Τα ξενικά κόμματα – τότε και σήμερα

34 mins read

Την περίοδο 1824-1825 περίπου ταυτόχρονα δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα τρία κόμματα. Το «αγγλικό», το «γαλλικό» και το «ρωσικό». Αυτά τα κόμματα κυριάρχησαν στο ελληνικό πολιτικό σκηνικό έως και τον Κριμαϊκό πόλεμο, μετά από τον οποίο παράκμασαν και τελικά οδηγήθηκαν σε διάλυση. Κάθε κόμμα δηλαδή ταυτιζόταν με μία από τις Προστάτιδες Δυνάμεις και σε ένα βαθμό ήταν αυτοί που προωθούσαν τα συμφέροντα της κάθε δύναμης αλλά μέσα από αυτήν την ταύτιση καθένα έβλεπε και μια διαφορετική Ελλάδα.

Το «αγγλικό» κόμμα, με ηγέτη τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, προωθούσε τη δημιουργία μιας φιλελεύθερης κοινωνίας. Επιζητούσε ατομικές ελευθερίες και περιορισμό της κρατικής εξουσίας, ανεξαρτησία δικαιοσύνης και ελευθερία του τύπου. Πράγματα δηλαδή πρωτόγνωρα για την εποχή. Έτσι δεν αποτελεί έκπληξη το ότι είχε απήχηση κυρίως σε Φαναριώτες και νησιώτες και πολύ λιγότερο στην Πελοπόννησο. Σε δημογραφική κατάτμηση αυτό σημαίνει πως σε μεγάλο βαθμό οι υποστηρικτές του ήταν πρόκριτοι, λόγιοι και έμποροι, κυρίως ειδικά όσοι είχαν εικόνα από τη Δυτική Ευρώπη, η ελίτ δηλαδή της εποχής. Αυτό δεν είναι τυχαίο, καθώς η δημιουργία ενός φιλελεύθερου κράτους ταίριαζε πολύ περισσότερο στη δική τους ανοιχτή λογική, αυτή των μορφωμένων, αλλά και στα δικά τους προσωπικά συμφέροντα, τα οποία θα εξασφάλιζε το κράτος δικαίου.  Ουσιαστικά δηλαδή το πρίσμα μέσα από το οποίο έβλεπαν την Ελλάδα του μέλλοντος προωθούσε τα δικά τους συμφέροντα, προστάτευε τις δικές τους περιουσίες.

Το «γαλλικό» κόμμα, με αρχηγό τον Ιωάννη Κωλέττη, επιζητούσε τη δικαιοσύνη των αγωνιστών του 1821. Ουσιαστικά δηλαδή την αποκατάστασή τους μετά τον πόλεμο. Έτσι είναι λογικό πως αρχικά το στήριζαν αρματολοί και κλέφτες από τη Στερεά Ελλάδα. Υποστηρικτές της διεύρυνσης των εδαφικών ορίων της χώρας, θέση που ουσιαστικά καλύπτει τα συμφέροντα των υποστηρικτών του αφού αρματολοί και κλέφτες μπορούν μόνο μέσω πολέμου να μπορούσαν να εξασφαλίζουν τα ως προς το ζην. Οι κυριότεροι υποστηρικτές του κόμματος ήταν ακτήμονες, μικροϊδιοκτήτες και αγωνιστές. Ουσιαστικά δηλαδή είχαμε ένα κοινό υποστηρικτών τελείως διαφορετικό από αυτούς του «αγγλικού» κόμματος. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια το γαλλικό κόμμα κέρδισε υποστηρικτές σε περιοχές ολόκληρης της Πελοποννήσου.

