Ουδέποτε στο παρελθόν συγκεντρώθηκαν τόσοι Ευρωπαίοι ηγέτες σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα για μια συνάντηση σαν τη σημερινή στον Λευκό Οίκο, με έναν πρόεδρο τόσο απρόβλεπτο όπως ο Ντόναλντ Τραμπ.
Η ταχύτητα με την οποία οργανώθηκε η συνάντηση είναι εντυπωσιακή. Διπλωματική πηγή που επικαλείται το αμερικανικό μέσο χαρακτήρισε αυτή την επίσπευση ως «οργανική εξέλιξη»· το αυτονόητο επόμενο βήμα μετά τη σύνοδο της Αλάσκας, όπως είπε.
Οι Ευρωπαίοι δεν ήταν παρόντες εκεί. Σήμερα, όμως, θα κυριαρχούν στην αίθουσα. Υπάρχει κίνδυνος ο Ντόναλντ Τραμπ να νιώσει περικυκλωμένος; Μάλλον όχι. Πιο πιθανό είναι να απολαύσει τη στιγμή, βλέποντας τον εαυτό του ως τον μεγάλο συντονιστή. Και σε αυτό δεν θα έχει άδικο.
Είτε η διπλωματική του τακτική είναι άγαρμπη είτε έξυπνη – κάτι που θα συνεχίσει να συζητείται – δεν υπάρχει αμφιβολία ότι εκείνος δημιούργησε αυτή τη στιγμή διαλόγου.
Το σκηνικό όμως συμπληρώνεται από ένα άλλο επεισόδιο στον Λευκό Οίκο, τον Φεβρουάριο, που δίνει το απαραίτητο πλαίσιο για τη σημερινή μέρα.
Η έντονη αντιπαράθεση Τραμπ–Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο ήταν για τους Ευρωπαίους ηγέτες μια σκληρή υπενθύμιση της πραγματικότητας.
Ο κόσμος παρακολούθησε τον Τραμπ και τον αντιπρόεδρό του, JD Vance, να επιτίθενται στον Ουκρανό ηγέτη. Ήταν μια άβολη στιγμή, αλλά και διδακτική, διότι πέρα από τις φωνές, ξεκαθαρίστηκαν στάσεις και προθέσεις.
Η συνάντηση εκείνη έδωσε σε όλους μια σαφή εικόνα για το με ποιους είχαν να κάνουν.
Έκτοτε, η Ευρώπη και οι βασικοί της ηγέτες διαμόρφωσαν και αναπροσάρμοσαν τις θέσεις τους. Συλλογικά, άλλαξαν τη στρατηγική τους για τις αμυντικές δαπάνες – αναγνωρίζοντας την ανάγκη να σταθούν στα πόδια τους. Και σε ατομικό επίπεδο έσπευσαν να οικοδομήσουν άμεσες σχέσεις με τον Αμερικανό πρόεδρο.
Όλοι οι ηγέτες που βρίσκονται σήμερα στον Λευκό Οίκο έχουν δουλέψει σκληρά (κάποιοι θα έλεγαν υπερβολικά) για να βρεθούν στη «σωστή πλευρά» του Τραμπ.
Είτε με την κρατική επίσκεψη του Στάρμερ, είτε με τις δεξιότητες του Στουμπ στο γκολφ, είτε με την πολιτική γραμμή της Μελόνι που εφάπτεται με εκείνη του Τραμπ, είτε με τα περίφημα «daddy» σχόλια του Ρούτε, όλοι βρήκαν διαφορετικούς τρόπους να τον προσεγγίσουν. Και το έκαναν ακριβώς για στιγμές σαν τη σημερινή.
Στις επόμενες ώρες αναμένεται ο Τραμπ και ο Ζελένσκι να συναντηθούν με τις αντιπροσωπείες τους. Πιθανότατα θα τους δούμε μαζί στο Οβάλ Γραφείο. Όλοι περιμένουν ότι δεν θα επαναληφθεί το φιάσκο του Φεβρουαρίου· ο Ζελένσκι γνωρίζει ότι τότε χειρίστηκε την κατάσταση άσχημα.
Η επανάληψη είναι απίθανη και για έναν ακόμη λόγο: με τον χαρακτηριστικό «τραμπικό» τρόπο του, ο Αμερικανός πρόεδρος μοιάζει τώρα να συμφωνεί με αυτό ακριβώς που είχε επικρίνει τον Ζελένσκι πως ζητούσε τότε – δηλαδή εγγυήσεις ασφαλείας πριν σταματήσει ο πόλεμος.
