Από την Ισιδώρα Ντάνκαν στην Λόπεζ και τον Dior: Όλες οι φορές που «σκανδαλίστηκε η Ακρόπολη

Ευκαιρία για προβολή ή έλλειψη σεβασμού και ιεροσυλία; Είναι το ερώτημα το οποίο έρχεται στην επιφάνεια κάθε φορά που  ένας μαγάλος οίκος μόδας, ή ένας καταξιωμένος φωτογράφος ή ακόμη και ένας διεθνούς φήμης σταρ, εκφράζει την επιθυμία να πραγματοποιήσει φωτογράφηση στην Ακρόπολη.

Πότε έγινε η αρχή

Η «ιστορία» είναι γνωστή από παλιά, από τα προ του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου χρόνια. Στη συντηρητική Ελλάδα του μεσοπολέμου, το 1921, ο Έντουαρντ Στάιχεν απαθανάτισε μέσα από τον φακό του την «ξυπόλητη χορεύτρια» να χορεύει σαν αρχαία Ελληνίδα στον Παρθενώνα.Ο Στάιχεν έκανε διακοπές στη Βενετία το 1921, την ίδια εποχή που η Ισιδώρα Ντάνκαν βρισκόταν στην Ελλάδα με τη χορευτική της ομάδα. Τον έπεισε να την ακολουθήσει εκεί με την υπόσχεση πως θα τον αφήσει να την φωτογραφήσει.

Η Ισιδώρα Ντάνκαν κατάφερε για άλλη μια φορά να μαγνητίσει τα βλέμματα με την κομψότητα που χαρακτήριζε την κίνησή της. Συνήθιζε να χορεύει ξυπόλυτη αναδεικνύοντας τη σημασία της ελευθερίας της έκφρασης κάτω από τα αρχαιοελληνικά της φορέματα.

H κοπέλα με το διάφανο αραχνοΰφαντο πέπλο

H Τερέζα Ντάνκαν, μία από τις επτά θετές κόρες της Ισιδώρας , αποτέλεσε έμπνευση για τον Steichen.  Η φωτογραφία είναι γνωστή και με το όνομα “Άνεμος της Φωτιάς”, ονομασία που έδωσε ο ίδιος ο φωτογράφος, όταν προσπάθησε να περιγράψει την αίσθηση της στιγμής της φωτογράφησης. “Ο αγέρας ἐσφιγγε τα πέπλα πάνω στο κορμί της και οι άκρες τους χτυπούσαν και κυμάτιζαν. Θα έλεγε κανείς ότι τριζοβολούσαν. Έδιναν την εντύπωση της φωτιάς. Άνεμος Φωτιάς”: είναι τα λόγια με τα οποία ο φωτογράφος προσπάθησε να αποδώσει τη μαγεία της στιγμής.

Μια φωτογράφηση που κόβει την ανάσα ακόμα και σήμερα…

Γυμνή στην Ακρόπολη φωτογραφήθηκε, το 1928, η χορεύτρια Μόνα Πάεβα από την κορυφαία ελληνίδα φωτογράφο Έλλη Σουγιουλτζόγλου- Σεραϊδάρη, γνωστή με το ψευδώνυμο Nelly’s.

Αφότου έκλεισε ο χώρος, αποφασίστηκε να γίνει γυμνή η φωτογράφηση. Σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο, η χορεύτρια θα πόζαρε ντυμένη με πέπλα αποπνέοντας έτσι αρχαιοελληνικό αέρα. Καθώς όμως η Πάεβα άλλαζε ρούχα, στο σπίτι του φύλακα που χρησιμοποιούσε για καμαρίνι, η φωτογράφος την είδε και αποφάσισε να την αιχμαλωτίσει γυμνή με το φακό της.

Όταν βγήκαν στο φως της δημοσιότητας οι φωτογραφίες, τα επικριτικά σχόλια περί έλλειψης σεβασμού του αρχαιολογικού χώρου δεν πέρασαν απαρατήρητα. Μερίδα του αθηναϊκού Τύπου, ταυτιζόμενη με τις συντηρητικές απόψεις, κατηγόρησε τη φωτογράφο για βεβήλωση του αρχαιολογικού χώρου.

Τα αρνητικά σχόλια δεν φρέναραν, ωστόσο, την ορμή της Nelly’s. Παίρνοντας ξανά άδεια από τον διευθυντή της Ακρόπολης, φωτογράφησε στην Ακρόπολη την ουγγαρέζα χορεύτρια Νικόλσκα, την οποία έντυσε με αραχνοΰφαντα πέπλα.