Το τρίτο ξενικό κόμμα, το «Ρωσικό», είχε μεγάλη απήχηση στο ελληνικό κοινό καθώς ήταν το μόνο από τα τρία ξενικά κόμματα το οποίο υποστήριζε Προστάτιδα Δύναμη η οποία ήταν ορθόδοξη. Το κύριο χαρακτηριστικό του «ρωσικού» κόμματος ήταν ο συντηρητισμός μέσα από τον οποία έβλεπε τα πράγματα. Οποιαδήποτε διαφοροποίηση από τις παραδόσεις ήταν ύποπτη και άρα ο φιλελευθερισμός και ο κοσμοπολιτισμός του «αγγλικού» κόμματος ήταν ξένα και εχθρικά. Για να προσελκύσει περισσότερους υποστηρικτές έκανε επίκληση στο θρησκευτικό συναίσθημα των Ελλήνων. Το «ρωσικό» κόμμα επιζητούσε μια δυνατή εκκλησία τόσο σε πλούτο όσο και μέσα στην κοινωνία. Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν ότι το στήριζαν κληρικοί και μοναχοί, αφού εξυπηρετούσε πιστεύω και συμφέροντα τους, και το μεγαλύτερο μέρος του αγράμματου λαού που βρισκόταν υπό την επιρροή τους.

Τα τρία κόμματα έχασαν τη δυναμική τους με τον Κριμαϊκό πόλεμο. Το μεν «ρωσικό» εξαιτίας της ήττας της Ρωσίας, ενώ το «αγγλικό» και το «γαλλικό» από τη βίαιη συμπεριφορά προς την Ελλάδα και τους Έλληνες κατά τη διάρκεια του πολέμου και την προσπάθειά τους να πείσουν τον βασιλιά Όθωνα να αποκηρύξει επαναστατικά κινήματα που δρούσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία (ή αλλιώς, αλύτρωτες ελληνικές περιοχές). Τα «ξενικά» κόμματα μπορεί να έφτασαν στο τέλος τους, όμως η εκλογική συμπεριφορά παρέμεινε.

Ταξιδεύοντας σχεδόν 200 χρόνια και πηγαίνοντας στο σήμερα τι έχει αλλάξει; Μήπως σήμερα δεν έχουμε μια ελίτ η οποία προωθεί τον φιλελευθερισμό στη χώρα; Και αυτή η ελίτ δε συντάσσεται πλήρως και πάλι με τις δυτικές δυνάμεις; Μπορεί τώρα να μην είναι η Αγγλία αλλά οι ΗΠΑ, όμως αυτό έχει να κάνει περισσότερο με τις γεωπολιτικές εξελίξεις μετά το Β’ Παγκόσμιο παρά με το ελληνικό εκλογικό κοινό. Αυτή η ελίτ, οι «μορφωμένοι», οι «άριστοι» συνεχίζει να προωθεί τα συμφέροντά της μέσω του φιλελευθερισμού.

Από την άλλη μήπως δεν έχουμε ένα μεγάλο κομμάτι του ελληνικού εκλογικού κοινού που αντιδρά σε κάθε αλλαγή; Αυτό το κομμάτι δεν ανήκει στο χώρο της συντήρησης; Ένα μεγάλο μέρος του δε συντάσσεται με την εκκλησία, δεν επηρεάζεται από αυτήν; Αυτό το κομμάτι δεν βρίσκεται κοντά με τη Ρωσία; Το μόνο κομμάτι που δεν είχε αντικατασταθεί ήταν το γαλλικό. Κυρίως εξαιτίας της συρρίκνωσης της Γαλλίας ως ηγέτιδα δύναμη.

Πλέον με την άνοδο της Γαλλίας ως δύναμη ηγεσίας στην Ευρώπη βλέπουμε να επιστρέφει και αυτό. Στρατιωτικοί (τα «εγγόνια» των αρματολών) και απλός κόσμος τείνουν να υποστηρίζουν τη Γαλλίας στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊσμού αλλά και της προστασίας της χώρας (τότε ήταν η επέκταση τώρα η προσπάθεια διατήρησης εδαφών). Όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν. Και συνεχίζεται να αναζητείται όχι ο αγγλόφιλος, ούτε ο γαλλόφιλος αλλά ούτε και ο ρωσόφιλος. Αλλά ο Θεόφιλος.

 

 

 

Facebook Comments

Τελευταία Νέα