Ο συνιδρυτής της Microsoft Μπιλ Γκέιτς έχει διατυπώσει μια πρόβλεψη σύμφωνα με την οποία η τεχνητή νοημοσύνη θα αντικαταστήσει γιατρούς και δασκάλους μέχρι το 2035.
Έχει δηλώσει ότι «οι σπουδαίες ιατρικές συμβουλές και τα σπουδαία μαθήματα» θα είναι δωρεάν και κοινός τόπος, καθώς η τεχνητή νοημοσύνη θα εξελίσσεται ώστε να χειρίζεται εξειδικευμένες ανθρώπινες δεξιότητες.
Τα σχόλιά του, που έγιναν σε διάφορες συνεντεύξεις και δημόσιες εμφανίσεις στις αρχές του 2025, δίνουν την εικόνα ενός κόσμου που εισέρχεται στην εποχή της «ελεύθερης νοημοσύνης» – μια εποχή κατά την οποία η γνώση και οι υπηρεσίες σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων θα γίνουν καθολικά προσβάσιμες, συχνά με μικρό ή καθόλου κόστος, χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη.
Ο Γκέιτς έχει υποστηρίξει ότι επαγγέλματα που θεωρούνταν επί μακρόν απρόσβλητα από την αυτοματοποίηση, όπως οι γιατροί και οι δάσκαλοι, θα είναι μεταξύ των πρώτων που θα δουν τους ρόλους τους να μετασχηματίζονται ή ακόμη και να αντικαθίστανται από την τεχνητή νοημοσύνη.
Προβλέπει ότι μέσα σε μια δεκαετία, η τεχνητή νοημοσύνη θα παρέχει «εξαιρετικές ιατρικές συμβουλές» και «σπουδαία μαθήματα» δωρεάν, καθιστώντας την εμπειρογνωμοσύνη που σήμερα είναι σπάνια και ακριβή, διαθέσιμη σε όλους.
Αυτή η αλλαγή, λέει, θα αντιμετωπίσει τις χρόνιες ελλείψεις εξειδικευμένων επαγγελματιών σε τομείς όπως η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση, ιδίως σε χώρες όπως η Ινδία και σε ολόκληρη την Αφρική, όπου η πρόσβαση παραμένει μια μεγάλη πρόκληση. Όμως το όραμα του Γκέιτς εκτείνεται πολύ πέρα από αυτά τα δύο επαγγέλματα.
Προβλέπει ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα αναλάβει ρόλους σε εργοστάσια, κατασκευές, φιλοξενία, ακόμη και σε ορισμένες εργατικές και χειρωνακτικές εργασίες, καθώς η τεχνολογία της ρομποτικής θα ωριμάζει. Καθώς τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης θα γίνονται πιο ικανά, θα αναλαμβάνουν καθήκοντα στα logistics, τη μεταποίηση, τις μεταφορές και τη γεωργία – τομείς που απασχολούν εκατομμύρια εργαζόμενους παγκοσμίως.
Οι προβλέψεις του Μπιλ Γκέιτς δεν περιορίζονται μόνο στον τεχνολογικό μετασχηματισμό, αλλά απαιτούν και μια κοινωνική επανεξέταση. Υποστηρίζει ότι καθώς η τεχνητή νοημοσύνη αναλαμβάνει περισσότερα καθήκοντα, η παραδοσιακή έννοια της εργασίας θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί.
Με την τεχνητή νοημοσύνη να οδηγεί την παραγωγικότητα και να αυτοματοποιεί τις συνήθεις, ακόμη και τις πολύπλοκες εργασίες, ο Γκέιτς οραματίζεται ένα μέλλον όπου οι λιγότερες εργάσιμες ημέρες ανά εβδομάδα, η πρόωρη συνταξιοδότηση και ο περισσότερος ελεύθερος χρόνος θα γίνουν ο κανόνας. Έχει μάλιστα διατυπώσει την ιδέα ενός «μετα-εργασιακού κόσμου», όπου η εργασία δεν θα αποτελεί πλέον την κεντρική οργανωτική αρχή της ζωής.