Πώς, όμως, στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’30, και σε ένα τόσο συντηρητικό περιβάλλον η εμβληματική και πρωτοποριακή φωτογράφος Nelly’s κατάφερε να πάρει άδεια για να κάνει τη «φωτογράφιση-σκάνδαλο» στον Παρθενώνα;

Η Nelly’s όταν αφηγείται την ιστορία των φωτογραφιών εκείνων, επιμένει ότι είχε τηρήσει όλους τους κανονισμούς. Είχε ζητήσει άδεια από τον διευθυντή της Ακρόπολης, Αλέξανδρο Φιλαδελφέα, με σκοπό να κάνει μια καλλιτεχνική φωτογράφηση με μοντέλο την Μόνα Πάεβα, διάσημη χορεύτρια της Κομεντί Φρανσέζ που έδινε εκείνο τον καιρό παραστάσεις στην Αθήνα.Η άδεια της δόθηκε ευχαρίστως.

Ο οίκος Dior

To 1951, μοντέλα του γαλλικού οίκου Ντιόρ φωτογραφήθηκαν κάτω από τις Καρυάτιδες του Παρθενώνα από τον φωτογράφο Ζαν-Πιερ Πεντρατσινί του περιοδικού Paris Match. Το αποτέλεσμα θεωρήθηκε εντυπωσιακό σε μια μετεμφυλιακή περίοδο.

Πάνω στην Ακρόπολη, τη δεκαετία του ’80

Ο αμερικανός με ελληνική ρίζα φωτογράφος Τοντ Παπατζόρτζ πέρασε τα καλοκαίρια του 1983 και 1984 στην Αθήνα: για ένα μήνα κάθε φορά επισκεπτόταν τον Ιερό Βράχο και απαθανάτιζε τον κόσμο εκεί, δημιουργώντας το λεύκωμα «Οn the Acropolis» («Πάνω στην Ακρόπολη»).

Η Τζένιφερ Λόπεζ στην Ακρόπολη

Το 2008  φωτογραφήθηκε στον Παρθενώνα η Τζένιφερ Λόπεζ. Η απόφαση, η οποία ξεσήκωσε πλήθος αντιδράσεων δεν ελήφθη από το ΚΑΣ. Το ίδιο όργανο έχει αρνηθεί πριν τρία χρόνια ανάλογη φωτογράφηση του οίκου Gucci, αλλά και σε πλείστες άλλες περιπτώσεις υπήρξε αυστηρό σε παραχωρήσεις μνημείων για εμπορικούς λόγους. Η διεθνούς φήμης ηθοποιός και τραγουδίστρια είχε “πατήσει” στον Ιερό Βράχο και είχε φωτογραφηθεί  με μια απλή απόφαση του Εφόρου της Ακροπόλεως και χωρίς κεντρική απόφαση του ΚΑΣ, κάτι που, φυσικά, είχε επικριθεί έντονα.

Ο οίκος Dior στην Ακρόπολη 70 χρόνια μετά

Φτάνουμε στο σήμερα. 70 χρόνια μετά από τη φωτογράφηση του 1951 το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο έδωσε το «πράσινο φως» στο αίτημα του οίκου Dior, αποφασίζοντας ομόφωνα και θετικά για την φωτογράφηση των μοντέλων στον ιερό βράχο της Ακρόπολης.

Το σκεπτικό βάσει του οποίου γνωμοδότησε το ΚΑΣ, αναφέρει ότι θα φανεί η αναστηλωτική πρόοδος και οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί στο μνημείο από τη δεκαετία του ’50 μέχρι σήμερα με τις εικόνες που θα ταξιδέψουν σε όλο τον κόσμο. Ακόμη, το ΚΑΣ ενέκρινε θέτοντας αυστηρούς όρους για την φωτογράφιση και τη βιντεοσκόπηση τη χρήση της Αρχαίας Αγοράς, του Ηρωδείου, τον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο και τον ναό του Δία στην αρχαία Νεμέα.

Η φωτογράφιση για το Playboy και οι έντονες αντιδράσεις

Το 1985, άλλη μια φωτογράφηση έγινε υπό το ιστορικό φως ενός αρχαιολογικού χώρου. Στους ιερούς λέοντες της Δήλου απαθανατίσθηκε η Ζωή Λάσκαρη για το περιοδικό Playboy. Η φωτογραφία αισθησιακή, οι αντιδράσεις όμως έντονες μετά την κυκλοφορία του τεύχους που κατέγραψε ασυνήθιστα υψηλό αριθμό πωλήσεων. Η συγκεκριμένη ενέργεια έφερε στο προσκήνιο επικρίσεις βουλευτών καθώς έγινε χωρίς την άδεια των Αρχών.