Του Θανάση Κ. Η πριμοδότηση των νέων κάτω από 25 ετών με 150 ευρώ για να κάνουν το εμβόλιο υπήρξε μια ατυχέστατη ιδέα…
* Πρώτα – πρώτα, αφορά μιαν ηλικιακή ομάδα 500 χιλιάδων ατόμων περίπου. Η οποία χωρίς την “πριμοδότηση” υπολογιζόταν ότι θα εμβολιαζόταν κατά 20-25% και μετά την ανακοίνωση των πριμοδότησης αναμένεται αυτό το ποσοστό να διπλασιαστεί. Δηλαδή χωρίς τα 150 ευρώ θα πήγαιναν περί τις 125 χιλιάδες και με την πριμοδότηση θα πάνε γύρω στις 300 χιλιάδες. (Τόσο φαίνεται να αυξάνονται οι αιτήσεις για ραντεβού μετά την ανακοίνωση του μέτρου…)
Δηλαδή αναφερόμαστε σε πρόσθετη αύξηση των προτιθεμένων να εμβολιαστούν κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες περίπου, στο συνολικό πληθυσμό. Περί αυτού μιλάμε…
Υπολογίζεται να μας λείψουν τελικά πάνω από 20 ποσοστιαίες μονάδες στο συνολικό πληθυσμό προκειμένου να φτιαχτεί αποτελεσματικό “τείχος προστασίας”. Και με το πριμ των 150 ευρώ φιλοδοξούμε, στην καλύτερη, να καλύψουμε μόλις 2 ποσοστιαίες μονάδες! Από εκείνους που το έχουν λιγότερο ανάγκη…
* Δεύτερον, πράγματι, η ομάδα που “πριμοδοτείται” είναι εκείνη που λιγότερο κινδυνεύει! Γιατί όσοι νέοι αυτών των ηλικιών ανήκουν σε “ευπαθείς” κατηγορίες θα εμβολιαστούν έτσι κι αλλιώς, χωρίς να χρειάζονται καμία πριμοδότηση. Το έχουν ανάγκη…
Αλλά όσοι είναι απόλυτα υγιείς σε αυτές τις ηλικίες, δεν κινδυνεύουν και το ξέρουν. Όταν νοσούν το παθαίνουν ως επί το πλείστον ασυμπτωματικά, δηλαδή συνήθως… δεν το καταλαβαίνουν! Κι όσοι το καταλαβαίνουν, δεν το περνάνε σοβαρά.
Η μόνη έννοια γι’ αυτούς είναι μήπως το μεταδώσουν σε συγγενείς τους μεγαλύτερης ηλικίας. Αλλά οι μεγαλύτερης ηλικίας υποτίθεται ότι έχουν ήδη εμβολιαστεί. Επομένως δεν κινδυνεύουν ούτε εκείνοι.
Και εν πάση περιπτώσει φτάνουμε σήμερα να πριμοδοτούμε νέους που δεν έχουν κίνδυνο να αρρωστήσουν οι ίδιοι, να κάνουν το εμβόλιο που ΔΕΝ έκαναν οι μεγαλύτερης ηλικίας συγγενείς τους, που μπορούν να το κάνουν αλλά δεν το κάνουν γιατί είναι αντι-εμβολιαστές!
Πριμοδοτούμε τους νέους, για να μη κινδυνεύσουν οι μεγαλύτερης ηλικίας αντι-εμβολιαστές συγγενείς τους!
* Τρίτον, όπως εξηγούν οι λοιμωξιολόγοι καθημερινά πλέον, η ανοσία που πρέπει να “χτιστεί” στον πληθυσμό, αφορά πρωτίστως τις μεγαλύτερες ηλικίες και τους “ευπαθείς”. Δηλαδή όχι εκείνους που πριμοδοτούμε σήμερα…
Εμείς προσφέρουμε 150 ευρώ ως κίνητρο για να πάνε να εμβολιαστούν νεαροί που δεν είναι ευπαθείς – όσοι ήταν ευπαθείς θα πήγαιναν έτσι κι αλλιώς…
Άρα ακόμα οι 2 αυτές πρόσθετες ποσοστιαίες μονάδες είναι μάλλον “απατηλές”,. Προστίθενται όχι στο τμήμα του πληθυσμού που τις χρειάζεται, αλλά σε εκείνο που ουσιαστικά δεν τις χρειάζεται…
Κι εδώ τελειώνουν τα επιχειρήματα “αποτελεσματικότητας”. Και πάμε στα υπόλοιπα – και πιο ουσιαστικά, ίσως:
* Στην Οικονομική Επιστήμη υπάρχει o όρος Moral Hazard – ιδιαίτερα στον κλάδο του Public Finance – και αφορά τις ρυθμίσεις ή τις κινητροδοτήσεις που δίνει το κράτος στην οικονομική δραστηριότητα).
