«Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί ως διά μαγείας ούτε με βάση ένα γενικό σχέδιο. Θα οικοδομείται με συγκεκριμένα επιτεύγματα που πρώτα θα δημιουργήσουν μια πραγματική αλληλεγγύη».
Η αποστροφή ανήκει στον πρώην Γάλλο υπουργό Εξωτερικών Ρόμπερτ Σούμαν, και είναι σταχυολογημένη από την περίφημη διακήρυξή του τον Μάιο του 1950, οπότε και έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Κανείς δεν περίμενε ότι η θέση του θα είναι τόσο επίκαιρη στις μέρες μας, αφότου η νόσος Covid -19 σάρωσε τον πλανήτη, με περισσότερα από 6,2 εκατ. κρούσματα και εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς.
Μολονότι πληγωμένη από την πανδημία, η Γηραιά Ήπειρος εστιάζει στη «μετά κορωνοϊό» εποχή, φροντίζοντας να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων: τα 750 δις ευρώ – ένεση στην ευρωπαϊκή οικονομία, σε συνδυασμό και με άλλα μέτρα, αποτελούν ιστορική ευκαιρία, για την καταπολέμηση της ανεργίας, με παράλληλη ανάπτυξη της παραγωγής και της βιομηχανικής δραστηριότητας. Το εμβόλιο μπορεί να μαγνητίζει στη φάση αυτή προσδοκίες και ελπίδες, είναι ωστόσο απαραίτητος ο προσδιορισμός προτεραιοτήτων που δε θα επιτρέψουν ρωγμές στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, αντιθέτως θα το ενισχύσουν στον διεθνή ανταγωνισμό, απέναντι σε Κίνα και Ηνωμένες Πολιτείες, προσδένοντας το στο άρμα του Μέλλοντος, καθιστώντας το τον κύριο διαμορφωτή του. Πάει καιρός που διεθνείς φορείς και θεσμοί έχουν απωλέσει τον ρυθμιστικό τους ρόλο (δείτε πώς παραπαίει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου), γεγονός που αυξάνει το ειδικό βάρος της ενωμένης Ευρώπης, της δράσης και των πρωτοβουλιών της. Αν όχι αυτή, τότε ποια; Τι; Αν μη τι άλλο, είναι εντυπωσιακά τα διαθέσιμα δομικά υλικά της: υψηλή ποιότητα έρευνας, υπερυπολογιστές και big data, τηλεπικοινωνίες, ιατρική και βιοτεχνολογία, τώρα και τεχνητή νοημοσύνη. Αλλά και οικονομία με σθεναρές αντιστάσεις – αποδεικνύεται από το ύψος των διαθέσιμων κεφαλαίων, και τα ιστορικά χαμηλά, ακόμη και αρνητικά, επιτόκια.
Ο ιός έχει αναμφίβολα δράσει ως καταλύτης, επιταχύνοντας διεργασίες και εξελίξεις σε επίπεδο ευρωπαϊκό. Παρά τις αδιαμφισβήτητες ελλείψεις, στην ουσία οι λαοί της Ευρώπης περιμένουν περισσότερη και ορθολογικότερη Ευρώπη. Η Ε.Ε. ορθώνει κεραίες για να συλλάβει το πώς θα μοιάζει ο κόσμος μετά τον ιό, επιλέγοντας τις εστίες του ενδιαφέροντός της, και πάντως δρώντας ενοποιητικά, αναθεωρώντας πολιτικές που δεν έχουν αποδώσει. Είναι απολύτως κρίσιμες οι κινήσεις της, αφού η κρίση, η συγκυρία του κορωνοϊού και το ασταθές σκηνικό, από πλευράς γεωπολιτικής και οικονομίας, δημιουργούν τις συνθήκες εκείνες που θα αναδείξουν το Νέο, στο ύψος των προσδοκιών των πολιτών για κοινωνική δικαιοσύνη.
Η Ελλάδα δεν έχει παρά να τις παρακολουθήσει, να τις στηρίξει, να διεκδικήσει τη συμμετοχή της στο φάσμα των κινήσεων αυτών. Το έχει κάνει στο παρελθόν, σίγουρα μπορεί να το κάνει και τώρα.
