Όταν στις αρχές του 2020 οι ευρωπαϊκές χώρες έμπαιναν η μία μετά την άλλη σε lockdown ήταν λίγοι οι αναλυτές που ανέφεραν πως αυτό θα οδηγούσε σε τύπωμα χρήματος, θα απορρύθμιζε τις αγορές και θα οδηγούσε, εάν ήταν παρατεταμένο – όπως και έγινε, σε στρεβλώσεις και σε πληθωρισμό.
Εκτός του ότι ήταν λίγοι, δεν τους έδινε σημασία σχεδόν κανείς. Πράγμα κατανοητό, καθώς εκείνη την περίοδο κυριαρχούσε στο πλαίσιο η άμεση απειλή του κοβιντ και ο φόβος για την υγεία. Από τους λίγους που ασχολήθηκαν μαζί τους οι περισσότεροι το έκαναν για να τους αποδώσουν τις κατηγορίες του αρνητή του ιού και του «ψεκασμένου». Τα lockdown έγιναν, η αγορά απορρυθμίστηκε, οι τιμές, ειδικά σε συγκεκριμένους κλάδους, αυξήθηκαν και αποδείχθηκε πως οι αναλυτές είχαν δίκιο.
Δύο χρόνια μετά, στις αρχές του 2022, η Ρωσία του Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρά την αρχική συνηθισμένη στάση της («είμαστε προβληματισμένοι», «η σκέψη μας με την Ουκρανία» κτλ) αποφάσισε με μία στροφή 180 μοιρών να επιβάλλει σκληρές κυρώσεις στη Ρωσία. Και πάλι ήταν λίγοι οι αναλυτές που έλεγαν πως οι κυρώσεις αυτές θα έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην Ευρώπη και πως θα ανέβαζαν ακόμα περισσότερο τον πληθωρισμό. Με το συναίσθημα στα ύψη οι πολίτες των κρατών μελών στη μεγάλη πλειοψηφία τους συμφώνησαν στις κυρώσεις αυτές. Κανείς, ή μάλλον ελάχιστοι αρχικά, ασχολήθηκαν με τους αναλυτές και τις προβλέψεις τους. Πράγμα κατανοητό, αρχικά, όταν υπήρχε ο φόβος για ενδεχόμενη γενίκευση της σύρραξης στην Ευρώπη ακόμα και για πυρηνικό ατύχημα. Και βέβαια οι περισσότεροι από όσους ασχολήθηκαν ήταν για να τους κατηγορήσουν για Ρωσόφιλους. Ότι δηλαδή έκαναν τέτοιου είδους προβλέψεις επειδή υποστήριζαν στον πόλεμο τη Ρωσία. Όσους μάλιστα προέβλεπαν πως ο συνδυασμός της απορρύθμισης της αγορά με την κρίση του πολέμου θα οδηγούσε σε επισιτιστική κρίση σε Βόρεια Αφρική και Μέση Ανατολή, σε κοινωνικές αναταραχές στις χώρες αυτές και έπειτα σε ένα νέο μεταναστευτικό κύμα προς την Ευρώπη (και άρα σε πιθανή εκλογική άνοδο συντηρητικών δυνάμεων) τους κατηγορούσαν ως ακροδεξιούς.
Μέσα σε αυτό το γενικό πλαίσιο η Ελλάς έχει να αντιμετωπίσει και το ειδικό, την Τουρκία του Ερντογάν και τον αναθεωρητισμό της. Ένας αναθεωρητισμός ο οποίος ενισχύεται σε μεγάλο βαθμό από την εδώ και αρκετά χρόνια κατευναστική αντιμετώπιση της χώρας μας στις προκλήσεις τους. Βέβαια, όταν αναλυτές επί χρόνια ανέφεραν πως χρειάζεται αποτροπή και πως ο κατευνασμός είναι κάτι που δεν ταιριάζει στο διαμορφωθέν πλαίσιο, τους απαντούσαν, και τους απαντούν, με το γνωστό «και τι θέλεις δηλαδή; πόλεμο;».
Και στις τρεις περιπτώσεις κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης έπαιξε ο φόβος. Ο φόβος για την υγεία στην πρώτη περίπτωση και ο φόβος του πολέμου, στις άλλες δύο. Και εάν πάμε πιο βαθιά, θα δούμε πως η λέξη που ενώνει τους διαφορετικούς φόβους είναι η ασφάλεια. Όσο ο φόβος της ασφάλειας κυριαρχεί σε έντονο βαθμό στο βραχυπρόθεσμό τόσο θα το κάνει δύσκολο για πολλούς να δουν το επόμενο βήμα. Οι αποφάσεις όμως που ενδεχομένως είναι ενδεδειγμένες για το πρόβλημα του σήμερα μπορεί να δημιουργούν άλλου είδους σοβαρό πρόβλημα σε μακροχρόνιο επίπεδο, σε ορίζονται μερικών ετών. Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουν μπει η μία δίπλα στην άλλη και έχουν δημιουργήσει κλίμα τέλειας καταιγίδας. Την οποία δεν περιμένουμε να έρθει αλλά είμαστε ήδη μέσα. Το μόνο που δεν ξέρουμε είναι η ένταση και η διάρκειά της.
*Όλα αυτά δίχως να μπει στην εξίσωση το επιπλέον ειδικό για τη χώρα, οι εκλογές με απλή αναλογική και οι, πιθανώς, διπλές εκλογές