Moral Hazard μεταφράζεται στα ελληνικά ως Ηθικός Κίνδυνος ή Ηθική Βλάβη! Και σημαίνει ακριβώς αυτό…
“Hθική Βλάβη” δημιουργείται όταν μια ρύθμιση ή μια επιδότηση αποδυναμώνει τα υγιή κίνητρα της κοινωνίας, τα συναλλακτικά ήθη, τα εργασιακά ήθη ή γενικά τα κίνητρα υγιούς οικονομικής δραστηριότητας.
Για παράδειγμα όταν προσπαθούμε να αποζημιώσουμε μια κοινωνική ομάδα από μια ανέλπιστη καταστροφή, δεν μπορεί το μέγεθος της αποζημίωσης να ξεπερνά τα “διαφυγόντα έσοδα” λόγω της καταστροφής…
Δεν μπορεί οι “αποζημιώσεις” για μια χαλαζόπτωση να είναι μεγαλύτερες απ’ ό,τι τα έσοδα που θα είχαν οι παραγωγοί, αν η σοδειά τους σωζόταν και την πουλούσαν κανονικά. Γιατί τότε οι παραγωγοί δεν θα παίρνουν μέτρα για να αποφύγουν την καταστροφή. Θα ελπίζουν να τους… επισυμβεί η χαλαζόπτωση ή ο δάκος για να εισπράξουν περισσότερα!
(Όπως ακριβώς δεν μπορεί η ασφάλεια πυρός ενός ακινήτου να είναι μεγαλύτερη από την αξία του ασφαλιζόμενοι ακινήτου. Γιατί τότε όλοι θα γίνονταν …εμπρηστές! Η έννοια του moral hazard από εκεί ξεκίνησε…)
* Μπορούμε να παρέχουμε ίση πρόσβαση σε όλους στην υγεία. Μπορούμε να καλύπτουμε το σύνολο ή το μεγαλύτερο μέρος της αμοιβής για φάρμακα σε αδύναμα κοινωνικά στρώματα, αλλά δεν μπορούμε να πληρώνουμε τους αδύναμους, για να πάρουν το φάρμακό τους! Γιατί τότε και άλλοι, λιγότεροι “αδύναμοι” θα αποφεύγουν να κάνουν αυτό που είναι καλό για τους ίδιους, ελπίζοντας ότι θα πάρουν κι εκείνοι “επιδότηση”.
Μπορούμε να φροντίσουμε να φτάνει καθαρό τρεχούμενο νερό (και αποχετευτικό δίκτυο) παντού, αλλά δεν μπορούμε να πληρώνουμε τους ανθρώπους να πλένονται τακτικά ή να μη θέτουν σε κίνδυνο την δημόσια υγεία.
Τα κίνητρα είναι πάντα συνδεδεμένα με αντικίνητρα. Δίνουμε πρόσβαση στο σε όλους στο “δημόσιο αγαθό”, αλλά βάζουμε και πρόστιμα σε εκείνους που δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες της δημόσιας υγείας.
Αυτά είναι λυμένα από καιρό…
* Γενικά, δεν πληρώνουμε τους πολίτες για να κάνουν το σωστό – ιδιαίτερα αυτό που είναι σύμφωνο και με το δημόσιο συμφέρον και με το προσωπικό τους όφελος!
Δεν πληρώνουμε τους οδηγούς για να… μην παραβιάζουν το όριο ταχύτητας. Τους βάζουμε αυστηρά πρόστιμα όταν το παραβιάζουν!
Δεν πληρώνουμε τους ανθρώπους για να…τηρούν το νόμο. Τους βάζουμε αυστηρά πρόστιμα ή και ποινές, όταν τον παραβιάζουν!
Αν υπάρχουν ευθείες “ανταμοιβές” όταν ο πολίτης κάνει αυτό που είναι ταυτόχρονα καλό για τον ίδιο και για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, τότε ακυρώνεται η έννοια του δημοσίου συμφέροντος, χωρίς την οποία ΔΕΝ στέκεται μια Δημοκρατία.
Αν ο πολίτης θέλει ευθεία “ανταμοιβή” για να κάνει ό,τι είναι ευθύνη του απέναντι στην κοινωνία και τον εαυτό του, τότε ακυρώνεται η έννοια της προσωπικής ευθύνης. Χωρίς την οποία δεν υπάρχει κοινωνικοποιημένο άτομο. Δηλαδή καταργείται ο “πολίτης”.
Και χωρίς υπεύθυνους πολίτες, πάλι δεν υπάρχει Δημοκρατία..