Με τον Τραμπ, τα φαινομενικά ασήμαντα ζητήματα συχνά έχουν την ίδια βαρύτητα με τις λεπτομέρειες. Και πολλές φορές, το «ασήμαντο» μπορεί να επηρεάσει το ουσιώδες. Όπως το αν θα φορέσει γραβάτα ή σακάκι ο Ουκρανός πρόεδρος μετά τον σάλο που προκλήθηκε με την επιλογή του να εμφανιστεί με στρατιωτικά ρούχα τον Φεβρουάριο.
Μετά τη διμερή συνάντηση, θα ακολουθήσει η ευρύτερη. Ο βασικός στόχος για την Ευρώπη είναι να καταλάβει τι είναι διατεθειμένος να κάνει ο Τραμπ σε ό,τι αφορά τις εγγυήσεις ασφαλείας της Ουκρανίας και – κυρίως – τι συζήτησε και τι συμφώνησε με τον Πούτιν.
Είναι πράγματι πρόθυμος ο Πούτιν να δεχθεί ένα είδος αμερικανο-ευρωπαϊκού συμφώνου ασφαλείας για την Ουκρανία; Αυτό θυμίζει ΝΑΤΟ χωρίς τυπική ένταξη – άρα θα μπορούσε ποτέ να το δεχθεί πραγματικά ο Ρώσος πρόεδρος;
Και πέρα από αυτό τπ Sky News διερωτάται: τι ακριβώς συζήτησαν οι Τραμπ και Πούτιν σχετικά με τις «ανταλλαγές εδαφών» (ή πιο σωστά «ανταλλαγές ελέγχου», αφού στην πράξη η Ουκρανία θα παραχωρούσε δικά της εδάφη);
Υπάρχει ανησυχία ότι η εσκεμμένη ασάφεια μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για μια ειρηνευτική συμφωνία. Οι διαφορετικές πλευρές θα ερμηνεύσουν τους όρους διαφορετικά. Βραχυπρόθεσμα, αυτό μπορεί να προσφέρει στον Τραμπ μια γρήγορη λύση· μακροπρόθεσμα όμως μπορεί να αποδειχθεί μη βιώσιμο και επικίνδυνο.
Πάνω απ’ όλα, ο τόνος των Ευρωπαίων προς τον Τραμπ θα είναι ένας συνδυασμός κολακείας και ήπιας προειδοποίησης.
Θα του πουν ότι εκείνος δημιούργησε αυτή τη στιγμή της ειρήνης· ότι είναι η δική του ειρήνη και ότι θέλουν να συνεργαστούν μαζί του για να τη διατηρήσουν (και έτσι να εδραιώσει την υστεροφημία του).
Αλλά για να γίνει αυτό, θα του τονίσουν, χρειάζονται τη συνεχή δέσμευσή του απέναντί τους· στηρίζοντας την Ευρώπη, όχι παραχωρώντας τα πάντα στη Ρωσία.
Τα πρώτα «όχι» του Τραμπ
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έστειλε μήνυμα στον Βολοντιμίρ Ζελένσκι και στην Ουκρανία με ανάρτησή του στο Truth Social λίγες ώρες πριν τη συνάντηση στον Λευκό Οίκο. Όπως έγραψε ο Αμερικανός πρόεδρος, ο Ζελένσκι –τον οποίο υποδέχεται αργότερα σήμερα στον Λευκό Οίκο– θα μπορούσε να «τερματίσει» τον πόλεμο με τη Ρωσία «σχεδόν αμέσως».
Παράλληλα ο Τραμπ απέκλεισε κάθε ενδεχόμενο η Ουκρανία να ανακτήσει τον έλεγχο της χερσονήσου της Κριμαίας, που προσαρτήθηκε στη Ρωσία το 2014, όπως και να ενταχτεί στον Οργανισμό του Συμφώνου του Βόρειου Ατλαντικού.
«Ο πρόεδρος Ζελένσκι της Ουκρανίας μπορεί να τερματίσει τον πόλεμο με τη Ρωσία σχεδόν αμέσως, αν το θέλει, ή μπορεί να συνεχίσει τον πόλεμο. Να θυμάστε πώς άρχισε. Δεν υπάρχει περίπτωση να ανακτηθεί η Κριμαία που δόθηκε από τον Ομπάμα (πριν από 12 χρόνια, χωρίς να πέσει ούτε τουφεκιά!), και να υπάρξει ένταξη στο NATO για την Ουκρανία. Μερικά πράγματα δεν αλλάζουν ποτέ», προεξόφλησε ο ρεπουμπλικάνος μέσω Truth Social, προσθέτοντας τρία θαυμαστικά και πληκτρολογώντας όλη την πρόταση «να υπάρξει ένταξη στο NATO» με κεφαλαία γράμματα, όπως συνηθίζει.