AMYNA. Η Ευρώπη οφείλει – και μπορεί – να ορθώσει το ανάστημα της σε τομείς νευραλγικούς, όπως η αμυντική βιομηχανία, χωρίς ψήγματα στρατιωτικοποίησης, χωρίς αντιπαλότητες με συμμαχίες όπως το ΝΑΤΟ, ώστε να παραμείνουν στη Γηραιά Ήπειρο δισεκατομμύρια ευρώ που δαπανώνται για την αγορά συστημάτων άμυνας από χώρες εκτός Ε.Ε. Το πεδίο θεωρείται ήδη προνομιακό (σσ: το συνδιαμορφώνουν εταιρείες του βεληνεκούς των EADS, Dassault, Fincantieri, Eurofighter, ThyssenKrupp, Thales), και μπορεί να γίνει αφετηρία μικρών θαυμάτων αν η Ευρώπη καταρτίσει σχέδιο ικανό να ισχυροποιήσει την ανεξαρτησία της, και ως εκ τούτου τη θέση της ως παγκόσμιου παίκτη, δημιουργώντας παράλληλα θέσεις εργασίας. Αφετηρίες παραμένουν ασφαλώς οι στρατηγικές διακρατικές συνεργασίες και πρωτοβουλίες. Η Ελλάδα οφείλει να επιμείνει, ώστε να δοθεί έμφαση στην ένταξη στην αλυσίδα παραγωγής της αμυντικής βιομηχανίας και μικρομεσαίων επιχειρήσεων στα κράτη-μέλη. Η χώρα, παρά τα όποια προβλήματα εξυγίανσης που πρέπει να λύσει με ορισμένες από αυτές τις επιχειρήσεις, διαθέτει σεβαστή τεχνογνωσία. Η συμμετοχή της σε ένα ευρωπαϊκό σχέδιο αμυντικής βιομηχανίας, είναι στρατηγικής σημασίας, και μπορεί να οδηγήσει σε άλματα, ιδίως στην ηλεκτρονική πτυχή αυτού του στοιχήματος.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση των καιρών. Τα νερά δεν είναι αχαρτογράφητα. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal) μπορεί να μετεξελιχθεί σε άξονα δράσης, προκειμένου να επιτευχθεί η βιωσιμότητα της οικονομίας της Ε.Ε. Προβλέπεται άλλωστε ο «Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης» που θα συμβάλει στην άντληση τουλάχιστον 100 δις ευρώ κατά την περίοδο 2021-2027 στις πλέον «πληγείσες» περιοχές. Η Ελλάδα, στο πλαίσιο του Green Deal, θα αναμετρηθεί με τον εαυτό της, στηρίζοντας εγχώριες επιχειρήσεις και παραγωγούς, υιοθετώντας περιβαλλοντολογικά κριτήρια και μπόνους για προϊόντα και υπηρεσίες με χαμηλό περιβαλλοντικό κόστος.
Η αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων βιομηχανικών εγκαταστάσεων ανά την επικράτεια θα μπορούσε να γίνει σημαία σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Μια προβολή στο μέλλον θα ήθελε στην Χαρτοποιία Αιγίου ως επιχειρηματικό κόμβο, θα έχριζε την Πτολεμαΐδα τόπο φιλοξενίας υπολογιστικών κέντρων – χώρο αποθήκευσης δεδομένων. Η εκβιομηχάνιση της χώρας δεν μπορεί παρά να συνδέεται με την ενισχυμένη τοπική κατανάλωση, και αυτή με τη σειρά της με μια νέα γενιά καταναλωτών, ευαισθητοποιημένων απέναντι στο Περιβάλλον. Η παραγωγή κοντά στον τόπο κατανάλωσης είναι το μοντέλο ανασυγκρότησης της εθνικής παραγωγής, που αξίζει την εμπιστοσύνη μας.
ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ. Η πιο ευαίσθητη πτυχή του ευρωπαϊκού επιχειρηματικού γίγνεσθαι. Καθοριστική αν η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να εξαλείψει τις έντονες φορολογικές διαφορές στο εσωτερικό της, οι οποίες δημιουργούν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού. Η θέσπιση κοινών κανόνων για τον προσδιορισμό των κερδών των επιχειρήσεων σε όλα τα κράτη – μέλη, η απλοποίηση των κανόνων που διέπουν τη φορολογία επιχειρήσεων, συνιστούν πολιτική απάντηση στο αίτημα για περισσότερη και αποτελεσματικότερη Ευρώπη, διαμορφώνουν ξεκάθαρο τοπίο για τις ξένες άμεσες επενδύσεις, στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενδιαφέρουσα, σε κάθε περίπτωση, θα είναι η πρόταση του ΟΟΣΑ τον Οκτώβριο, πρόταση αναθεώρησης των φορολογικών βάσεων. Αντίστοιχη πρόταση αναμένεται και από τη Γερμανία, η οποία θα έχει στα χέρια της την προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης από 1ης Ιουλίου. Στόχος είναι μια δίκαιη και αποτελεσματική προσέγγιση στη φορολογία όλων των εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα του ηλεκτρονικού εμπορίου, και πέρα από το πλαίσιο της απλής εδαφικότητας. Η Ελλάδα είναι σε θέση να αποκομίσει μελλοντικά μεγάλα οφέλη, ενώ σήμερα βρίσκεται γονατισμένη, λόγω του ανταγωνισμού που υφίσταται από γείτονες χώρες, όπως για παράδειγμα τη Βουλγαρία.
ΥΓΕΙΑ. Η Ευρώπη αιφνιδιάστηκε από τον SARS – CoV – 2, η απουσία κοινής πολιτικής – στρατηγικής στον χώρο της Υγείας ήταν εμφανώς αποθαρρυντική για όσους ορκίζονται στο όνομα της. Φαρμακευτικά σκευάσματα που βαφτίζονται με νέο όνομα μόλις περνούν σύνορα, μελέτες που δεν τυγχάνουν αποδοχής απ’ όλα τα κράτη, ασφαλιστική κάλυψη με αστερίσκους, από χώρα σε χώρα, διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού, έλλειψη ιατρικών προμηθειών. Η υγειονομική Βαβέλ καθιστά σήμερα, με την πανδημία, πιο επιτακτική από ποτέ την κατάρτιση σχεδίου στο επίπεδο των 27, υπό τη μορφή οδηγίας, επικυρωμένης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μόνο μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να προσφέρει στην Ευρώπη κυριαρχία σε θέματα ιατρικών πρωτοκόλλων, ελέγχων εγκαταστάσεων, ασφάλεια εφοδιασμού εξοπλισμού, φαρμάκων, προϊόντων. Οι ευρωπαίοι πολίτες θα μπορούν να κοιμούνται ήσυχοι μόνο αν έχουν διασφαλίσει τη σχετική δέσμευση όλων των εθνικών κοινοβουλίων – κι αυτό μόνο μια ευρωπαϊκή οδηγία μπορεί να το επιτύχει. Απαιτείται εγκάρσια τομή στον χώρο της Υγείας, σε μια αγορά που όχι μόνο είναι τεράστια, με κραταιά συμφέροντα, αλλά και ζωτικής σημασίας. Η Ευρώπη δικαιούται να έχει τη δική της εξουσία και στρατηγική αυτονομία ως προς την επίβλεψη κλινικών μελετών, παραγωγής φαρμάκων, προσβλέποντας τόσο στη δημιουργία αποθεμάτων, όσο και στη μετεγκατάσταση της παραγωγής – την οποία και έχει σαρώσει σε πλείστους όσους τομείς η Κίνα. Οι συνθήκες είναι ιδανικές για να διεκδικήσει η Ευρώπη τη θέση που της αξίζει στην παγκόσμια σκακιέρα, για να αξιοποιήσει η Ελλάδα μια ευκαιρία που μπορεί να την οδηγήσει στην αναδόμηση της ταυτότητας της, χωρίς υπερβολή στην «υπαρξιακή» της ανασυγκρότηση.
Ο κ. Ξενοφών Κροκίδης είναι Δρ. Φυσικής, Ιδρυτής και Δ/νων σύμβουλος της εταιρείας SCIENOMICS.
