Όταν προσπαθούμε να αναλύσουμε μια εκλογική αγορά κοιτάμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο βρίσκεται, τους κανόνες με τους οποίους παίζεται το παιχνίδι (εκλογικό σύστημα), τις τοποθετήσεις των παικτών και το κυριότερο, την εκλογική συμπεριφορά των ψηφοφόρων η οποία επηρεάζεται (μεταξύ άλλων) και από τους τρεις προαναφερθέντες παράγοντες και επηρεάζει τον τελευταίο.
Όταν έχουμε αλλαγή στο πλαίσιο μέσα στο οποίο βρίσκεται η αγορά τότε είναι δεδομένο πως θα έχουμε αλλαγή στην εκλογική συμπεριφορά.
Όταν μάλιστα αυτή η αλλαγή είναι σημαντική και ραγδαία, τότε οι αλλαγές στην εκλογική συμπεριφορά των ψηφοφόρων που επηρεάζονται αναμένεται να είναι σημαντικές κι αυτές. Μια τέτοια σημαντική αλλαγή είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία, ως κρίσης ασφάλειας. Σε αυτήν την περίπτωση ο πρώτος στον οποίο στρέφουν το κεφάλι οι ψηφοφόροι είναι ο κυβερνήτης τους.
Όπως εξηγήσαμε στο προηγούμενο άρθρο, η κρίση δημιουργεί φόβο και αβεβαιότητα για το μέλλον κι έτσι οι ψηφοφόροι κοιτούν προς αυτόν που μπορεί να τους βοηθήσει να βγουν από αυτήν. Αυτό διότι μειώνεται στο πλαίσιο η σημαντικότητα των τοποθετήσεων σε άλλα θέματα, ενισχύεται η σημαντικότητα της τοποθέτησης στο συγκεκριμένο θέμα (αφού είναι σχεδόν το μοναδικό που τους απασχολεί) και γιγαντώνεται η σημαντικότητα των χαρακτηριστικών προσωπικότητας του ηγέτη.
Όταν ο κυβερνήτης ανταποκρίνεται στα θέλω των ψηφοφόρων τότε δημιουργείται συσπείρωση των ψηφοφόρων γύρω του. Όταν δε δύναται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της κρίσης αντικαθίσταται όταν έρχεται η ώρα.
Στη Γαλλία λίγες εβδομάδες πριν τον πρώτο γύρο των Προεδρικών εκλογών ο Πρόεδρος Μακρόν είχε ένα σταθερό προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις. Για το δεύτερο εισιτήριο όμως γινόταν πραγματική μάχη μεταξύ τριών – Λε Πεν, Ζεμούρ, Πεκρές*. Μάλιστα ο Ζεμούρ κάνοντας σωστές στρατηγικές κινήσεις έδειχνε να έχει αναπτύξει μια δυναμική ώστε να περάσει στο δεύτερο γύρο. Και ύστερα ήρθε ο πόλεμος. Και όπως αναφέραμε, ύψωσε τη σημαντικότητα της τοποθέτησης στο συγκεκριμένο θέμα αλλά και των χαρακτηριστικών προσωπικότητας των υποψηφίων.
Στο συγκεκριμένο θέμα και ο Ζεμούρ και η Λε Πεν είχαν αρχικά μια σχετικά φιλορωσική στάση (μετά την εισβολή άλλαξε στάση και ο Ζεμούρ), σε αντίθεση με τον Πρόεδρο Μακρόν ο οποίος εξαρχής είχε σαφή ευρωπαϊκή στάση με την οποία συμφωνεί η συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων. Επίσης, ο Μακρόν έχει ρόλο συνομιλητή με τον Πούτιν αλλά και δείχνει να παίρνει τα ηνία της Ευρώπης από τη Γερμανία. Αυτό σαφώς ενισχύει τα χαρακτηριστικά προσωπικότητάς του. Το ακριβώς αντίθετο είναι ο Ζεμούρ. Είναι υποψήφιος ιδεολογίας.
Αυτό σημαίνει πως ψηφίζεται για την τοποθέτησή του σε θέματα που είναι σημαντικά για τον ψηφοφόρο επειδή ο τελευταίος νιώθει εγγύτερα σε αυτόν. Όμως μέσα σε μια κρίση που ψάχνεις για ηγέτες, η σημαντικότητα της εγγύτητας της τοποθέτησης σε θέματα που δε σχετίζονται με την κρίση μειώνεται. Έτσι μερίδα ψηφοφόρων της ριζοσπαστικής δεξιάς πηγαίνουν προς την Λε Πεν, η οποία είναι πιο «Προεδρική» υποψήφια (ενώ το προηγούμενο διάστημα είχαμε αντίθετη ροή).
Η Πεκρές παρόλο που έχει στο σύνολο των ψηφοφόρων καλύτερη εικόνα ως προσωπικότητα (όμως η ψήφος των κεντρώων πηγαίνει κυρίως στον Μακρόν), στους ψηφοφόρους της ριζοσπαστικής δεξιάς έχει πολύ χαμηλά ποσοστά αποδοχής.
