδική κυβερνητική εναλλακτική για μια σημαντική μερίδα ψηφοφόρων. Είναι αρκετά πιθανό ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ να πρέπει να κάνει σωστές κινήσεις τρέχοντας.
Πάντως, θετικό για το ΠΑΣΟΚ είναι πως παρά τη δυσαρέσκεια ομάδων ψηφοφόρων για την κυβέρνηση, η οποία είναι πλέον εμφανής, ο ΣΥΡΙΖΑ, κυρίως επειδή έχει κυβερνήσει, δε φαίνεται να καρπώνεται σημαντικά οφέλη, παρόλο που τοποθετείται σωστά σε σημαντικά θέματα (άλλωστε οι κρίσεις είναι το στοιχείο του). Αρνητικό είναι το ότι, τουλάχιστον προς το παρόν, ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ έχουν βάλει το ΠΑΣΟΚ μέσα σε μια λογική τρίτου κόμματος, μέσα από την τοποθέτησή του ως «ρυθμιστή» στα σενάρια δημιουργίας κυβέρνησης συνεργασίας μετά από εκλογές. Αυτό διότι ρυθμιστής δεν είναι ούτε ο πρώτος, ούτε ο δεύτερος, οι οποίοι μάχονται για το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς. Έτσι με τη «φιλοφρόνηση» του ρυθμιστή καταφέρνουν να κρατήσουν το ΠΑΣΟΚ και τον Πρόεδρό του εκτός μυαλού ψηφοφόρων όσον αφορά την κυβερνητική εναλλακτική.
Ο Νίκος Ανδρουλάκης θα καλεστεί σύντομα να βγει από αυτήν την παγίδα. Θα καλεστεί να κάνει το αντίθετο από το 2012. Να ανεβάσει τα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ μέσα στην κρίση και να το κάνει κυβερνητική εναλλακτική στο μυαλό των ψηφοφόρων. Δεν είναι εύκολο εγχείρημα. Απαιτεί σωστή στρατηγική και κινήσεις στην εκλογική σκακιέρα. Το εάν τα καταφέρει λοιπόν θα φανεί από τη στρατηγική που θα ακολουθήσει στο χειρισμό της εκλογικής συμπεριφοράς και την αντιμετώπιση των ανταγωνιστών μέσα στην κρίση που βιώνει το ελληνικό εκλογικό σώμα. Το σίγουρο είναι πως σε ένα δυναμικά μεταλλασσόμενο περιβάλλον δε μπορείς να κινείσαι σε προ κρίσης ρυθμούς και ύφος. Και αυτό προφανώς δεν ισχύει μόνο για τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ αλλά για όλους.