«Οι θέσεις εργασίας είναι ένα τεχνητό δημιούργημα που οφείλεται στη έλλειψη… είναι δύσκολο να επαναπρογραμματίσεις τον εγκέφαλό σου ώστε να φανταστείς ένα μέλλον χωρίς αυτό», δήλωσε ο Γκέιτς, υποδηλώνοντας ότι οι κοινωνίες θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τον σκοπό και την παραγωγικότητα στον νέο κόσμο της μετα-σπανιότητας.
Αυτή η μετάβαση, αναγνωρίζει ο Γκέιτς, είναι ταυτόχρονα συναρπαστική και ανησυχητική. Σημειώνει ότι ενώ η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να οδηγήσει σε «αποπληθωριστική αφθονία» -ένα σενάριο όπου τα αγαθά και οι υπηρεσίες θα γίνουν πολύ φθηνότερα- υπάρχουν επίσης κίνδυνοι οικονομικής διαταραχής, εκτόπισης θέσεων εργασίας και αύξησης της ανισότητας, εάν τα κέρδη δεν μοιραστούν ευρέως.
Ο Γκέιτς έχει ταχθεί υπέρ πολιτικών όπως το καθολικό βασικό εισόδημα, η μείωση των ωρών εργασίας και της δημιουργίας νέων πλαισίων για τη διανομή του πλούτου για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.
Ποιες θέσεις εργασίας θα επιβιώσουν – και ποιες θα αλλάξουν;
Παρά τις τολμηρές προβλέψεις του, ο Γκέιτς δεν πιστεύει ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα αντικαταστήσει κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα. Επισημαίνει ότι οι ρόλοι που απαιτούν δημιουργικότητα, συναισθηματική νοημοσύνη, επίλυση σύνθετων προβλημάτων και γνήσια ανθρώπινη σύνδεση -όπως οι θεραπευτές, οι καλλιτέχνες και οι φροντιστές- πιθανότατα θα διατηρηθούν, τουλάχιστον για το ορατό μέλλον.
Η κωδικοποίηση, η ενέργεια και η βιολογία αναφέρονται επίσης ως τομείς στους οποίους η ανθρώπινη τεχνογνωσία θα παραμείνει πολύτιμη, αν και ακόμη και αυτοί θα μετασχηματιστούν από την τεχνητή νοημοσύνη.
Ο Γκέιτς προειδοποιεί επίσης για τους κινδύνους που συνδέονται με την ταχεία υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης, συμπεριλαμβανομένης της παραπληροφόρησης, της προκατάληψης και της συγκέντρωσης ισχύος μεταξύ λίγων μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών.
Ενθαρρύνει τους νέους καινοτόμους να κατευθύνουν την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης προς ανθρωποκεντρικές κατευθύνσεις και βλέπει την τεχνητή νοημοσύνη ανοικτού κώδικα και την παγκόσμια συνεργασία ως τρόπους εκδημοκρατισμού των πλεονεκτημάτων της.
Το όραμα του Μπιλ Γκέιτς είναι ταυτόχρονα ένα κάλεσμα για δράση και μια προειδοποίηση. Η εποχή της «ελεύθερης νοημοσύνης» υπόσχεται να εκδημοκρατίσει την πρόσβαση στη γνώση και τις υπηρεσίες, βγάζοντας ενδεχομένως εκατομμύρια ανθρώπους από τη στενότητα και μεταμορφώνοντας τον τρόπο με τον οποίο ζούμε και εργαζόμαστε.
Ωστόσο, απαιτεί επίσης από τις κοινωνίες να επανεξετάσουν το νόημα της εργασίας, του σκοπού και της οικονομικής ασφάλειας σε έναν κόσμο όπου η ανθρώπινη εργασία δεν είναι πλέον απαραίτητη «για τα περισσότερα πράγματα».
Όπως παραδέχεται και ο ίδιος ο Γκέιτς, η μετάβαση «είναι αρκετά σημαντική και κάπως τρομακτική -δεδομένου του γρήγορου ρυθμού της και της έλλειψης ορίων».
Ο τρόπος με τον οποίο η ανθρωπότητα θα πλοηγηθεί σε αυτή τη μετάβαση -εξισορροπώντας την καινοτομία με την ένταξη και την πρόοδο με τον σκοπό- θα καθορίσει την κληρονομιά της επανάστασης της τεχνητής νοημοσύνης.