Αλήθεια πολύ “κακό μάθημα” δίνουμε στους νέους μας σήμερα…
* Τέλος, η έννοια του πριμ των 150 ευρώ, ακυρώνει και την εμβολιαστική εκστρατεία. Είναι σαν η Πολιτεία να εγκαταλείπει την προσπάθεια να πείσει τους νέους ότι είναι για το δικό τους το καλό να εμβολιαστούν και να προσπαθεί να τους δελεάσει προσφέροντας “αμοιβή”.
ΔΕΝ είναι “κίνητρο” για να κάνουν κάτι ωφέλιμο για τους ίδιους και την κοινωνία. Μπορεί να εκληφθεί ως “αποζημίωση” για μιαν “αγγαρεία” που θα κάνουν, για μια “θυσία” που θα υποστούν, για ένα “ρίσκο” που θα αναλάβουν.
Κι αυτό είναι πέρα για πέρα λάθος!
Ή – ακόμα χειρότερα – είναι σαν να τους (κακο)μαθαίνουμε να ζητούν “ανταμοιβή” για όσα είναι υποχρέωσή τους και προσωπικό τους όφελος να κάνουν. Ή έστω να προσπαθήσουν…
Το επόμενο βήμα είναι να τους πληρώνουμε για να ψευτοζούν και να μην κάνουν τίποτε.
Δεν τους κινητροδοτούμε για να κάνουν εμβόλια…
Τους από–κινητροδοτούμε για ο,τιδήποτε!
Πολύ κακός τρόπος να γαλουχούμε τους νέους μας…
Η φιλελεύθερη κοινωνία φροντίζει να ισορροπεί τα κίνητρα με τα αντικίνητρα.
Προσφέρει δημόσια αγαθά σε όλους, αλλά προβλέπει και ποινικές ρήτρες για όσους παραβιάζουν τους κανόνες ή υπονομεύουν τα δημόσια αγαθά.
Δίνει έμφαση στα δικαιώματα, αλλά και στις υποχρεώσεις των πολιτών.
Και πάντως δεν δημιουργεί moral hazards, που εκμαυλίζουν τους πολίτες – ιδιαίτερα τους νέους…
ΥΓ. Δεν αναφέρθηκα στο “δημοσιονομικό κόστος” αυτής της πριμοδότησης, γιατί είναι, πραγματικά, πολύ μικρό. Για 300 χιλιάδες άτομα (εκ των οποίων οι 125 χιλιάδες υπολογίζεται ότι θα εμβολιάζονταν, έτσι κι αλλιώς, χωρίς να περιμένουν καμιάν “ανταμοιβή”) το κόστος θα φτάσει τα 45 εκατομμύρια. Άντε να ξεπεράσει όλα τα όρια, και να φτάσει τα 75 εκατομμύρια. Μέχρι εκεί.
Συνολικά το ποσό είναι ασήμαντο για τον Προϋπολογισμό!
Όμως…
Όμως, κάθε μεγάλη και μόνιμη “τρύπα” στον Προϋπολογισμό, ξεκινά από μια τέτοια μικρή “παρέκβαση”…
–Ήμασταν ανεκτικοί σε κάποια μικρή φοροδιαφυγή μιας μικρής περιθωριακής ομάδας, για λόγους “πολιτικού κόστους” – και λίγο αργότερα, η φοροδιαφυγή είχε θεριέψει παντού.
–Ήμασταν ανεκτικοί στις “πρόωρες” συνταξιοδοτήσεις που γίνονταν καταχρηστικά από κάποιες μικρές ομάδες, και λίγο αργότερα έχουμε γεμίσει από 45αρηδες “συνταξιούχους”, που διεκδικούν πλήρη σύνταξη και πλήρες εφάπαξ.
Όταν φεύγει ένας πόντος από το πουλόβερ και δεν τον “επιδιορθώσουμε” επί τόπου, σε λίγο έχει ξηλωθεί ολόκληρο!
Όταν η κοινωνία συνηθίζει στα επιδόματα παντού και για τα πάντα, σε λίγο δεν θα υπάρχουν πολίτες θα υπάρχουν “επιδοματούχοι”
δεν θα υπάρχουν δικαιώματα και υποχρεώσεις ελευθερίας, αλλά “κουπόνια” επιδομάτων,
δεν θα υπάρχουν αμοιβές εργασίας, αλλά εισπράξεις ποικίλων επιδομάτων.
Και δεν θα υπάρχουν φορολογούμενοι, γιατί όλοι θα έχουν γίνει …επιδοματούχοι!
Γενικά όταν το άκοπο χρήμα συναντιέται με το έλλειμμα ευθύνης, ανθίζει ο χειρότερος πελατειακός λαϊκισμός!
Κρίμα! (Γιατί τώρα “στοχεύει” ιδιαίτερα τους νέους…)
