Στη δημόσια συζήτηση που προκάλεσαν οι εικόνες βαρέων γερανοφόρων οχημάτων στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας παρενέβη το τουρκικό επιστημονικό συμβούλιο του μνημείου που επιβλέπει τα έργα ενίσχυσης της στατικότητας και συντήρησης του μνημείου.
Σύμφωνα με την άποψη του επιστημονικού συμβουλίου, η χρήση γερανού και χαλύβδινων υποστηρίξεων είναι η μόνη τεχνικά εφικτή και ασφαλής λύση, δεδομένου ότι το μνημείο παραμένει ανοικτό στη λατρεία και δεν μπορεί να κλείσει από μια σκαλωσιά.
Όπως λένε μέλη της μιλώντας στην εφημερίδα Hurriyet, αντίστοιχες μέθοδοι έχουν χρησιμοποιηθεί σε μεγάλα μνημεία του εξωτερικού, όπως στην Παναγία των Παρισίων, και υποστηρίζουν πως η σκληρή κριτική οφείλεται και στην πολιτική πόλωση, ενώ η πολυπλοκότητα των εργασιών καθιστά δύσκολη την πλήρη κατανόησή τους από το ευρύ κοινό.
Συμπερασματικά, επισημαίνεται ότι η χρήση του γερανού και των χαλύβδινων στηριγμάτων θεωρείται απαραίτητη, είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη και ασφαλής επιλογή για την προστασία της Αγίας Σοφίας, καθώς καμία άλλη μέθοδος δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο το μνημείο ή να κλείσει για το κοινό.
«Ο τρούλος χρειάζεται μια χαλύβδινη κατασκευή τόσο από κάτω όσο και από πάνω. Και αυτό θα το κάνουμε χωρίς να κλείσουμε το μνημείο στη λατρεία και την επίσκεψη. Ως “Επιστημονική Επιτροπή” κάναμε 58 συνεδριάσεις και συζητήσαμε όλες τις λεπτομέρειες. Τελικά, υπάρχουν τέσσερα πλαίσια, δοκοί, κολόνες… Έχει στηθεί μια πλατφόρμα για επέμβαση στον τρούλο από κάτω, σε ύψος 46 μέτρων. Δεν υπάρχει μηχάνημα στον κόσμο που να μπορεί να σηκώσει το βάρος του χάλυβα που χρησιμοποιείται για αυτές τις κολόνες, πέρα από τον γερανό που βλέπετε στις φωτογραφίες» δηλώνει στην τουρκική εφημερίδα το μέλος του συμβουλίου, αναπληρωτής καθηγητής Μεχμέτ Σελίμ Οκτέν.
Ο ίδιος επισημαίνει επίσης ότι ο γερανός είναι 45 τόνων, βάρος που είναι αμελητέο σε σύγκριση με τις κολόνες. «Όταν ολοκληρωθεί όλο το σύστημα, το συνολικό βάρος θα είναι περίπου 530 τόνοι». Σε έναν από τους πυλώνες θα υπάρξει ανελκυστήρας· από εκεί θα ανεβαίνουν τα εξαρτήματα προς τον τρούλο.
Τα μέλη του συμβουλίου τονίζουν ότι όλες οι αποφάσεις λήφθηκαν έπειτα από πολλές συνεδριάσεις, τεχνικές αναλύσεις, προσομοιώσεις, σεισμικές και γεωλογικές δοκιμές, ενώ έγιναν και έλεγχοι του υπεδάφους. Απορρίπτουν δε τις κατηγορίες ότι ο γερανός επιλέχθηκε για λόγους κόστους και επισημαίνουν ότι η UNESCO δεν απαγορεύει συγκεκριμένα εργαλεία, αλλά απαιτεί μόνο επεμβάσεις που δεν προκαλούν βλάβη.
Υπογραμμίζουν ακόμη ότι πρόκειται για την πιο εκτεταμένη επέμβαση που έχει γίνει στην Αγία Σοφία από την εποχή των αδελφών Fossati, των Ελβετών αρχιτεκτόνων του 19ου αιώνα που εργάστηκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το σημαντικότερο έργο τους ήταν η μεγάλη αποκατάσταση της Αγίας Σοφίας την περίοδο 1847-1849.
Ερωτηθείς για τα έργα στον τρούλο, ο καθηγητής Αχμέτ Γκιουλέτς σημειώνει: «Ο τρούλος έχει σοβαρά προβλήματα. Ίσως η τελευταία ουσιαστική επέμβαση να έγινε την εποχή των Fossati. Όταν αφαιρέσουμε την κάλυψη του τρούλου θα δούμε τι υπάρχει από κάτω. Οι συζητήσεις άλλωστε ξεκίνησαν ακριβώς όταν σχεδιάζαμε πώς θα αφαιρέσουμε αυτή την κάλυψη. Αφού εξετάσαμε όλες τις εναλλακτικές, καταλήξαμε σε αυτή τη λύση».