Έτσι, από την εισβολή και μετά έχουμε τον Μακρόν να βρίσκεται στο 28% από 24%, την Λε Πεν στο 17%, την Πεκρές στο 13,5% και τον Ζεμούρ στο 12,5% (μία ημέρα πριν την εισβολή ο Ζεμούρ είχε 16% με τη Λε Πεν στο 15,5% και την Πεκρές στο 14,5%). Ουσιαστικά δηλαδή, κι εάν δεν αλλάξει κάτι δραματικά μέχρι τις εκλογές, ο πόλεμος στην Ουκρανία φαίνεται να κλειδώνει και τον δίδυμο των Γαλλικών Προεδρικών εκλογών και τον νικητή αυτών. Τι γίνεται όμως στη χώρα μας; Αλλάζει κάτι ο πόλεμος και στο ελληνικό πολιτικό σκηνικό;
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανήκει στους Ευρωπαίους ηγέτες οι οποίο έκαναν κινήσεις που χαρακτηρίζονται ως θετικές από την πλειοψηφία των ψηφοφόρων. Είναι αρκετά πιθανό αυτό να οδηγήσει σε μια συσπείρωση ψηφοφόρων γύρω από το πρόσωπό του για ένα διάστημα (το μέγεθος μένει να φανεί). Μια τέτοια συσπείρωση θα είναι ικανή να «μπαλώσει» και το κενό που το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας έχει στα «δεξιά» της (αφού θα είναι βασισμένη στην ασφάλεια).
Όμως για να μπορέσει να κεφαλαιοποιηθεί αυτό από τον Πρωθυπουργό θα πρέπει να διεξαχθούν εκλογές πριν αρχίσει να ξεφουσκώνει το θέμα ή καλυφθεί από άλλο θέμα που θα αποκτήσει μεγαλύτερη σημαντικότητα στο πλαίσιο (πχ ακρίβεια) και αρχίσει η αποσυσπείρωση. Αυτόματα λοιπόν έρχεται το ερώτημα των πρόωρων εκλογών μέσα σε αυτό το «παράθυρο ευκαιρίας» που τείνει να διαμορφωθεί.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία δηλαδή δημιουργεί έναν δρόμο αποφυγής της αντιμετώπισης της ακρίβειας και της δυσαρέσκειας των ψηφοφόρων για αυτή σε έτος εκλογών. Είναι ίσως η τελευταία ευκαιρία να καταφέρει η Νέα Δημοκρατία να πάρει την αυτοδυναμία. Εδώ όμως υπάρχει ένα, μεγάλο, ερώτημα: Μπορεί ο Πρωθυπουργός να πάρει το ρίσκο να προκηρύξεις πρόωρες εκλογές μέσα σε ένα περιβάλλον παγκόσμιας αστάθειας; Και μάλιστα εκλογές που λογικά θα οδηγήσουν σε νέες, δεύτερες, κάλπες και άρα δίμηνη περίπου προεκλογική περίοδο; Θα κάνει μια κίνηση που δε συνάδει με ηγέτη που προσπαθεί να διώξει την αβεβαιότητα και το φόβο από τους ψηφοφόρους όταν το 85% των ψηφοφόρων του δεν επιθυμεί πρόωρη προσφυγή στις κάλπες; Μόνο ο ίδιος μπορεί να απαντήσει.
Εάν τελικά ο Πρωθυπουργός αποφασίσει να πάρει αυτό το ρίσκο τότε σε περίπτωση δημιουργίας κάποιας κρίσης εντός της προεκλογικής περιόδου, πχ αναζωπύρωση ή συνέχεια της κρίσης στην Ουκρανία, ένταση με την Τουρκία ή οτιδήποτε άλλο, θα θεωρηθεί αποκλειστικός υπεύθυνος, καθώς οι εκλογές δεν θα είναι προγραμματισμένες αλλά θα τις έχει προκαλέσει. Κάτι που αρχικά φαίνεται ως παράθυρο ευκαιρίας, ως οδός διαφυγής από την κατά πρόσωπο αντιμετώπισης της ακρίβειας σε περίοδο εκλογών, μπορεί να μετατραπεί σε παγίδα για τον ίδιο.
*Η Πεκρές είχε αρχίσει να χάνει έδαφος ύστερα το στρατηγικό λάθος του συνδυασμού δύο κινήσεων: της αναφοράς στη «μεγάλη αντικατάσταση» ώστε να πλησιάσει στην τοποθέτηση του Ζεμούρ στο θέμα και να προσεγγίσει τους ψηφοφόρους του, και της οπισθοχώρησης από αυτήν την επόμενη ημέρα.
**Τα αριθμητικά δεδομένα που υπάρχουν στο άρθρο για τη Γαλλία είναι από τις έρευνες της Ifop
***Επίσης, περιμένω με ενδιαφέρον το πως θα κινηθούν τα κόμματα που ταυτίζονται σε μεγάλο βαθμό με τις Ρωσικές θέσεις, ύστερα και από την πτώση της δημοφιλίας Ρωσίας και Πούτιν στο ελληνικό εκλογικό σώμα
